«Ένα ζόμπι έφυγε, αλλά ένα τέρας γεννήθηκε». Αυτός ο τίτλος συνόδευσε σχόλιο της ελβετικής εφημερίδας «Neue Zuercher Zeitung» για την εξαγορά της Credit Suisse από την UBS έναντι μόλις 3,2 δις $, ένα μικροσκοπικό κλάσμα της λογιστικής αξίας της τράπεζας. H Κεντρική Τράπεζα της Ελβετίας πέταξε σωσίβιο ρευστότητας 100 δις $ για να χρυσώσει το χάπι της UBS. Η συγχώνευση φέρνει ένα τσουνάμι χιλιάδων απολύσεων! Σύμφωνα με τους Financial Times η UBS απασχολεί σε όλο τον κόσμο περίπου 74.000 εργαζόμενους και συνολικά οι δύο τράπεζες απασχολούν πάνω από 120.000. Έως και 40.000 θέσεις εργασίας μπορεί να χαθούν, οι περισσότερες από αυτές από την επενδυτική τράπεζα της CS και από το κλείσιμο υποκαταστημάτων.
Τα μεγαλύτερα συνδικάτα και η ένωση τραπεζικών υπαλλήλων της Ελβετίας ζήτησαν από την UBS και την Credit Suisse να σταματήσουν όλες τις περικοπές θέσεων εργασίας μέχρι το τέλος του έτους. Σύμφωνα με τον Οικονομικό Ταχυδρόμο η ένωση, μαζί με την Ελβετική Ομοσπονδία Συνδικάτων απαίτησαν τον άμεσο σχηματισμό ομάδας εργασίας για την επίβλεψη όλων των απολύσεων στην υπό συγχώνευση τράπεζα. «Η εξαγορά απειλεί περικοπές θέσεων εργασίας σε κλίμακα που η αγορά εργασίας στον τραπεζικό τομέα δεν μπορεί να απορροφήσει», ανέφεραν τα συνδικάτα. Εάν τα χρήματα των φορολογουμένων χρησιμοποιούνται για τη διάσωση μιας επιχείρησης, λένε, τότε οι εργαζόμενοι αξίζουν να έχουν την κύρια προτεραιότητα. «Η διάσωση τραπεζών πρέπει επίσης να σημαίνει διάσωση εργασίας», ανέφεραν.
Μέσα στο κλίμα πανικού τα πολιτικά και οικονομικά επιτελεία καταβάλουν επίμονες προσπάθειες να μας πείσουν ότι οι τράπεζες δεν βρίσκονται στην άκρη ενός ακόμα γκρεμού όπως το 2008.
Northern Rock, Bear Stearns, Countrywide Financial και Alliance & Leicester. Στην αυγή της χρηματοπιστωτικής κρίσης το 2007-2008 όλες αυτές ήταν μεσαίου μεγέθους “μη συστημικές” τράπεζες που διασώθηκαν ή χρεοκόπησαν. Ελάχιστοι τότε προέβλεπαν ότι τα επόμενα θύματα της κρίσης θα ήταν το μεγαθήριο της Wall Street Lehman Brothers και η Royal Bank of Scotland, η μεγαλύτερη τότε τράπεζα στον κόσμο.
Δεκαπέντε χρόνια αργότερα μέσα σε μία εβδομάδα χρεοκόπησαν τέσσερις τράπεζες. Silicon Valley Bank, Signature και First Republic στις ΗΠΑ και η Credit Suisse. Μέσα από αυτό το πρίσμα είναι λογικό να είναι έντονο το ερώτημα αν βρισκόμαστε μπροστά σε ένα νέο σπιράλ της κρίσης.
Η ανησυχία ξεπερνάει τα σύνορα της χώρας των Άλπεων. Οι κεντρικές τράπεζες διεθνώς δείχνουν να βαδίζουν σε ένα στρώμα λεπτού πάγου και ο πάγος αυτός λιώνει πολύ γρήγορα. Απ’ την μία η αύξηση των επιτοκίων δεν δείχνει να δαμάζει τον πληθωρισμό που καλπάζει ενώ το χρηματοπιστωτικό σύστημα παρουσιάζει αρρυθμίες. Η Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα, επικεφαλής του ΔΝΤ, ζήτησε επιφυλακή απέναντι στην ακόμη «αυξημένη αβεβαιότητα» που επικρατεί στον χρηματοπιστωτικό τομέα, ενώ επανέλαβε την άποψή της ότι το 2023 θα είναι μια ακόμη δύσκολη χρονιά, με την παγκόσμια ανάπτυξη να επιβραδύνεται κάτω από το 3%.
