Τετραετία φοιτητικής αντίστασης κι αποτυχημένων κυβερνητικών επιθέσεων είναι αυτή που ολοκληρώνεται με τις εκλογές της 21ης Μάη. Ο στόχος της κυβέρνησης του Μητσοτάκη ήταν η συνολική υποταγή της δημόσιας τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στις ανάγκες του ιδιωτικού τομέα και την κερδοφορία των επιχειρήσεων. Από τα προγράμματα σπουδών και την έρευνα, μέχρι το ίδιο το αντικείμενο των σχολών, τη χρηματοδότησή τους, τον αριθμό των φοιτητών κλπ. Ήξεραν ότι μπροστά τους θα έβρισκαν την αντίσταση του φοιτητικού κινήματος και γι' αυτό από την αρχή προσπάθησαν να ξεμπερδέψουν μαζί του.
23/7/19, Διαδήλωση ενάντια στην κατάργηση του Πανεπιστημιακού Ασύλου. Φωτό: Στέλιος Μιχαηλίδης
Κάτω τα χέρια από το Άσυλο
Η κατάργηση του πανεπιστημιακού ασύλου ήταν από τις πρώτες κινήσεις της κυβέρνησης με το που εκλέχθηκε το καλοκαίρι του 2019. Η απάντηση ήρθε με ένα τεράστιο συλλαλητήριο στις 23 Ιούλη 2019 με το που μπήκε στη Βουλή το νομοσχέδιο για την κατάργηση της ιστορικής κατάκτησης του κινήματος.
«Συμμετείχαν χιλιάδες νέοι και νέες όχι μόνο φοιτητές αλλά και μεταπτυχιακοί και ερευνητές, εργαζόμενοι, καθηγητές, διοικητικοί, δάσκαλοι και οι οργανώσεις της αριστεράς. Η διαδήλωση ενάντια στην κατάργηση του ασύλου εξελίχθηκε στην πρώτη μαζική απάντηση του κινήματος απέναντι στις προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης» έγραφε τότε η Εργατική Αλληλεγγύη και η Εύα, φοιτήτρια στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής περιέγραφε:
«Με το που ανακοινώθηκε ότι θα κατατεθεί η κατάργηση του Ασύλου σε νομοσχέδιο, οι φοιτητές του ΣΕΚ στις Σχολές, αλλά και η ΕΑΑΚ, πήραμε την πρωτοβουλία να οργανώσουμε τη διαδήλωση από την πρώτη στιγμή με έντυπο υλικό και ανακοινώσεις στο ΠΑΔΑ που ήταν ακόμα ανοιχτό. Καλέσαμε ΔΣ και πήραμε αποφάσεις σε κοινό πλαίσιο με την υπόλοιπη αριστερά. Σε Νομική, Πολυτεχνείο, Παιδαγωγικό και ΑΣΟΕΕ μπήκαν πανό που καλούσαν στη διαδήλωση. Κάναμε παρεμβάσεις με τις ανακοινώσεις μας, τόσο μέσα στις σχολές όσο και σε καφετέριες που μαζεύονται φοιτητές, ώστε να φτάσουμε σε όσο το δυνατόν περισσότερο κόσμο. Η δράση μας έβαλε πίεση να συμμετέχουν στο συλλαλητήριο ακόμα και οι πιο διστακτικοί. Παρότι μέσα καλοκαιριού, η διαδήλωση είχε πάρα πολύ κόσμο. Όπως σήμερα στείλαμε το μήνυμα στην υπουργό Παιδείας να μαζέψει τα χέρια της από το άσυλο, έτσι θα πούμε να ξεχάσει και τα σχέδια ιδιωτικοποίησης».
Η κατάργηση του ασύλου υπερψηφίστηκε λίγες μέρες μετά από τους βουλευτές του Μητσοτάκη και του Βελόπουλου, αλλά η μάχη της υπεράσπισης των φοιτητικών συλλόγων και του συνδικαλισμού σε πανεπιστήμια δημόσια χωρίς μπάτσους, ήταν μπροστά.
