Harry Belafonte: «Too Big to Fail»
«Too Big to Fail» αποκαλούνται οι πολύ μεγάλες εκείνες εταιρείες -συνήθως τράπεζες- οι οποίες σύμφωνα με τους θιασώτες της τελειότητας του καπιταλιστικού συστήματος, το ειδικό τους βάρος είναι τέτοιας στρατηγικής σημασίας για την εύρυθμη λειτουργία του παγκόσμια, που δεν μπορούν ή ακόμη σωστότερα δεν πρέπει επ’ ουδενί να καταρρεύσουν.
Σε αντίθεση με την πραγματική ζωή όμως που έχει αποδείξει το αντίθετο, ο χαρακτηρισμός αυτός θα ταίριαζε «γάντι» σε ανθρώπους όπως ο σπουδαίος Αφροαμερικανός τραγουδιστής, ηθοποιός και (κυρίως) ακτιβιστής, Χάρι Μπελαφόντε, που πέθανε την Τρίτη 25/4, στη Νέα Υόρκη. Στην ίδια πόλη που γεννήθηκε την 1 Μαρτίου του 1927 στη συνοικία του Χάρλεμ, καταφέρνοντας να μείνει όρθιος και να μην πέσει για 96 ολόκληρα χρόνια, αφού όπως είχε δηλώσει ο ίδιος: «Από την κοιλιά της μητέρας μου ένιωθα την ανάγκη να πολεμήσω την αδικία, όπου την έβλεπα και μ’ όποιον τρόπο μπορούσα».
«Turn the World Around»
Το 2014, παραλαμβάνοντας το τιμητικό Όσκαρ που του απονεμήθηκε για το σύνολο του έργου του, δήλωνε συγκινημένος: «Ο καθένας από εσάς σ’ αυτή την αίθουσα, με το ταλέντο, τη δύναμη και τις ικανότητές του, μπορεί ν’ αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο η ανθρωπότητα αδικεί τον εαυτό της. Ίσως εμείς ως καλλιτέχνες και οραματιστές να μπορούμε να επηρεάσουμε τους πολίτες όλου του κόσμου να δουν την καλύτερη πλευρά αυτού που είμαστε ως είδος».
Ο Μπελαφόντε υπήρξε συνειδητός ακτιβιστής για τα πολιτικά δικαιώματα, πρωτοστάτησε σε πορείες διαμαρτυρίας και φιλανθρωπικές συναυλίες, κράτησε αποστάσεις την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου, εναντιώθηκε στην εισβολή των ΗΠΑ στη Γρενάδα, αντιτάχτηκε στο εμπάργκο των ΗΠΑ εναντίον της Κούβας, υποστήριζε τον Φιντέλ Κάστρο -τον οποίο και επισκέφτηκε στην Κούβα- καθώς και τον Ούγκο Τσάβες της Βενεζουέλας, μιλούσε για τον πόλεμο στο Ιράκ, τους πρόσφυγες και μετανάστες, το βιοτικό επίπεδο στις ΗΠΑ.
Ήταν από τους πρώτους υποστηρικτές και ταυτόχρονα καλός φίλος του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ. Ο Μπελαφόντε ήταν αυτός που έδωσε τα χρήματα για να βγει ο ίδιος ο Κινγκ κι άλλοι ακτιβιστές από τη φυλακή, συμμετείχε στη μεγάλη διαδήλωση στη Ουάσιγκτον του 1963, φιλοξένησε τον Κινγκ στο σπίτι του στο Μανχάταν και πρόσφερε χρήματα στην οικογένεια του μετά την δολοφονία του στις 4 Απριλίου του 1968.
Τη δεκαετία του '80 συναντήθηκε με τον Νέλσον Μαντέλα, ηγέτη στον αγώνα κατά του απαρτχάιντ βοηθώντας στην οργάνωση ενός πολιτισμικού μποϊκοτάζ στη Νότια Αφρική, ενώ διαδραμάτισε βασικό ρόλο τόσο στη διοργάνωση της περίφημης συναυλίας «Live Aid», όσο και στην ηχογράφηση του «We Are The World», με σκοπό και στις δύο περιπτώσεις την καταπολέμηση του AIDS και της πείνας στην Μαύρη Ήπειρο.