Ελεύθερη πτώση
Η αβεβαιότητα οδήγησε την FED να προχωρήσει σε μία επιφυλακτική λύση αύξησης των επιτοκίων κατά 0,25%. Οι οικονομολόγοι της Goldman Sachs διαβλέπουν ότι η κρίση έχει ήδη περιορίσει την ανάπτυξη του πραγματικού ΑΕΠ στις ΗΠΑ κατά 0,3 μονάδες βάσης στο 1,2% για το τρέχον έτος. Η Λαγκάρντ στην ΕΚΤ υιοθετώντας πιο σκληρή στάση προχώρησε σε διπλάσια αύξηση επιτοκίων στο 0,5%. Αυτό δεν πήγε πολύ καλά καθώς οι μετοχές των ευρωπαϊκών τραπεζών σφυροκοπήθηκαν άσχημα την Παρασκευή με την μετοχή της Deutsche Bank να σείεται υποχωρώντας 8,5%, ενώ βρέθηκε να χάνει έως 14% μέσα στην ημέρα και την Commerzbank να ακολουθεί στην ελεύθερη πτώση με 5,45%.
Η Deutsche έχει «αμαρτωλό παρελθόν». Αντιμετώπισε κατηγορίες από το Υπουργείο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ για καταχρηστική πώληση τίτλων ενυπόθηκων δανείων (subprime) το 2008 στο σκάσιμο της φούσκας των τραπεζών στις ΗΠΑ. Έχει γραφτεί, επίσης, ότι με παραποίηση στοιχείων στα λογιστικά βιβλία η Ντόιτσε Μπανκ έκρυψε ζημιές ύψους 12 δισεκατομμυρίων δολαρίων ενώ υπάρχουν κατηγορίες για ξέπλυμα χρήματος στη Ρωσία! «Ήταν μεγάλο λάθος να δεχθούμε τον Τζέφρι Έπσταιν ως πελάτη το 2013» παραδέχθηκε εκ των υστέρων η Διοίκησή της για τον Αμερικάνο δισεκατομμυριούχο παιδόφιλο βιαστή. Ήδη από το 2019 οι δύο μεγάλες γερμανικές τράπεζες βρίσκονταν σε διαπραγματεύσεις για την μεταξύ τους συγχώνευση με το σκεπτικό να δημιουργήσουν έναν τραπεζικό «εθνικό πρωταθλητή». Το σχέδιο τελικά κατέρρευσε επειδή προέβλεπε 30.000 απολύσεις και επιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισμού. Δηλαδή η συνταγή που εφαρμόστηκε στην περίπτωση της Credit Suisse και της UBS.
Ο κεντρικός τραπεζίτης Στουρνάρας δεσμεύεται ότι δεν θα υπάρξει πρόβλημα για τις ελληνικές τράπεζες. Μιλώντας στο «Βήμα της Κυριακής», ο Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος τόνισε:
«Ο ελληνικός κλάδος δεν επηρεάζεται καθόλου από τις τελευταίες εξελίξεις στο αμερικανικό χρηματοπιστωτικό σύστημα. Οι τράπεζες που κατέρρευσαν στις ΗΠΑ αποτελούν ιδιάζουσες περιπτώσεις που όμοιές τους δεν υπάρχουν στην Ευρώπη. Οι ελληνικές τράπεζες είναι θωρακισμένες αλλά και δεν έχουν καμία έκθεση στα επισφαλή ομόλογα της Credit Suisse, επομένως δεν υπάρχει κάποια άμεση ανησυχία».
Έλληνες εφοπλιστές
Η τραπεζική κρίση δεν οφείλεται σε ιδιάζουσες περιπτώσεις αλλά στην συνολικότερη αρχιτεκτονική του συστήματος. Οι περισσότεροι «αναλυτές» προσπαθούν να αποσυνδέσουν το τραπεζικό σύστημα της ΕΕ με τις ελβετικές τράπεζες. Η Ευρώπη πήρε το μάθημά της λένε και έχει υιοθετήσει αυστηρούς όρους για τις τράπεζες. Το τραπεζικό σύστημα όμως της Ελβετίας είναι αδιάρρηκτα δεμένο με πολύπλευρους δεσμούς με το διεθνές κεφάλαιο. Το ελληνικό εφοπλιστικό κεφάλαιο έχει μεγάλη αγωνία για την τύχη της Credit Suisse. H τράπεζα είναι ο βασικός δανειστής της ελληνικής ναυτιλίας. Πιο σχηματικά, από τα δάνεια 52 δισ. δολάρια που δόθηκαν στους Έλληνες εφοπλιστές το 2021, τα 5,6 δισ. ευρώ (10,65%) προήλθαν από την Credit Suisse. Και αυτό δεν είναι κάτι το παροδικό. Η Credit Suisse είναι για επτά διαδοχικά χρόνια ο πρώτος στην κατάταξη δανειστής των Ελλήνων εφοπλιστών.
