Η Αριστερά
ΜΑΡΞΙΣΜΟΣ 2023: Για να βρούμε τις απαντήσεις στις προκλήσεις

Το Φεστιβάλ ΜΑΡΞΙΣΜΟΣ 2023 θα πραγματοποιηθεί το τριήμερο 7-9 Ιούλη στη Νομική της Αθήνας. Με ένα πρόγραμμα που περιλαμβάνει τουλάχιστον 50 συζητήσεις έρχεται την κατάλληλη στιγμή για να συζητηθούν όλα τα καυτά ζητήματα που διαμορφώνει η νέα περίοδος μετά τις εκλογές.

Το τριήμερο θα γίνει μόλις λίγες ημέρες μετά τη διεξαγωγή των δεύτερων βουλευτικών εκλογών. Ήδη μετά τα αποτελέσματα της 21ης Μαΐου έχει φουντώσει η συζήτηση για τη συνέχεια της αντίστασης μετά την επανεκλογή του Μητσοτάκη και τα αδιέξοδα της ρεφορμιστικής αριστεράς που έφεραν την κατάρρευση του ΣΥΡΙΖΑ. Η συζήτηση «Μετά τις εκλογές ο αγώνας συνεχίζεται» θα δώσει την ευκαιρία για συλλογική αποτίμηση, συμπεράσματα και σχεδιασμό της συνέχειας. 

Με την κυβέρνηση να μαγειρεύει τις νέες της επιθέσεις η πλούσια εμπειρία των αγώνων του τελευταίου διαστήματος είναι απαραίτητη για την αποτελεσματική απάντηση από τη μεριά του εργατικού κινήματος και της νεολαίας. Το μακελειό στα Τέμπη άνοιξε μαζικά τη συζήτηση για τις συνέπειες των ιδιωτικοποιήσεων. Η διεκδίκηση που προτείνει η αντικαπιταλιστική αριστερά για «Κρατικοποιήσεις χωρίς αποζημίωση και με εργατικό έλεγχο» έχει μεγαλύτερη ανταπόκριση από ποτέ και δεν αφορά μόνο τους σιδηροδρόμους, αλλά και την ενέργεια, το νερό, όλα τα δημόσια αγαθά. Φυσικά και θα αποτελεί ξεχωριστό θέμα συζήτησης στο τριήμερο του Μαρξισμού με ομιλητές από όλους αυτούς τους κλάδους εργαζομένων.

Η έκρηξη που έφερε η δολοφονία των Τεμπών ήταν τεράστια. 2,7 εκατομμύρια απέργησαν ξανά και ξανά μέσα σε ένα δεκαπενθήμερο τον Μάρτη, αριθμός μεγαλύτερος από τις ψήφους που συγκέντρωσε το κόμμα των δολοφόνων την Κυριακή. Η οργή απέναντι στη δολοφονική δεξιά παραμένει. Οι συζητήσεις για την ιστορική εμπειρία των αγώνων απέναντί της στη θεματική «από το 1963 και τη δολοφονία του Λαμπράκη μέχρι σήμερα» θα δώσουν απαραίτητα εφόδια για τη μετατροπή της οργής σε οργανωμένη πάλη για την ανατροπή της.

Η κυβέρνηση δεν έχει στα χέρια της μόνο το αίμα των επιβατών που δολοφονήθηκαν στα Τέμπη. Έχει στην πλάτη της δεκάδες χιλιάδες δολοφονίες και βασανισμούς προσφύγων που έπεσαν θύματα των ρατσιστικών πολιτικών της. Κι όσο ενισχύει τη ρατσιστική της ατζέντα τόσο αβαντάρει τους φασίστες. Η εμπειρία και οι νίκες του αντιφασιστικού κι αντιρατσιστικού κινήματος όλη την τελευταία δεκαετία είναι μεγάλες. Οι χρυσαυγίτες είναι στη φυλακή χάρη σε αυτές και η δίκη σε β’ βαθμό είναι σε εξέλιξη για την οριστική κι αμετάκλητη καταδίκη της εγκληματικής οργάνωσης. Αλλά με μια κυβέρνηση αδίστακτη και τα διάφορα ακροδεξιά κομματίδια να διεκδικούν τη θέση τους, δεν χωράει εφησυχασμός αλλά οργάνωση και ένταση της μάχης εναντίον τους.  Οι θεματικές για «Σύνορα ανοιχτά για την προσφυγιά ενάντια στους φράχτες του ρατσισμού» και την «πάλη ενάντια στη φασιστική απειλή» είναι ο χώρος που όλος ο κόσμος του κινήματος ενάντια στο ρατσισμό και τους φασίστες θα συναντηθεί, θα συζητήσει και θα βάλει τα επόμενα βήματα.

