Μέσα στον Μάρτη κυκλοφόρησε το βιβλίο «Η δύναμη του πλίθινου σπιτιού» της Πόπης Δέδε-Δεσύλλα (εκδόσεις Τόπος). Είναι μια λογοτεχνική μαρτυρία για την περίοδο πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την πτώση της δικτατορίας στην Ελλάδα, μέσα από αληθινά περιστατικά όπως τα έζησαν τα πρόσωπα του βιβλίου και η ίδια η συγγραφέας στην επαρχία και αργότερα στην Αθήνα.
«Το “πλίθινο σπίτι” υπήρξε, όπως υπήρχαν πολλά τέτοια σπίτια σε όλη τη μεταπολεμική Ελλάδα», διαβάζουμε στο οπισθόφυλλο του βιβλίου. «Ένα σπίτι χτισμένο με συλλογική εργασία στις παρυφές μιας επαρχιακής πόλης, όπου κατοικούσε μια οικογένεια βιοπαλαιστών με εννέα παιδιά. Και η “δύναμή” του δεν ήταν άλλη από την αξιοπρέπεια, τη λεβεντιά, την αγωνιστικότητα, την αλληλεγγύη και την αγάπη που βασίλευαν εκεί μέσα. Μια δύναμη που ξεπερνούσε τους πλίθινους τοίχους και ακτινοβολούσε σε όλη τη γειτονιά».
Μέσα από τα βιώματα των κατοίκων του πλίθινου σπιτιού, αλλά και των συγγενών, των φίλων, των γειτόνων τους, των συμμαθητών και συμμαθητριών των παιδιών (τα ονόματα είναι αλλαγμένα), ξετυλίγεται μια ολόκληρη εποχή. Οι καθημερινές ιστορίες τους, οι χαρακτήρες και οι αντιδράσεις τους, οι σκέψεις και οι εμπειρίες τους γίνονται το όχημα παρουσίασης των δυο κόσμων που συγκρούονταν τότε, όπως και σήμερα.
Από τη μια ήταν οι εκπρόσωποι του «Πατρίς-Θρησκεία-Οικογένεια», διοικητές της Ασφάλειας, χωροφύλακες, θεολόγοι, ιερείς, εισαγγελείς και δικαστές, ανώτεροι κρατικοί υπάλληλοι και οι -κατά κύριο λόγο βολεμένοι οικονομικά- ομοϊδεάτες τους. Όλοι αυτοί που ζούσαν από τις διώξεις, τη ρουφιανιά, την τιμωρία, που έστηναν κατηγορίες, έφτιαχναν φακέλους και πιστοποιητικά κοινωνικών φρονημάτων με τα οποία κυνηγούσαν τους αριστερούς, τα παιδιά τους, τα παιδιά των παιδιών τους. Οι ίδιοι που πρωταγωνίστησαν στις «μέρες τρομοκρατίας», όπως τις χαρακτηρίζει η συγγραφέας, μετά το πραξικόπημα της 21ης Απρίλη, πολλοί έγιναν καταδότες ή/και βασανιστές της χούντας και δεν τιμωρήθηκαν ποτέ -αν δεν διατηρήθηκαν στη θέση τους- μετά την πτώση της.
Από την άλλη ήταν οι άνθρωποι της εργασίας και της υπαίθρου με τα βάσανα, τις στερήσεις, την καθημερινή προσπάθεια επιβίωσης. Ανάμεσά τους οι κομμουνιστές και οι αντιφρονούντες (ή όσοι «έμοιαζαν» τέτοιοι) που βρέθηκαν στις εξορίες, τις φυλακές και τα μπουντρούμια της δικτατορίας. Όλοι, μικροί και μεγάλοι, πέρα από τη φτώχεια και τις ελλείψεις, είχαν να αντιμετωπίσουν τον αυταρχισμό, τον καθημερινό έλεγχο, τον ψεύτικο καθωσπρεπισμό. Συνθήκες και κανόνες που είχαν μεγαλύτερες συνέπειες πάνω στις ζωές των γυναικών. Όπως της κυρά-Ελπίδας του πλίθινου σπιτιού, που δούλευε σε εργοστάσιο για να συντηρήσει την οικογένεια όσο ο άντρας της, ο κυρ-Θωμάς, «έπαιρνε τον αέρα του» στη Γυάρο. Αλλά και των κοριτσιών της και των συμμαθητριών τους, για τις οποίες κάθε είδους διασκέδαση ή κοινωνική συναναστροφή ήταν απαγορευμένη.
Παρόλα αυτά, με εξαιρέσεις, οι περισσότεροι/ες δεν αποδέχονται την κατάσταση. Τόσο οι μεγαλύτεροι όσο και οι μικρότεροι αμφισβητούν, αντιδρούν, «σπάνε» με τον συντηρητισμό και την υποκριτική ηθική, ελπίζουν. Διαβάζουν -έστω και κρυφά- εφημερίδες, δουλεύουν, αγωνίζονται, άλλες φορές ατομικά, άλλες συλλογικά. Οι φοιτητές και οι φοιτήτριες οργανώνονται.
Στο πρώτο της βιβλίο η συγγραφέας, με έναν λιτό και άμεσο τρόπο, κάνει την προσπάθεια να μιλήσει για την ζωή των «από κάτω». Οι τόσες πολλές διαφορετικές ιστορίες που παρουσιάζει, είναι η αλήθεια, κουράζουν και μπερδεύουν λίγο τον/την αναγνώστη/ τρια. Κάποιες από αυτές θα μπορούσαν ίσως να λείπουν χωρίς καθόλου να αποδυναμώνεται το συνολικό μήνυμα του βιβλίου. Το ίδιο και κάποια κομμάτια που ξεφεύγουν από τη βασική αφήγηση.
Η δύναμη του πλίθινου σπιτιού είναι ένα βιβλίο για όλες τις ηλικίες. Οι μεγαλύτεροι που έζησαν τα γεγονότα ή έχουν ακούσει παρόμοια περιστατικά από τους γονείς τους, μπορούν άνετα να βρουν εικόνες δικές τους ή του περιβάλλοντός τους στις σελίδες του. Η νεολαία από την άλλη μπορεί να γνωρίσει «από τα μέσα» εκείνα τα χρόνια παλεύοντας για το μέλλον. Σε αυτήν άλλωστε αφιερώνει το βιβλίο της η συγγραφέας -και καλά κάνει.