Εύθραστη είναι η κατάσταση και για τον Τουρισμό και τον κλάδο των κατασκευών όσο αφορά τις επιπτώσεις στην ελληνική οικονομία. Η σαουδαραβική επιχειρηματική οικογένεια Olayan διαθέτει το 4,9% της Credit Suisse. Η ίδια οικογένεια συμμετέχει με 25% στην Τουριστικές Επιχειρήσεις Μεσσηνίας ΑΕ, την ιδιοκτήτρια του Costa Navarino και μέσω αυτής της συμμετοχής έχει επενδύσει σε project όπως αυτά του Hilton και του Ελληνικού.
Σταϊκούρας και Μητσοτάκης επαναλαμβάνουν το ίδιο ρεφρέν “οι καταθέσεις των ελλήνων είναι εγγυημένες” θυμίζοντας μέρες 2010 που ο κόσμος απέσυρε τις οικονομίες του από τις τράπεζες. Όλοι μαζί παίρνουν όρκους στην ανθεκτικότητα των τραπεζών λες και δεν είναι οι ίδιες τράπεζες που έχουν ανακεφαλαιοποιηθεί τρείς φορές από το 2012 με σωρευτική ενίσχυση από τα Δημόσια Ταμεία ύψους 50 δις για να παραδοθούν μετά στους ιδιώτες “επενδυτές” δίχως τις ζημιές που φόρτωσαν στις πλάτες μας. Λες και δεν είναι οι ίδιες τράπεζες που μέσω χιλιάδων απολύσεων και προγραμμάτων εθελουσίας αποχώρησης έχουν συρρικνώσει την ίδια 15ετία το προσωπικό τους σχεδόν στο μισό ενώ δημοσιεύουν κέρδη στις οικονομικές τους καταστάσεις και δίνουν μερίσματα στους μετόχους τους.
Σε αυτό το φόντο το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας με την έγκριση της κυβέρνησης της ΝΔ θέλει να προωθήσει μία στρατηγική “αποεπένδυσης” από τις ελληνικές τράπεζες. Δηλαδή να τις ανακεφαλαιοποιήσει ακόμη μία φορά και να τις ξεπουλήσει στην συνέχεια στους επενδυτές. Χαρακτηριστικό το παράδειγμα της Attica Bank. Οι εφοπλιστές Εξάρχου, Μπάκος, Καϋμενάκης μέσω της επενδυτικής εταιρείας Thrivest θέλουν να συγχωνεύσουν την Attica με την Παγκρήτια Τράπεζα με στόχο να δημιουργήσουν την μεγαλύτερη ''μη συστημική τράπεζα'' στην ελληνική αγορά. Για να ολοκληρωθεί το ντιλ οι εφοπλιστές απαιτούν από τους υφιστάμενους μετόχους της Attica, δηλαδή το ΤΧΣ και το ΤΜΕΔΕ, το ταμείο των μηχανικών, να συμμετέχουν στην ανακεφαλαιοποίηση. Είναι σκάνδαλο ο Μητσοτάκης και οι Υπουργοί του να κάνουν δώρα στους εφοπλιστές για να συνεχίσουν το τζογάρισμα στο τραπεζικό καζίνο. Οι τράπεζες πρέπει να κρατικοποιηθούν και να περάσουν κάτω από εργατικό έλεγχο.
Στην Ζυρίχη οι διαδηλωτές που συγκεντρώθηκαν έξω από την έδρα της Credit Suisse φώναξαν “Αντικαπιταλισμός”, στο Παρίσι οι απεργοί που πλημμυρίζουν τους δρόμους προειδοποιούν τον Μακρόν (έναν πρώην τραπεζίτη) ότι θα έχει την τύχη του Λουδοβίκου 16ου και στην Αθήνα οι δύο τεράστιες πανεργατικές απεργίες δείχνουν την έξοδο στον Μητσοτάκη ενώ οι αστικές εφημερίδες τρέμουν από τον “αντισυστημικό” χαρακτήρα του κινήματος. Ο αγώνας είναι κοινός.