Η εξέγερση των καλλιτεχνών σημάδεψε τους πρώτους μήνες της νέας χρονιάς ως ένας μεγάλος εργατικός αγώνας αλλά ανέδειξε και τον απελευθερωτικό ρόλο της Τέχνης όταν αυτή παράγεται σε αγωνιστικές συνθήκες, ελεγχόμενη από τους ίδιους τους εργάτες της. Στη σχετική συζήτηση στο πλαίσιο του τριημέρου όλοι οι αγωνιστές/ριες των απεργιών, των διαδηλώσεων, των κατειλημμένων θεάτρων θα μπορούν να συζητήσουν για τη μάχη που έδωσαν κι όπως οι ίδιοι λένε «είναι ακόμα ΕΔΩ».

Η συζήτηση για την απελευθέρωση και την καταπίεση δεν περιορίζεται στον απελευθερωτικό ρόλο της Τέχνης. Οι συζητήσεις για την απελευθέρωση των γυναικών και των ΛΟΑΤΚΙ+ θα βάλουν τη συνέχεια της κόντρας με το σεξισμό ως μάχη συνολικά της εργατικής τάξης. Μια μάχη που αναδείχτηκε περισσότερο από ποτέ τη φετινή απεργιακή 8 Μάρτη όπου η Παγκόσμια Μέρα Γυναικών συνδέθηκε με την αντικυβερνητική οργή και έβγαλε εκατομμύρια απεργούς στους δρόμους, αλλά και με το Pride όπου και πάλι αναμένεται δεκάδες χιλιάδες να γεμίσουν τους δρόμους των μεγάλων πόλεων. 

Οι αγώνες της νεολαίας σε σχολεία και σχολές έβαλαν τη σφραγίδα τους σε όλη την προηγούμενη περίοδο και αποτυπώθηκαν με τη νέα νίκη της αριστεράς στις φοιτητικές εκλογές. Τώρα που η Νέα Δημοκρατία βάζει στόχο νέες επιθέσεις στη δημόσια και δωρεάν Παιδεία φτάνοντας να μιλάει για αναθεώρηση του άρθρου 16, το Φεστιβάλ Μαρξισμός δίνει το χώρο για να συζητηθεί πώς οργανώνεται το κίνημα που θα αποκρούσει τις επιθέσεις.

Οι απαντήσεις δεν θα έρθουν μόνο με ανάλυση των μετεκλογικών δεδομένων αλλά με την ανάδειξη της επαναστατικής στρατηγικής και της εργατικής εναλλακτικής. «Μπορούν οι εργάτες να κυβερνάνε;» είναι μια συζήτηση για την αναγκαία διέξοδο απέναντι στο σάπιο σύστημα, ξεκαθαρίζοντας ότι «Η κοινωνία αλλάζει με επαναστάσεις», ζήτημα που θα αποτελεί μια σημαντική θεματική του τριημέρου, με παραδείγματα από την ιστορία του εργατικού κινήματος. Απαραίτητα εργαλεία για την τεκμηρίωση των παραπάνω θα είναι η κουβέντες για την επαναστατική παράδοση του Μαρξισμού, για τις ιδέες του Μαρξ, του Ένγκελς, του Λένιν, του Τρότσκι, της Ρόζας Λούξεμπουργκ, του Γκράμσι.

