Δύο μήνες ακριβώς μετά την απόπειρα πραξικοπήματος κατά της ρωσικής ηγεσίας, ο Γεβγκένι Πριγκόζιν είναι πλέον βέβαιο ότι δεν θα τα ξαναβάλει με τον Πούτιν. Σκοτώθηκε, μαζί με άλλους εννιά ανθρώπους λόγω “μυστηριώδους” έκρηξης στο αεροπλάνο τους.
Στα μέσα Ιούνη, το Υπουργείο Άμυνας είχε διατάξει τη Βάγκνερ, την εταιρεία μισθοφόρων του Πριγκόζιν, να υπογράψει την υποταγή της στις εντολές του στρατού. Ο Πριγκόζιν αρνήθηκε και ο Πούτιν έριξε το βάρος του υπέρ του Υπουργείου. Ο παλιός του φίλος, Γεβγκένι, το είχε παρακάνει με τις κριτικές του στους στρατηγούς και μετατρεπόταν σε ανεπίσημο εκπρόσωπο της ακροδεξιάς αντιπολίτευσης.
Στις 23 Ιούνη η Βάγκνερ κατέλαβε το Ροστόφ του Ντον, μια πόλη ενός εκατομμυρίου, και άρχισαν να κινούνται προς τη Μόσχα. Η ανταρσία έληξε με συμβιβασμό αφού προηγουμένως οι δυνάμεις του Πριγκόζιν είχαν δεχθεί επίθεση από ελικόπτερα και η ρωσική αεροπορία είχε χάσει ένα αεροσκάφος.
Ο συμβιβασμός όμως δεν μπορούσε να συγκαλύψει το βάθος του διχασμού που φτάνει μέχρι τα πιο ψηλά κλιμάκια. Τώρα ο Πούτιν ξηλώνει και τους στρατηγούς που έπαιζαν διπλό παιχνίδι με την Βάγκνερ.
Όμως ο Πριγκόζιν και οι μαφιόζοι του είναι ένα μόνο κομμάτι της νοσηρότητας που απλώνεται σε ολόκληρο τον πόλεμο. Στο άλλο στρατόπεδο, της Ουκρανίας και των Δυτικών υποστηρικτών της, ο Αύγουστος έφερε ακόμη πιο σκληρά διλήμματα.
Οι Ουκρανοί στρατηγοί είχαν υποσχεθεί πως με τον οπλισμό που τους παρέχει αφειδώς το ΝΑΤΟ θα μπορούσαν να ανακατακτήσουν όλα τα χαμένα εδάφη. Μέσα στον Αύγουστο ο σχεδιασμός προέβλεπε να φτάσουν ως τη Μελιτόπολη, προκαλώντας έτσι διάσπαση των ρωσικών δυνάμεων και απομόνωση της Κριμαίας. Μέχρι στιγμής όμως δεν έχουν καταφέρει σχεδόν τίποτα.
Μάλιστα, στις 17 Αυγούστου η εφημερίδα Washington Post δημοσίευσε απόρρητη έκθεση που λέει πως οι υπηρεσίες των ΗΠΑ προβλέπουν πως ο ουκρανικός στρατός δεν θα τα καταφέρει ούτε μέχρι το τέλος της χρονιάς. Ο Ουκρανός Υπουργός Εξωτερικών πλέον λέει πως δεν υπάρχει χρονική πρόβλεψη: "Δεν μας νοιάζει πόσο καιρό θα μας πάρει".
Όμως ο χρόνος στον πόλεμο δεν είναι γιατρός αλλά θάνατος και σήψη. Η ουκρανική κυβέρνηση καλύπτει τους στρατηγούς της, αλλά οι Δυτικοί κατηγορούν ευθέως πλέον την Ουκρανία ότι οι αποτυχίες οφείλονται στο φόβο να στείλει στο σφαγείο πιο μαζικά τους στρατιώτες της. Η Ρωσία έχει κατασκευάσει τριπλή σειρά οχυρωματικών έργων σε μήκος 800χλμ, αμέτρητα ναρκοπέδια, και γκρέμισε ένα μεγάλο φράγμα απλώνοντας τον ποταμό Δνείπερο.
Όσοι έβλεπαν τον πόλεμο Ουκρανίας-Ρωσίας με κριτήριο τους πολέμους των ΗΠΑ σε Ιράκ και Αφγανιστάν έπεσαν έξω. Τώρα η Ουκρανία πρέπει να στείλει τους φαντάρους να σκοτωθούν μαζικά στα ναρκοπέδια, να σαρωθούν από το πυροβολικό όσο επιχειρούν να κατεδαφίσουν τις ρωσικές άμυνες. Και όπως λέει ο στρατιωτικός αναλυτής Ρομπ Λι από το Foreign Policy: "όχι απλά να σπάσουν μια ή δύο γραμμές άμυνας αλλά υποχρεωτικά τρεις και να τους μείνουν αρκετές δυνάμεις για να καταλάβουν την πόλη Τοκμάκ και μετά ίσως και κάτι παρακάτω".
Οι Δυτικοί λένε πως η Ουκρανία “αποφεύγει τις απώλειες" και γι'αυτό αντί να συγκεντρώσει δυνάμεις προς τη Μελιτόπολη, κάνει διασκορπισμένες επιθέσεις, ώστε να ανεβάζει το ηθικό και να κερδίζει χρόνο, κινδυνεύοντας να μετατρέψει τον πόλεμο σε πόλεμο φθοράς για πολλά χρόνια ακόμη.
