Ιδέες
Εκδήλωση του Μαρξιστικού Βιβλιοπωλείου στη Θεσσαλονίκη: Η Κίνα από μισοαποικία σε υπερδύναμη

Φωτό: Εργατική Αλληλεγγύη στη Θεσσαλονίκη

 

Με επιτυχία πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη την Τετάρτη 15/2 η παρουσίαση του βιβλίου του Μαρξιστικού Βιβλιοπωλείου «Κίνα – από μισοαποικία σε υπερδύναμη» με ομιλητές τον Χρίστο Μάη από τις εκδόσεις Ψηφίδες, τον Γιώργο Γιαννόπουλο, εκδότη του περιοδικού ΕΝΕΚΕΝ (που στο χώρο του φιλοξενήθηκε η εκδήλωση) και τον συγγραφέα του βιβλίου Πάνο Γκαργκάνα ενώ την εκδήλωση συντόνισε η δικηγόρος Αναστασία Παναγιώτου.

Τη συζήτηση άνοιξε ο Χ. Μάης: «Οι βιβλιοπαρουσιάσεις σαν κι αυτές που οργανώνει το Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο είναι χρήσιμες γιατί δεν αποτελούν απλώς γαλβάνισμα κάποιων απόψεων, και κατά τη γνώμη μου και μέσα από τις διαφωνίες μπορούμε να πάμε μπροστά. Έχω διαφωνίες με το βιβλίο αλλά έχω και κρίσιμα σημεία συμφωνίας. Ένα πρώτο τέτοιο σημαντικό σημείο είναι ότι βάζει την Κίνα στο κάδρο της ανάλυσης του σημερινού κόσμου είτε μέσω της οικονομίας, είτε μέσα από τις εργατικές αντιστάσεις. Είναι κρίσιμο να μελετήσουμε τι συμβαίνει στην Κίνα τόσο από τα πάνω, το ρόλο του κόμματος, του κράτους, τη θέση στην παγκόσμια οικονομία, όσο και από τα κάτω, την κίνηση της εργατικής τάξης. Η  εργατική τάξη έχει και θα συνεχίσει να έχει κεντρική θέση. 

Το βιβλίο είναι γραμμένο με τρόπο που μπορείς να διαβάσεις και να καταλάβεις αυτά τα σημεία και γιατί είναι σημαντικά στην ανάλυση για την Κίνα. Πιστεύω, όμως, ότι σε σχέση με την εξέλιξη του κομμουνιστικού κινήματος στην Κίνα, τα πράγματα είναι πιο σύνθετα», συνέχισε ο ομιλητής, παραθέτοντας  μια σειρά ερωτήματα και αντιπαραθέσεις σχετικά με τις παραμέτρους της ήττας της κινέζικης επανάστασης το 1925-27, τη συνεισφορά του Μάο στη διαμόρφωση της πολιτικής και τακτικής  του ΚΚ Κίνας τη δεκαετία του 1930, τα ζητήματα ‘σοσιαλιστικής οικοδόμησης’ μετά το 1949, μέχρι την Πολιτιστική Επανάσταση. «Ο Μάο μπορεί να μην κατάφερε να δώσει απαντήσεις, ανέδειξε, όμως ζητήματα που πρέπει να απαντηθούν», τόνισε ο Χρίστος Μάης.

Το λόγο στη συνέχεια πήρε ο Γ. Γιαννόπουλος: «Σε παγκόσμιο επίπεδο έχουμε μια σειρά κοινωνικών αγώνων εξεγερσιακού χαρακτήρα όπου ταυτόχρονα είναι εμφανής η απουσία μιας ισχυρής επαναστατικής αριστεράς σε παγκόσμιο επίπεδο που να τους δίνει συγκεκριμένη κατεύθυνση. Κι έχει σημασία που γίνεται αυτή η συζήτηση κάτω από το πρίσμα του διεθνιστικού κινήματος και της εμπειρίας για ένα πολύπλοκο φαινόμενο όπως είναι αυτό της Κίνας. Η συζήτηση για την Κίνα είναι επίκαιρη γιατί εκεί το καθεστώς πρόσφερε το προλεταριάτο του, που σήμερα εξεγείρεται, σαν φτηνή εργατική δύναμη στον παγκόσμιο καπιταλισμό.  Επίσης έχει ενδιαφέρον να δούμε την εμπειρία του Μαοϊκού κινήματος τόσο στο Μάη του ’68 και την μετέπειτα ισχυρή παρουσία του με αναφορά στην Κίνα σε πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας».