 

 

 

Ο «Μαρξισμός» και η διαμόρφωση της στρατηγικής της κινηματικής Αριστεράς στην Ελλάδα

Η πραγματοποίηση του «Μαρξισμού» και το πολυθεματικό του περιεχόμενο δεν συνιστά μόνο ένα απλό φόρουμ διαλόγου, ενημέρωσης και αποτίμησης των παρεμβάσεων της κινηματικής Αριστεράς στη συγκυρία. Αλλά, ιδιαίτερα εξαιτίας της έμφασης που δίνει στην μελέτη και ανάδειξη της ιστορίας των παρεμβάσεων αυτών, επιτρέπει την αξιολόγηση των εκάστοτε πολιτικών της έναντι της συγκυρίας από την σκοπιά της κινηματικής εμπειρίας που έχει συσσωρευτεί, αξιοποιώντας ως αδιάψευστο μάρτυρα την ιστορία της Αριστεράς, με τις άμεσες αλλά και υπόρρητες συγκρίσεις που η μελέτη της γεννά. Μια μελέτη, μάλιστα, που από πολλές σκοπιές είναι κάθε φορά πρωτότυπη και κινηματικά δημιουργική. Παράλληλα, ο «Μαρξισμός» βοηθά ιδιαίτερα τους νέους συντρόφους να εμβαθύνουν στα παραδείγματα που η ιστορία αυτή προσφέρει, αποδίδοντας και περιγράφοντας τα χαρακτηριστικά της κάθε πολιτικής παρέμβασης στη συγκυρία από την άποψη του ιστορικού ορίζοντα της. Αλλά πέραν αυτού, αναλύει την πραγματικότητα στη βάση των δομικών της χαρακτηριστικών, με τη μορφή που η ταξική πάλη κάθε φορά παίρνει έναντι των απαιτήσεων που γεννά η πολιτική πράξη, αλλά κυρίως ως αντικειμενική ιστορική διαδικασία που εξυπηρετεί μακροπρόθεσμες αναγκαιότητες που υπερβαίνουν την τρέχουσα συγκυρία. Γιατί για να γίνει αυτό απαιτείται μια συστηματική επεξεργασία πάνω στην οποία στηρίζεται κάθε φορά ο «Μαρξισμός» και την εμπλουτίζει μέσα από το διάλογο που συνιστά η έκθεση των εργασιών και των προτάσεων του.

Και όλα αυτά είναι αφεύκτως αναγκαία, ιδίως δε μια εποχή κρίσης του εργατικού κινήματος και κυριαρχίας του ατομικισμού και του νεοφιλελευθερισμού που επηρεάζει έμμεσα και γεννά περιχαρακώσεις, αποκλεισμούς και βολονταρισμούς, πολλά από τα οποία είναι πολλές φορές αφανή, υφέρπει, όμως, και απογοητεύει και τους καλύτερους αγωνιστές. Γιατί ο κινηματικός διάλογος σε επεξεργασμένες βάσεις είναι η μόνη οδός υπέρβασης αυτών των προβλημάτων και των προσκομμάτων που υποβάλει ο κοινωνικός αντίπαλος, ιδίως όταν ο διάλογος που γεννιέται και τα αντιστρατεύεται είναι πολυσχιδής και πολυεπίπεδος, όπως το προσφέρει αφειδώς ο «Μαρξισμός».

Μιχάλης Λυμπεράτος, ιστορικός    

 


 

Αυτό που μας φοβίζει και μας παρακινεί πάντα είναι η Πείνα. Η πείνα η δικιά μας αλλά και η πείνα αυτού του αδηφάγου θηρίου, που δεν χορταίνει ποτέ και λέγεται καπιταλισμός. Σε μια συζήτηση που είχα προχτές μου λένε «βάζεις μόνο το πρόβλημα, τι προτείνεις;». Χρειάζεται να πάμε κόντρα στην πείνα και οι ιδέες παίζουν ρόλο τόσο σε συλλογικό όσο και σε προσωπικό επίπεδο. Αλλά χρειάζεται και η συλλογική πάλη. Ο κόσμος παλεύει συλλογικά και πρέπει να συνεχίσει να το κάνει. 

Ο Μαρξισμός σήμερα είναι πιο επίκαιρος από ποτέ. Το χάσμα ανάμεσα στις τάξεις μεγαλώνει. Όλοι εμείς οι άνθρωποι των κατώτερων τάξεων χρειάζεται να πολεμήσουμε για τα δικαιώματά μας και τη ζωή μας. Οι εργάτες/ριες και οι σπουδαστές/ριες της Τέχνης δώσαμε έναν πολύ μεγάλο αγώνα με καταλήψεις, διαδηλώσεις και απεργίες. Δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να παραδώσουμε τα όπλα. Πρέπει να συνεχίσουμε τη μάχη. 

