Δεκάδες παρακολούθησαν την παρουσίαση του Μαρξιστικού Βιβλιοπωλείου για τη νέα έκδοση «Η πάλη για την τρανς απελευθέρωση» στη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης. Το βιβλίο παρουσίασαν ο Κώστας Τορπουζίδης, δικηγόρος και συγγραφέας βιβλίου για την απελευθέρωση των ομοφυλόφιλων και η Αφροδίτη Φράγκου, δημοσιογράφος και συγγραφέας του βιβλίου για την τρανς απελευθέρωση. Ο Κ. Τορπουζίδης μίλησε για την θέση του βιβλίου στο σύγχρονο κίνημα λέγοντας μεταξύ άλλων:
«Το θέμα είναι μεγάλο και καινούριο στη ζωή πολλών ανθρώπων και στην ελληνική κοινωνία. Είναι συμπλήρωμα κι άλλων εκδόσεων του Μαρξιστικού Βιβλιοπωλείου γύρω από το θέμα της σεξιστικής και ρατσιστικής καταπίεσης. Το Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο έχει ήδη εκδόσει βιβλία για τον ρατσισμό, για την απελευθέρωση των γυναικών, για την ομοφυλοφιλία και τη σεξουαλικότητα. Αυτό συμπληρώνει το παζλ των εκδόσεών μας που έχουν γίνει στην προσπάθεια να συνεισφέρουμε στην πάλη για έναν καλύτερο κόσμο.
Η συγγραφέας του βιβλίου είναι δημοσιογράφος στην Εργατική Αλληλεγγύη κι αυτό ταυτόχρονα σημαίνει ότι είναι ενεργή ακτιβίστρια. Είναι ενεργή και στο αντιφασιστικό κίνημα: έχει καταγράψει όλη την πρώτη δίκη της Χρυσής Αυγής και το έχουμε εκδόσει. Ήταν πάντοτε πηγή ουσιαστικού σχολιασμού για το τι γίνεται εκεί μέσα και για να πληροφορείται το αντιφασιστικό κίνημα απ’ έξω. Και φυσικά είναι ενεργή στο αντιρατσιστικό και αντισεξιστικό/ΛΟΑΤΚΙ+ κίνημα, στα κινήματα που πήραν άλλη διάσταση μετά τη δολοφονία του Ζακ το 2018 και που απέκτησαν υποστήριξη σε ευρύτερα κομμάτια της ελληνικής κοινωνίας. Αυτό το βιβλίο λοιπόν συμπυκνώνει αυτή την εμπειρία.
Μια εμπειρία αγώνων της τελευταίας δεκαετίας κυρίως στην Ελλάδα, χωρίς όμως να του λείπουν οι αναφορές στις διεθνείς εξελίξεις. Μια εμπειρία των συζητήσεων που άνοιξαν στα ζητήματα του φύλου και της έκφρασής του και το πώς αυτά διαμορφώνονται. Αν και αδρά, καταφέρνει να αποδώσει την εικόνα όλων αυτών που έχουν να αντιμετωπίσουν τα τρανς άτομα σε ζητήματα εργασίας, στέγασης, διακρίσεων σε όλα τα κοινωνικά πεδία. Μια μάχη που είναι ταυτόχρονα και προσωπική –να μην αφήσουν να αντανακλαστεί όλη αυτή η σεξιστική υποτίμηση στην ίδια τους την ταυτότητα. Είναι, όπως αναφέρεται και στο βιβλίο, δύσκολο κάποιο μη τρανς άτομο να κατανοήσει αυτή την εμπειρία.
Ταυτότητα φύλου
Είναι ένα μέτωπο πάλης γιατί έχουν ξεσπάσει και εδώ και διεθνώς αγώνες για την απελευθέρωση αλλά και γιατί υπάρχει αντεπίθεση σε όλη αυτή την κίνηση και την αλλαγή που έχουμε δει. Οι αγώνες και οι διεκδικήσεις υπάρχουν, και οδήγησαν μάλιστα και στη Νομική Αναγνώριση Ταυτότητας Φύλου το 2017, ενώ ταυτόχρονα υπάρχει ανάγκη να απαντήσουμε σε όλες τις αντιρρήσεις που μπορεί να προκύπτουν.