Ο Π. Γκαργκάνας ξεκίνησε εξηγώντας γιατί είναι επίκαιρη μια συζήτηση για την Κίνα στο σήμερα. «Τα τελευταία 40 χρόνια έχουν ανοίξει στην Αριστερά θεωρίες  ότι η εργατική τάξη σαν κοινωνική δύναμη βρίσκεται σε υποχώρηση. Στην πραγματικότητα, τέτοιες θεωρίες άφηναν την Κίνα απ’ έξω. Αν δούμε πόσα εκατομμύρια βιομηχανικών εργατών της Κίνας προστέθηκαν στην παγκόσμια εργατική τάξη είναι η πιο συγκλονιστική διάψευση όλων αυτών των θεωριών. 

Τι πήγε στραβά

Δεύτερο σημείο, είναι τα ζητήματα του ιμπεριαλισμού. Χρειάζεται να απαντήσουμε τι είναι η Κίνα: είναι ανερχόμενη μεγάλη καπιταλιστική δύναμη που αλλάζει τους ιμπεριαλιστικούς συσχετισμούς; Και πώς έφτασε να είναι εκεί;  Δεν μπορούμε να αφήνουμε τους απολογητές του καπιταλισμού να λένε ότι όλα τα σοσιαλιστικά πειράματα αποτύχανε. Απέναντι σε αυτό πρέπει να εξηγήσουμε τι πήγε στραβά και στη Σοβιετική Ένωση και στην Κίνα, να πούμε ότι δεν είναι ματαιοπονία να παλεύει κανείς για να αλλάξει τον κόσμο. 

Το ότι χάθηκε η επανάσταση τη δεκαετία του ’20 στην Κίνα ήταν προπομπός για μια σειρά από ήττες που κωδικοποιημένα θα τις έλεγα ‘Βάρκιζες’. Ένα τεράστιο κίνημα αφοπλίστηκε από την ηγεσία του κι αυτό που επακολούθησε ήταν η σφαγή του από το αντίπαλο στρατόπεδο.  Εκείνη η ήττα οδήγησε στο να χάσει το ΚΚ Κίνας τη σχέση του με την εργατική τάξη και τελικά και στο μετασχηματισμό και του ίδιου του ΚΚ. Κατάφερε να κερδίσει τον Εμφύλιο πόλεμο το 1949 αλλά μίλαγε για ένα δρόμο όπου μπορούμε να συνδυάσουμε τη σοσιαλιστική με την καπιταλιστική ανάπτυξη. Αλλά χωρίς τον εργατικό έλεγχο, χωρίς την εργατική δημοκρατία, έχουμε οικοδόμηση κρατικού καπιταλισμού, όχι σοσιαλισμού. 

Αυτές ήταν επιλογές που καθορίσανε τις συγκρούσεις που ακολουθήσανε. Και μέσα στο κόμμα και μέσα στην κοινωνία. Έτσι φτάσαμε στην Πολιτιστική Επανάσταση, στην καταστολή της  και αργότερα στην καταστολή της Τιενανμέν. Πρέπει να έχουμε αυτή την εικόνα για να ξέρουμε τι στάση θα έχουμε για τις εργατικές εξεγέρσεις που στο επόμενο διάστημα ωριμάζουν στην Κίνα. Πρέπει να είμαστε ξεκάθαροι ότι θα είμαστε στο πλευρό των εξεγερμένων εργατών».

Στη συζήτηση που ακολούθησε μέσα από τις παρεμβάσεις ανοίχτηκαν όλα τα ζητήματα. Από τη δεκαετία του 1920, μέχρι την Πολιτιστική Επανάσταση, την Τιεναμέν, τους ιμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς σήμερα, τη συζήτηση και τις απόψεις μέσα στην Αριστερά σε διεθνές επίπεδο για τον χαρακτήρα της Κίνας, τις μαοϊκές οργανώσεις ως  κομμάτι της επαναστατικής αριστεράς μετά το Μάη ‘68, ακόμα και για τη συνεισφορά του αρχαίου κινέζικου πολιτισμού.

Ήταν μια πετυχημένη εκδήλωση, στην οποία το Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο θα προσπαθήσει να δώσει συνέχεια οργανώνοντας αντίστοιχες και σε άλλες πόλεις.