Συζητήσεις και συλλογικές συνευρέσεις όπως αυτή στο Φεστιβάλ Μαρξισμός 2023 είναι μεγάλη βοήθεια ώστε να αναδείξουμε ξανά τις διεκδικήσεις μας, αλλά και να συζητήσουμε για το ρόλο της τέχνης στους αγώνες μας. Άλλωστε από την Οκτωβριανή Επανάσταση, τον Μάλεβιτς, τον Τάτλιν και τον Λισίτσκι, μέχρι την επιρροή του στον κινηματογράφο, ο Μαρξισμός και η Τέχνη έχουν μακρά σύνδεση. Πρέπει να την ξαναθυμηθούμε. Η Τέχνη ήταν και παραμένει έκφραση τόσο των δυνατών όσο και των αδύναμων. Για εμάς η Τέχνη είναι επαναστατική και πρέπει να εκφράζει τις πολιτικές ανισότητες και αδικίες.

Ελισάβετ Αντωνιάδου, φοιτήτρια ΘΙΣΤΕ ΑΣΚΤ

  


 

Το Φεστιβάλ Μαρξισμός καταρχάς μας εξοπλίζει σε ιδεολογικό επίπεδο. Οι ιδέες της επανάστασης και του σοσιαλισμού, η ανάγκη για επαναστατικό κόμμα είναι θέματα που δίνεται η δυνατότητα να συζητηθούν ανοιχτά με όλον τον κόσμο που εξοργίζεται με την κατάσταση που ζούμε και θέλει να παλέψει. Αλλά εξίσου σημαντικό είναι ότι είναι ένα τριήμερο οργάνωσης της δράσης μας. Του πώς θα διώξουμε την κυβέρνηση, πώς θα κάνουμε την ανατροπή αντικαπιταλιστική και πάνω απ’ όλα πώς θα κερδηθεί ακόμα περισσότερος κόσμος σε αυτή την προοπτική. 

Στο τριήμερο δίνεται η δυνατότητα να εξηγηθεί πολύ καλά ότι ο ρεφορμισμός δεν δίνει λύση, αντίθετα καταλήγει σε τραγωδία όπως φάνηκε με τη συντριβή του ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές. Ο καθένας και η καθεμιά μπορεί να το δει αυτό και να καταλάβει ότι είτε ο νεοφιλελευθερισμός, είτε η σοσιαλδημοκρατία εξυπηρετούν και οι δύο την άρχουσα τάξη. Γίνεται ολοένα και πιο ξεκάθαρο ότι μόνο η επαναστατική αριστερά δίνει νικηφόρα προοπτική στην εργατική τάξη και το κίνημα. Σε ένα τριήμερο που συμπυκνώνει με πολύ οργανωμένο τρόπο όλη αυτή τη συζήτηση, τη δράση και τις ιδέες, όλοι χρειάζεται να είναι εκεί.

Πάνος Φράγκος, φοιτητής ΠΑΔΑ 

 


 

Ο Μαρξισμός 2023 είναι ένα σημαντικό φεστιβάλ γιατί δίνει τη δυνατότητα να γίνουν πολλές συζητήσεις για πάρα πολλά θέματα που αλλού δεν δίνεται ο χώρος κι ο χρόνος να συζητηθούν. Επίσης θεωρώ σημαντικό ότι δεν πρόκειται για «διαλέξεις» που μιλάει κάποιος ειδικός και τέλος. Μετά από τις εισηγήσεις υπάρχει αρκετός χρόνος για τον καθένα και καθεμιά να πάρει το λόγο και να πει τη γνώμη του, να ρωτήσει, να παρέμβει. Έτσι όλες/οι κατανοούμε καλύτερα το κάθε ζήτημα, αποκτούμε σφαιρική εικόνα και βγαίνουμε πιο ξεκαθαρισμένοι/ες για το τι κάνουμε. 