Όχι στο νόμο πλαίσιο της Κεραμέως
Το φθινόπωρο του 2019, με το ξεκίνημα του ακαδημαϊκού έτους, η Κεραμέως, έφερε έναν νέο νόμο πλαίσιο ο οποίος μεταξύ άλλων προέβλεπε την εξίσωση των πτυχίων των ιδιωτικών κολεγίων με αυτά των δημόσιων πανεπιστημίων, τη μείωση των εισακτέων, ενώ σε άλλο νομοσχέδιο συνέδεε τη χρηματοδότηση των ΑΕΙ με την αξιολόγηση του κάθε ιδρύματος. Οι νέες αυτές επιθέσεις βρήκαν μπροστά τους ένα κύμα καταλήψεων και μαζικών εβδομαδιαίων φοιτητικών διαδηλώσεων που κόντραρε τις επιθέσεις για πάνω από δύο μήνες, αναγκάζοντας την κυβέρνηση λίγο πριν το τέλος της χρονιάς, να αναβάλει την ψήφισή του.
Τη σκυτάλη πήρε ένα ορμητικό κίνημα μαθητών/ριών, που με την έναρξη του 2020, συνέχισε την κόντρα με την Κεραμέως με καταλήψεις και διαδηλώσεις που συνέδεαν τη μάχη ενάντια στις επιθέσεις στα Πανεπιστήμια με τη διεκδίκηση για “ενα σχολείο που θα μορφώνει και δεν θα εξοντώνει”. Η κυβέρνηση κατέβαζε πολυνομοσχέδιο όπου έβαζε στο στόχαστρο το λύκειο «μετατρέποντάς το σε εξεταστική αρένα» όπως κατήγγειλαν οι εκπαιδευτικοί του δικτύου «Η Τάξη μας». Ανάμεσα σε άλλα επανέφερε τη βάση του 10 και την Τράπεζα Θεμάτων, ενώ προβλέπονταν επιθέσεις και στους εκπαιδευτικούς. Ο νόμος πλαίσιο της Κεραμέως επανήλθε το καλοκαίρι του 2022, τρία χρόνια μετά περιλαμβάνοντας επιθέσεις σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Κατάφερε να τον ψηφίσει άρον άρον τέλος Ιούλη μόνο χάρη στις συνθήκες που επέβαλε το βαθύ θέρος. «Ένα τέτοιο νομοσχέδιο που δεν έχει τη συναίνεση κανενός κομματιού της εκπαίδευσης, ακόμα και να ψηφιστεί, θα μείνει στα χαρτιά. Όπως έγινε και με την πανεπιστημιακή αστυνομία, δεν θα μπορέσει να εφαρμοστεί. Οι αντιδράσεις από όλα τα κομμάτια της εκπαίδευσης θα συνεχιστούν και μέσα από τους αγώνες θα εμποδίσουμε την εφαρμογή του νόμου» επεσήμαινε τότε η Ελένη Λουτράρη, αντιπρόεδρος της ομοσπονδίας του διοικητικού προσωπικού των ΑΕΙ που είχε κατέβει σε απεργία μαζί με τα μέλη ΔΕΠ.