Το βιβλίο επικεντρώνεται στο πώς και με ποιούς μπορούμε να δώσουμε τις μάχες ώστε να περάσουμε από τη νομική ορατότητα των τρανς ατόμων στην κοινωνική ορατότητα. Στην ισότιμη αποδοχή σε όλα τα πεδία της κοινωνικής ζωής, πέρα από την νομική κατοχύρωση της ταυτότητας φύλου. Το τελευταίο, αν και ζήτημα ζωτικό, δεν είναι αρκετό όπως καταλαβαίνει κανείς διαβάζοντας το βιβλίο.
Το βιβλίο δίνει συγκεκριμένα με ποια αιτήματα μπορούν οι διεκδικήσεις των τρανς ατόμων να γίνουν κομμάτι του κινήματος των εκπαιδευτικών για ένα σχολείο ισότητας, του κινήματος των υγειονομικών για πρόσβαση στις απαραίτητες διαδικασίες, της νεολαίας για μια άλλη επιστήμη και μια άλλη επιστημονική γνώση γύρω από τα ζητήματα του φύλου και της σεξουαλικότητας.
Χρειαζόμαστε τέτοια βιβλία. Έχουν εκδοθεί στην Ελλάδα πάρα πολλά βιβλία γύρω από το ζήτημα του φύλου, πώς καθορίζεται αυτό αλλά και η έκφρασή του, πώς συνδέεται με τη σεξουαλικότητα και αν συνδέεται. Τώρα έχουμε κι ένα βιβλίο που πάει λίγο παρακάτω, στο πώς, πέρα από όλες αυτές τις χρήσιμες συζητήσεις –που συνεχίζονται– μπορούμε να έχουμε ένα κίνημα με αιτήματα που να χτίζει γέφυρες συνολικά στην κοινωνία, στους εργαζόμενους, στη νεολαία.
Σημαντικό ακόμα είναι ότι δίνει τα ιδεολογικά και θεωρητικά επιχειρήματα ώστε να μην έχουμε απλά αιτήματα και πρωτοβουλίες αλλά στο να προσπαθήσουμε να γίνει πλειοψηφικό ρεύμα η αναγνώριση και η κοινωνική αποδοχή των τρανς ατόμων. Μας εισάγει στη συζήτηση για το φύλο, πολύ αδρά γιατί είναι μια μεγάλη και πολύπλοκη συζήτηση η οποία δεν έχει καταλήξει, ωστόσο όμως μας βοηθά να κατανοήσουμε ότι είναι ένα ζήτημα ατομικού αυτοπροσδιορισμού. Ότι πρέπει να διεκδικήσουμε ότι το φύλο είναι ατομικό δικαίωμα στο οποίο δεν πρέπει να παρεμβαίνει το κράτος. Δεν πρέπει να καθορίζει το κράτος και να βάζει περιορισμούς. Δεν το έχουμε ανάγκη σαν κοινωνία.
Τονίζει σε κάποια στιγμή το βιβλίο ότι όλες αυτές οι ταυτότητες που αρχίζουν να ανθίζουν μέσα από τους αγώνες που έχουν υπάρξει από τον Μάη του ‘68, είναι η ποικιλία της ανθρώπινης ύπαρξης. Πρέπει να παλέψουμε βλέποντάς το σαν πλούτο για την κοινωνία. Υπάρχουν ακόμα οι απόψεις που λένε ότι στην πραγματικότητα η ταυτότητα φύλου είναι μια ψυχική αρρώστια. Το βιβλίο λοιπόν απαντά ότι είναι ατομικό δικαίωμα και φτάνει στο πολιτικά ριζοσπαστικό αίτημα ότι δεν πρέπει να υπάρχει καμία διαδικασία κρατικού ελέγχου: ούτε δικαστικών μηχανισμών, ούτε ψυχιατρικών δομών που θα δώσουν την έγκριση. Προφανώς η Αφροδίτη βλέπει μακριά, ο νόμος του 2017 βάζει τέτοιους περιορισμούς, ηλικιακούς για παράδειγμα.
Πέρα από τη συζήτηση για το φύλο το βιβλίο αυτό επεξεργάζεται τη σύνδεση της καταπίεσης στην ταυτότητα φύλου με τη συνολική σεξιστική καταπίεση και την καταπίεση στην σεξουαλικότητα. Χρησιμοποιεί την ακόμα και σήμερα πρωτοποριακή ανάλυση του Ένγκελς στο βιβλίο “Η καταγωγή της οικογένειας, του κράτους και της ατομικής ιδιοκτησίας”. Όλες αυτές οι πλευρές διακρίσεων και καταπίεσης συνδέονται με τον ρόλο που επιτελεί η πυρηνική ετεροφυλοφιλική οικογένεια μέσα στον καπιταλισμό. Ρόλο αναπαραγωγής της εργατικής δύναμης με απλήρωτη εργασία, κατά κύριο λόγο –ακόμα και σήμερα– των γυναικών.