Θεωρώ ότι αφορά όλον τον κόσμο κι όχι μόνο τον «δικό μας». Το βλέπω αυτό κι από την ανταπόκριση που έχουμε μιλώντας για το Φεστιβάλ. Φίλοι μου που στις εκλογές δεν στήριξαν την ΑΝΤΑΡΣΥΑ αλλά άλλα κόμματα της αριστεράς, ή ακόμα και συγγενείς που δεν ψήφισαν καν την αριστερά αλλά βλέποντας τα θέματα των συζητήσεων βρήκαν τουλάχιστον ένα που τους ενδιαφέρει και θέλουν να έρθουν να συμμετέχουν. Είναι καλό αυτό γιατί έτσι θα γνωρίσουν καλύτερα και τις επαναστατικές ιδέες συνολικά.

Εβίτα Ιορδάνου Γαροφάλλου, σπουδάστρια ΙΕΚ

 


 

 

 

Το φεστιβάλ μαρξιστικών ιδεών πού οργανώνει το ΣΕΚ εδώ και χρόνια, είναι ένα εργαστήριο εφαρμοσμένης επαναστατικής πολιτικής, για τον προσανατολισμό και τις αναγκαίες κρίσιμες επιλογές του εργατικού κινήματος. 

Από την κατάρρευση των καθεστώτων του κρατικού καπιταλισμού στην πρώην Σοβιετική ένωση και την ανατολική Ευρώπη το 1989, μέχρι την εκτίμηση για το νέο αντικαπιταλιστικό κίνημα του 2000, το τεράστιο αντιπολεμικό κίνημα του 2003 και την παγκόσμια οικονομική κρίση του 2008-9, οι επεξεργασίες και οι επιλογές αυτού του εργαστηρίου, αποδείχτηκαν κρίσιμες και βοήθησαν, όλα τα προηγούμενα χρόνια, τον προσανατολισμό χιλιάδων αγωνιστών της αριστεράς και του εργατικού κινήματος. 

Σήμερα, μετά τα μη αναμενόμενα αποτελέσματα των εκλογών της 21/5, και την κατάρρευση του ΣΥΡΙΖΑ, ζούμε ένα άλλο σημείο καμπής, με νέα ερωτήματα για το εργατικό κίνημα και την αριστερά. Πως φθάσαμε ως εδώ; Πού οφείλεται η απότομη κατάρρευση του ΣΥΡΙΖΑ; Είναι παντοδύναμη η ΝΔ και απολύτως αρνητικός ο συσχετισμός δυνάμεων για εργατικό κίνημα, όπως θα ακούμε από πολλές αναλύσεις; Ή η συνεχιζόμενη «πολυκρίση» του καπιταλισμού και το αντισυστημικό αριστερόστροφο ρεύμα των 2,5 εκατομμυρίων πού αναδείχτηκε, και στην Ελλάδα, με ορμή τον απεργιακό Μάρτη του 2023, έχει τη δύναμη και τη δυναμική να βάλει φρένο και να κοντύνει τη ΝΔ; 

Σε μια ΝΔ, πιο επιθετική, πιο αδίστακτη, που θα επιχειρήσει με το καλημέρα σας να επιτεθεί στα εργατικά δικαιώματα, στους μετανάστες και τους πρόσφυγες, στα δημόσια αγαθά, σε Υγεία, Παιδεία, Νερό, Περιβάλλον και να εφαρμόσει όλες τις επιθέσεις, που οι αντιστάσεις των εργατών και της νεολαίας δεν της επέτρεψαν την προηγούμενη τετραετία.  

Η ΑΝΤΑΡΣΥΑ και η αντικαπιταλιστική αριστερά χρειάζεται να επιχειρήσει, χωρίς αποκλεισμούς και καταγγελιολογίες, να γίνει στήριγμα οργανωτικό και πολιτικό αυτού του αριστερόστροφου αντισυστημικού ρεύματος. Να γίνει ο μεγάλος πόλος αναφοράς μιας ισχυρής εργατικής - αντικαπιταλιστικής αντιπολίτευσης. Αυτά είναι τα κρίσιμα ερωτήματα που έχουμε να συζητήσουμε το τριήμερο 7-8-9 Ιούλη στη Νομική.  