Ανοιχτές σχολές με όλα τα μέτρα προστασίας
Την άνοιξη του 2020 ήρθε το ξέσπασμα της πανδημίας και οι παλινωδίες της κυβέρνησης σχετικά με το άνοιξε - κλείσε σχολείων και σχολών. Ο κόσμος της εκπαίδευσης χρειάστηκε να παλέψει διπλά. Για σχολεία και πανεπιστήμια ανοιχτά και ασφαλή, κόντρα στην τηλεκπαίδευση, κάνοντας έτσι πιο επιτακτική από ποτέ την ικανοποίηση των αιτημάτων για μαζικές προσλήψεις και χρηματοδότηση της Παιδείας. Ένα νέο ακόμα πιο δυναμικό κύμα καταλήψεων στα σχολεία ξέσπασε το Σεπτέμβρη του ‘20. Οι φοιτητικοί σύλλογοι με πρωτοβουλίες που πήραν τα σχήματα της ΕΑΑΚ και οι σύντροφοι/ισσες του ΣΕΚ στις Σχολές μπήκαν μπροστά για να μην αφήσουν να επιβληθεί σιωπητήριο στους πανεπιστημιακούς χώρους. Έγραφε το ΣΕΚ στις Σχολές τον Οκτώβρη του 2020: «Δεν θα αφήσουμε την κυβέρνηση να κρατήσει κλειστές τις σχολές και να γενικεύσει την τηλεκπαίδευση όπως θέλει να το κάνει και με τα σχολεία. Δεν πρόκειται να ανεχτούμε να κάνουμε μάθημα εξατομικοποιημένα στο σπίτι, δεν θα ανεχτούμε την διάλυση της συλλογικότητας του φοιτητικού κινήματος. Τα πανεπιστήμια θα ανοίξουν με την κάλυψη των αναγκών μας με προσλήψεις εκπαιδευτικών, με μαθήματα σε περισσότερες αίθουσες με προσλήψεις καθαριστριών. Οι δυνάμεις του ΣΕΚ στις σχολές μαζί με τα σχήματα της ΕΑΑΚ θα μπούμε μπροστά σε αυτό τον αγώνα για την συγκρότηση πανεκπαιδευτικού κινήματος, όλοι μαζί φοιτητές, μαθητές, εκπαιδευτικοί για να διεκδικήσουμε τις ζωές και την μόρφωση που μας αξίζει».
Οι πρώτες αντιδράσεις εξελίχθηκαν σε μεγάλη καμπάνια για το από τα κάτω άνοιγμα των σχολών με γενικές συνελεύσεις και αντιμαθήματα:
«Όσο αυτοί κρατάνε τις σχολές κλειστές, εμείς θα τις ανοίξουμε με μαθήματα, συνελεύσεις, εκδηλώσεις» ξεκαθάριζε το ΣΕΚ στις Σχολές τον Μάρτιο του 2021. «Τα πανεπιστήμια θα μείνουν ζωντανά από τις συλλογικές διαδικασίες όλου του κόσμου που αγωνίζεται για δημόσια και δωρεάν Παιδεία. Η οργάνωση των αντιμαθημάτων είναι μια σωστή πρωτοβουλία που απλώνεται πια σε αρκετα σημεία. Η αρχή έγινε στο ΑΠΘ με μάθημα στα γρασίδια της Νομικής, τους φοιτητές και τις φοιτήτριες να συμμετέχουν περικυκλωμένοι από τα ΜΑΤ. Την επόμενη μέρα αντιμάθημα οργανώθηκε στο Παιδαγωγικό του ΑΠΘ. Την Παρασκευή 19 Μαρτίου οργανώθηκε εκδήλωση της Πρωτοβουλίας Πανεπιστημιακών ΑΠΘ-Πα. Μακ για το πανεπιστημιακό άσυλο στην πλατεία Χημείου. Αντίστοιχα οργανώνεται την Τετάρτη 24/3 εκδήλωση για το κρατικό μονοπώλιο της βίας στα γρασίδια της Φιλοσοφικής από τον Σύλλογο Μεταπτυχιακών Φοιτητών Πολιτικών Επιστημών στο ΑΠΘ. Την Τετάρτη 17 Μάρτη έγινε το πρώτο αντιμάθημα και στην Φιλοσοφική Αθήνας. Η εικόνα φοιτητών και φοιτητριών στις κερκίδες έξω από την Φιλοσοφική να παρακολουθούν διάλεξη φιλοσοφίας είναι δείγμα του τι σημαίνει να ανοίξουν οι σχολές κάτω από τον δικό μας έλεγχο. Θέλουμε ένα πανεπιστήμιο των αναγκών μας, όχι για τους ιδιώτες και τις επιχειρήσεις και αυτό θα το κερδίσουμε. Σαν ΣΕΚ στις Σχολές και μέσα από τα σχήματα της ΕΑΑΚ στηρίζουμε πανελλαδικά αυτή την πρωτοβουλία και διεκδικούμε οι σύλλογοι να το οργανώσουν σε όλες τις σχολές».