Εμβληματικός τραγουδιστής για μια ολόκληρη εποχή με το παρατσούκλι: «Ο Βασιλιάς της Καλύψο», συνδύασε επιρροές από τη Δυτική Αφρική, την Καραϊβική και τη Νέα Υόρκη δημιουργώντας μουσική που γνώρισε μεγάλη επιτυχία. Έσπασε μάλιστα πρώτος το «φράγμα» του 1 εκατ. δίσκων με το «Calypso» (1956), το 3ο κατά σειρά προσωπικό άλμπουμ του, αφού εισήγαγε τους Αμερικανούς στο συγκεκριμένο calypso μουσικό ιδίωμα, το οποίο έχει τις ρίζες του στον ήχο της Καραϊβικής, από όπου ήταν και οι ρίζες της καταγωγή του.
Τα «Day-ο (Banana Boat Song)», «Island In the Sun», «Jump in the line», «Angelina» και «Jamaica Farewell», χαρακτηριστικά κομμάτια αυτών των πρώτων άλμπουμ, μπήκαν σε εκατ. αμερικανικά σπίτια. Ήταν επίσης χαρισματικός performer, «μαγεύοντας» το κοινό στις συναυλίες του, είτε με μπαλάντες όπως το «Scarlet Ribbons», είτε με τραγούδια της εργατιάς όπως το «Lead Man Holler», είτε με χορευτικές επιτυχίες όπως το «Matilda».
Τα τέλη της δεκαετίας του ‘50 τον βρίσκουν να επεκτείνει το μουσικό ύφος της δισκογραφίας του στη φολκ και να συνεργάζεται με σπουδαίους καλλιτέχνες όπως η Τζοάν Μπαέζ, ο Μπομπ Ντύλαν κ.α. Ενώ στις αρχές του ‘60 αφοσιώνεται στην στήριξη και παρουσίαση στο ευρύ κοινό νέων, ταλαντούχων καλλιτεχνών από διάφορες γωνιές του κόσμου. Στο πλαίσιο αυτό, το 1966 συναντήθηκε μουσικά και με την Νάνα Μούσχουρη στον δίσκο «An Evening with Belafonte/Mouskouri», ο οποίος περιείχε ελληνικά τραγούδια, κυρίως του Μάνου Χατζιδάκι.
Ο Μπελαφόντε διακρίθηκε και σε ρόλους στο χώρο της 7ης τέχνης. Υπήρξε μάλιστα από τους πρώτους μαύρους πρωταγωνιστές με το «Island in the Sun» (1957), στο οποίο παίζει δίπλα στους Τζέιμς Μέισον, Τζόαν Φοντέιν και Τζόαν Κόλινς. Η μεγάλη του επιτυχία στο σινεμά συνεχίστηκε έως τα τέλη της δεκαετίας του ‘50 με δύο ακόμη πρωταγωνιστικούς ρόλους («Carmen
Jones», «Bright Road»), στο πλευρό της Ντόροθι Ντάντριτζ, απορρίπτοντας ωστόσο μια τρίτη ταινία ως «φυλετικά υποτιμητική». Από τη δεκαετία του ‘60 που αφιερώθηκε στους κοινωνικούς αγώνες και τη θέση του στις ταινίες ως μαύρου πρωταγωνιστή παίρνει ο Σίντνεϊ Πουατιέ.
Ενδεικτικό τέλος, της νοοτροπίας που τον διέκρινε ήταν ότι επιστρέφοντας αργότερα στη μεγάλη οθόνη ως πρωταγωνιστής και παραγωγός, με το «Angel Levine» (1970), φρόντισε να προσληφθούν 15 μαύροι και λατινικής καταγωγής μαθητευόμενοι, ώστε να εκπαιδευτούν στην τέχνη του κινηματογράφου.
Όλο αυτό το διάστημα και μέχρι σχετικά πρόσφατα, ο Χάρι Μπελαφόντε δεν σταμάτησε να τραγουδά, να βγάζει δίσκους και να παίζει σε ταινίες. Η τελευταία ήταν το «BlacKkKlansman» (2018) του Σπάικ Λι, δίπλα στους Άνταμ Ντράιβερ και Τζον Ντέιβιντ (υιός Ντένζελ) Γουάσινγκτον.
Πάνος Κατσαχνιάς