Δημήτρης Ζώτος, δικηγόρος 

  


 

 

 

Η ήττα της βραχμανικής Αριστεράς του ΣΥΡΙΖΑ και το μέλλον της πραγματικής Αριστεράς  

Το θέμα που σκεφτόμουν να παρουσιάσω στον “Μαρξισμό” ήταν εκείνο της ταξικής σύνθεσης και της πολιτικής ατζέντας της αριστεράς. Νομίζω ότι οι εκλογές Κυριακής 21/5 το κάνουν ιδιαίτερα επίκαιρο. Το ενδιαφέρον μου το κέντρισαν δύο όροι: η «βραχμανική αριστερά» (εμπνευσμένος από την ινδική κάστα) και η «αριστερά των πολλαπλών ελίτ» που εισήγαγαν στην ακαδημαϊκή συζήτηση ο Γάλλος οικονομολόγος Τομά Πικετί, και οι συνεργάτες του Κλάρα Μαρτίνεζ και Αμορί Γκετίν.  

Οι όροι καθαυτοί δεν έχουν κάποια ιδιαίτερη αξία από μαρξιστική σκοπιά. Αυτό που παρουσιάζει ενδιαφέρον είναι ότι μας εισάγουν στη μελέτη των κοινωνικών τάξεων και στρωμάτων που καθορίζουν την πολιτική ατζέντα των αριστερών κομμάτων. Ερευνώντας τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των εκλογικών αποτελεσμάτων σε πενήντα χώρες μετά το πόλεμο, οι Πικετί, Μαρτίζεζ και Γκετίν βρήκαν ότι, τα τελευταία 30 χρόνια, τα κόμματα που καλύπτουν το χώρο από τη σοσιαλδημοκρατία μέχρι τη κομμουνιστική αριστερά δεν αντιπροσωπεύουν κυρίως τα συμφέροντα των εργατικών στρωμάτων. Ψηφίζονται από την πλειοψηφία ανώτερων μορφωτικών στρωμάτων που δεν βρίσκονται στο κάτω άκρο της εισοδηματικής πυραμίδας. Αυτό έχει μεταβάλλει την πολιτική τους ατζέντα δημιουργώντας ένα μεγάλο κενό στην εκπροσώπηση της εργατικής τάξης.  

Το τελευταίο είναι και το βασικό πρόβλημα των αριστερών (επί το πλείστων ρεφορμιστικών) κομμάτων στις σύγχρονες καπιταλιστικές κοινωνίες της τρομακτικής εισοδηματικής ανισότητας. Οι πολιτικοί οικονομολόγοι και οι πολιτικοί επιστήμονες σε Ευρώπη και Αμερική επισημαίνουν ότι μια ατζέντα που δεν δίνει έμφαση στις ανάγκες αυτών των στρωμάτων τα οδηγεί στην αποχή αλλά ακόμη και στη λαϊκίστική δεξιά όπως έγινε με τον Τράμπ στην Αμερική.  

Παρόλο που είναι νωρίς για οριστικά συμπεράσματα πρόκειται για ένα αναλυτικό σχήμα που εξηγεί σε μεγάλο βαθμό τα αποτελέσματα των εκλογών της περασμένης Κυριακής. Η εργατική τάξη και η νεολαία στο μεγαλύτερο κομμάτι της απείχε από την εκλογική διαδικασία και αυτό οδήγησε στην εκλογική κατάρρευση του ΣΥΡΙΖΑ και δευτερευόντως την αποτυχία του ΜέΡΑ25.  Στον ΣΥΡΙΖΑ τουλάχιστον, περίμεναν ότι τα κατώτερα εισοδηματικά στρώματα θα τους ακολουθούσαν σε πολιτικούς ακροβατισμούς προσεταιρισμού στελεχών και της εκλογικής πελατείας του ΠΑΣΟΚ γιατί δεν θα είχαν εναλλακτική. Θεωρούσαν ότι ο κόσμος σε απουσία άλλης κυβερνητικής λύσης θα πήγαινε πάσο με τη «προοδευτική διακυβέρνηση» και ας ήταν εν πολλοίς ίδια με τη διακυβέρνηση της Δεξιάς ιδιαίτερα στο πεδίο της οικονομίας. Όμως η εργατική τάξη και η νεολαία, με άλλα λόγια ο κόσμος που κινητοποιήθηκε στα Τέμπη, προτίμησε την αποχή. Νομίζω ότι θα έχουμε πολλά να πούμε γι’ αυτά τόσο στον “Μαρξισμό” όσο και το επόμενο διάστημα.  

Νίκος Στραβελάκης, οικονομολόγος, πανεπιστημιακός