Έξω οι μπάτσοι από τις σχολές
Τον χειμώνα του 2020 ήρθαν και οι ανακοινώσεις της κυβέρνησης για ίδρυση αστυνομικού σώματος που θα δρα μέσα στα πανεπιστήμια, για ελεγχόμενη είσοδος στις σχολές και εγκατάσταση κυκλωμάτων παρακολούθησης. Μετά τη νομοθετική κατάργηση του ασύλου, τον νόμο πλαίσιο και το λουκέτο στη σχολές, ο νόμος Κεραμέως – Χρυσοχοΐδη περί πανεπιστημιακής αστυνομίας αποτέλεσε μια νέα αιτία πολέμου για την εκπαιδευτική κοινότητα. Οι πρώτες συγκεντρώσεις μερικών εκατοντάδων που οργανώθηκαν σαν πρώτη απάντηση στο τέλος της χρονιάς, γρήγορα μετατράπηκαν σε πανεκπαιδευτικά συλλαλητήρια πολλών χιλιάδων ήδη από τον πρώτο μήνα του 2021 που συνεχίστηκαν όλο το εξάμηνο. Κάποια από αυτά απαγορευμένα, αλλά τόσο μαζικά που αχρήστευσαν κάθε κατασταλτικό περιορισμό της αστυνομίας. Και δεν σταμάτησαν εκεί αλλά εξακολούθησαν να δίνονται ως απαντήσεις σε κάθε προκλητική προσπάθεια του Χρυσοχοΐδη και του Θεοδωρικάκου οδηγώντας τες όλες στο γκρεμό. Η απόπειρα για εγκατάσταση της πανεπιστημιακής αστυνομίας κατέληξε σε κυβερνητικό φιάσκο σε κάθε της βήμα. Από τις πρώτες εξαγγελίες μέχρι και τις τελευταίες προσπάθειες που έπεσαν πάνω στο φραγμό φοιτητών/ριών και εργαζομένων στις πύλες στο ΕΚΠΑ, το κίνημα δεν σταμάτησε να βγαίνει στο δρόμο και να τους αναγκάζει να ανακοινώνουν τη μία αναβολή μετά την άλλη -μέχρι και σήμερα- στην εφαρμογή του ψηφισμένου νομοσχεδίου.
9/10/21, Αντιφασιστικό συλλαλητήριο στην Αθήνα. Φωτό: Στέλιος Μιχαηλίδης
Ενάντια στο σεξισμό, το ρατσισμό, τους φασίστες
Το φοιτητικό κίνημα δεν περιόρισε την πάλη του στην αντιμετώπιση των αντεκπαιδευτικών επιθέσεων. Σε μια σειρά σχολές ξέσπασαν μάχες ενάντια στο σεξισμό και τις κακοποιητικές συμπεριφορές μεγαλοκαθηγητών. Στο τμήμα Επικοινωνίας και ΜΜΕ του ΕΚΠΑ, στην ΑΣΟΕΕ, στη Νομική, στην ΑΣΚΤ και πιο πρόσφατα στην Καλών Τεχνών του Ναυπλίου, οι φοιτητικοί σύλλογοι αποκάλυψαν τις καταγγελίες σε βάρος των κακοποιητών κι απαίτησαν την απομάκρυνσή τους. Σε πολλές περισσότερες σχολές οι φοιτήτριες/ές που συμμετέχουν στην Κίνηση για την Απεργιακή 8 Μάρτη μαζί με τα σχήματα ΕΑΑΚ, άπλωσαν τη μάχη ενάντια στο σεξισμό οργανώνοντας εκδηλώσεις κι εξορμήσεις, οδήγησαν τους φοιτητικούς συλλόγους σε ανάλογες αποφάσεις, έδωσαν μαζικά το παρών στην απεργιακή 8 Μάρτη αλλά και κάθε κινητοποίηση που τα έβαζε με τους πλούσιους βιαστές. Αντίστοιχη