Τέλος, μας γυρίζει στην ιστορία των αγώνων που υπήρξαν πέρα από τη σύγχρονη περίοδο. Μας θυμίζει το ΑΚΟΕ στην Ελλάδα και τη θέση του, την πολύ προχωρημένη και πρωτοποριακή. Είναι συγκινητικό ότι ομοφυλοφιλικές οργανώσεις περισσότερα από 40 χρόνια πριν υπερασπίζονταν τα τρανς άτομα σε συνθήκες που η κυβέρνηση τότε της Δεξιάς κατέβαζε νόμο για το πού θα εκτοπίζει τους ομοφυλόφιλους. Αυτό ήταν το κλίμα της εποχής. Το βιβλίο μας γυρίζει και στο Stonewall, όπου τρανς άτομα ήταν στην πρώτη γραμμή ενάντια στην καταστολή και τους μπάτσους.
Σεξουαλική επανάσταση
Και βέβαια μας γυρίζει στο πιο λαμπρό παράδειγμα πραγματικής κοινωνικής και σεξουαλικής επανάστασης, την πρώτη δεκαετία της Ρώσικης Επανάστασης. Η επαναστατημένη Ρωσία έβαλε στο πρόγραμμά της, με νομοθεσία που είχε μαζική υποστήριξη και συζήτηση μέσα στους εργαζόμενους, την προσπάθεια να αντικατασταθεί ο οικογενειακός θεσμός και το κλείσιμο των γυναικών στο νοικοκυριό. Την κατάργηση της ποινικοποίησης της ομοφυλοφιλίας και της μοιχείας. Μια ολόκληρη ριζοσπαστική προσπάθεια που άνοιξε και τα ζητήματα φύλου παρόλο που δεν είχαν τα σημερινά εργαλεία ανάλυσης. Έγινε η προσπάθεια μελέτης της ιατρικής φυλομετάβασης, έγινε αυτονόητο το δικαίωμα αυτοπροσδιορισμού.
Έτσι μας δίνει την αισιοδοξία, παρότι μπορεί εκ πρώτης όψεως το θέμα να φαίνεται δύσκολο, ίσως και περιθωριακό, ίσως και σε κόντρα με τα ήθη και τα έθιμα μιας κοινωνίας που ζει γύρω από τον οικογενειακό θεσμό, ότι μπορούμε να κερδίσουμε τον κόσμο στην αποδοχή κάθε σεξουαλικότητας, ταυτότητας και έκφρασης φύλου. Ότι μπορούμε να κερδίσουμε τις αντιλήψεις ακόμα και για το πώς μεγαλώνουν τα παιδιά. Εδώ στη Θεσσαλονίκη έγινε μεγάλη συζήτηση για το θέμα των ντραγκ κουίν που θα διαβάσουν παραμύθια στα παιδιά και κινδυνολογία.
Κι όμως, εμείς λέμε ότι αυτή η ποικιλότητα κάνει πιο υγιείς τους ανθρώπους, σπάει τις προκαταλήψεις και τις διακρίσεις. Στην πραγματικότητα η ποικιλότητα βοηθάει συνολικά. Αυτό είναι το δια ταύτα του βιβλίου, ότι η εργατική τάξη είναι πιο δυνατή όταν παλεύει ενωμένη χωρίς διαχωρισμούς για μια κοινωνία αξιοβίωτη, όταν παλεύει ενωμένη τόσο στα θέματα αποδοχής όσο και στα θέματα διαβίωσης».
Στη συνέχεια, αφού η Αφροδίτη Φράγκου σκιαγράφησε το βασικό πολιτικό επιχείρημα του βιβλίου ότι η πάλη για το δικαίωμα στον αυτοπροσδιορισμό και στις υλικές συνθήκες επιβίωσης των τρανς ατόμων αφορά όλη την εργατική τάξη, ακολούθησαν τοποθετήσεις που έθιξαν θέματα όπως η ταξικότητα της ταυτότητας φύλου, η δυνατότητα ή όχι πρόσβασης στον δημόσιο λόγο που έχουν τα τρανς άτομα, ο ρόλος της αντικαπιταλιστικής αριστεράς και της ΑΝΤΑΡΣΥΑ στις μάχες για τα ΛΟΑΤΚΙ+ και συγκεκριμένα τα τρανς αιτήματα.