ήταν και η δράση ενάντια στο ρατσισμό και τους φασίστες. Η εικόνα με τους χιλιάδες νέες/ους που πλημμύρισαν τη λεωφόρο Αλεξάνδρας τη μέρα της καταδίκης της Χρυσής Αυγής είχε πίσω της μια ανεξάντλητη δραστηριότητα σε κάθε σχολή όπου και πάλι πρωτοστάτησαν οι εαακίτες/ισσες μαζί με τα μέλη της ΚΕΕΡΦΑ. Και δεν σταμάτησε εκεί. Κάθε ρατσιστική επίθεση του Μηταράκη γινόταν καταγγελία στα αμφιθέατρα και το φοιτητικό κίνημα έπαιρνε θέση αλληλεγγύης στους πρόσφυγες. Συζητήσεις ενάντια στις επαναπροωθήσεις, συμμετοχή στις αντιρατσιστικές διαδηλώσεις, αλληλεγγύη ενάντια στις εξώσεις προσφύγων, παρουσία στη δίκη της Χ.Α τόσο στην πρωτοβάθμια όσο και τη δευτεροβάθμια διαδικασία.
Οι φοιτητές μαζί με τους εργάτες
Η πανεργατική απεργία στις 9 Νοέμβρη πέρσι και οι μεγαλειώδεις γενικές απεργίες μετά τη δολοφονία των Τεμπών στις 8 και 16 Μάρτη ένωσαν μαζικά στο δρόμο την εργατική τάξη και τον κόσμο των σχολών. «Οι φοιτητές μαζί με τους εργάτες» δεν είναι σύνθημα αλλά μια σταθερή επιδίωξη των αντικαπιταλιστών φοιτητών/ριών και μετατράπηκε σε πράξη δεκάδες φορές όλη την τελευταία τετραετία. Τόσο στις μεγάλες πανεργατικές απεργίες, όσο και σε κινητοποιήσεις μαζί με τα υπόλοιπα κομμάτια της εκπαίδευσης, το κίνημα των καλλιτεχνών, την απεργία της Κόσκο, τις απεργίες των υγειονομικών κλπ. Οι απεργοί μίλαγαν καλεσμένοι σε εκδηλώσεις και συνελεύσεις στα πανεπιστήμια και οι φοιτητές συμμετείχαν στις απεργιακές τους διαδηλώσεις.
Η ανταπόκριση της συντρόφισσας Μαρίας Καστελιώτη, από συνέλευση της Φιλοσοφικής τον περασμένο Μάρτιο είναι ενδεικτική αυτής της προσπάθειας: «Στη συνέλευση έγινε χαιρετισμός από αγωνιζόμενους καλλιτέχνες που συμμετέχουν στην Κατάληψη του Ρεξ. Στη συζήτηση εκφραζόταν η οργή για τις κυβερνητικές επιθέσεις και το έγκλημα στα Τέμπη αλλά άνοιγε το ζήτημα για το πως μπορούμε να τους παλέψουμε. Από τη μεριά μας βάζαμε ότι χρειάζονται καταλήψεις από τη μεριά των φοιτητικών συλλόγων σε σύνδεση με απεργίες από τη μεριά των εργαζομένων. Η διάθεση του κόσμου ήταν σε αυτή την κατεύθυνση κι αυτό φάνηκε κι από το γεγονός ότι πλειοψήφησε το πλαίσιο που πρότειναν τα ΕΑΑΚ. Πήραμε απόφαση για κατάληψη της σχολής την Πέμπτη και την Παρασκευή, τη συμμετοχή μας στην πανεργατική απεργία Οι μεγάλες πανεργατικές απεργίες των δύο περασμένων εβδομάδων δείχνουν που βρίσκεται η δύναμη για να νικήσουμε».