Η συγκεκριμένη αντιπαράθεση φέρνει στο φως την πραγματική σχέση μεταξύ Ουκρανίας και Δύσης. Οι Ουκρανοί φαντάροι είναι για τους Δυτικούς απλώς το κρέας που προσφέρει ο Ζελένσκι. Η Δύση βάζει τα όπλα και τα χρήματα, και ο Ζελένσκι τα κορμιά. Ο Ζελένσκι παζαρεύει για περισσότερα όπλα, το ΝΑΤΟ για περισσότερα πτώματα.
Πτώματα
Πόσα ακόμη πτώματα; Οι New York Times δημοσίευσαν στις 18 Αυγούστου μια εκτίμηση των αμερικανικών υπηρεσιών ότι έχουν σκοτωθεί 500 χιλιάδες φαντάροι (Ρώσοι και Ουκρανοί), περίπου 1.000 κάθε μέρα στον ενάμιση χρόνο που διεξάγεται ο πόλεμος. Η αμερικανική εφημερίδα σχολιάζει πως οι Ουκρανοί νεκροί έχουν ξεπεράσει κατά πολύ τους 58 χιλιάδες Αμερικάνους φαντάρους που σκοτώθηκαν στο Βιετνάμ. Έχουν φτάσει σε αριθμό τους Αφγανούς ένστολους που σκοτώθηκαν σε δύο δεκαετίες κατοχής. Οι νεκροί στην Ουκρανία εκτοξεύτηκαν από την προηγούμενη εκτίμηση λόγω της επιχείρησης ανακατάληψης του Μπαχμούτ, της πόλης που μετά από τόσο αίμα ξαναπέρασε στα χέρια των Ρώσων. Και οι απώλειες των Ρώσων όμως ήταν μεγάλες, και τότε οξύνθηκαν οι σχέσεις Πριγκόζιν και Πούτιν. Η Βάγκνερ ήταν αυτή που παρέδωσε την πόλη στο ρωσικό στρατό με τον Πριγκόζιν να κοροϊδεύει τη ρωσική ηγεσία λέγοντας στους άντρες του: "Παιδιά, μην πειράξετε τους Ρώσους φαντάρους. Αν χρειαστεί εσείς θα ξανάρθετε να πολεμήσετε τους Ουρανούς".
Δεν υπάρχει πλέον άνθρωπος στην Ουκρανία που να μην γνωρίζει προσωπικά μια οικογένεια που να έχει χάσει το γιο της στο μέτωπο. Σε μικρές και μεγάλες πόλεις φτιάχνονται καινούργια νεκροταφεία. Στους δρόμους ξεφυτρώνουν εκκλησάκια και παντού ανθοδέσμες. Οι υψηλές απώλειες σύμφωνα τους τους NY Times οφείλονται και στο γεγονός ότι οι τραυματίες δεν μεταφέρονται έγκαιρα ή απλώς εγκαταλείπονται. Οι μάχες δίνονται από κοντινή απόσταση, τα ντρον δεν σταματούν να περιπολούν από αέρος. Καμία σχέση με τον πόλεμο στο Ιράκ, όπου οι Αμερικάνοι τραυματίες μεταφέρονταν ταχύτατα για να αποφευχθούν οι μακριές λίστες νεκρών.
Ο διχασμός δεν οδηγεί μόνο στις δυτικές εκκλήσεις για περισσότερους νεκρούς. Μεγαλώνουν οι αμφιβολίες για το πόσο μπορεί να συνεχιστεί αυτή η κατάσταση. Η πιο ακραία διατύπωση μέχρι στιγμής ήταν του Στιαν Γένσεν, επικεφαλής του γραφείου του γ.γ. του ΝΑΤΟ, που είπε πως για να μπει η Ουκρανία στο ΝΑΤΟ ίσως πρέπει να παραχωρήσει εδάφη. Σήμανε συναγερμός από την ουκρανική κυβέρνηση και ο Γένσεν ανακάλεσε, όμως δεν βγαίνουν τυχαία τέτοιες δηλώσεις από τόσο επίσημα χείλη. Μια πτέρυγα των Ρεπουμπλικάνων προσπαθεί να μπλοκάρει το πακέτο των 20 επιπλέον δις που έχει υποσχεθεί ο Μπάιντεν στην Ουκρανία.
Η ουκρανική Βουλή στην αντίθετη κατεύθυνση πέρασε ψήφισμα με σκοπό να απαγορευθεί διά νόμου η παραχώρηση εδαφών με αντάλλαγμα την εκεχειρία. Ο Ζελένσκι ρίχνει την ευθύνη για τις στρατιωτικές κακοτοπιές στα Δυτικά όπλα που δεν φτάνουν. Ο Μπάιντεν έδωσε τελικά το πράσινο φως για να δοθούν δεκάδες αεροσκάφη F-16, τα οποία θα παραχωρήσει η Δανία και η Ολλανδία.
Κίνητρο
Όμως δεν υπάρχουν πιλότοι για να τα πετάξουν. Θα προηγηθούν μήνες εκπαίδευσης. Κάποιοι πιλότοι θα πρέπει να μάθουν πρώτα αγγλικά και μετά να εκπαιδευτούν. Οπότε, η σύνδεση των F-16 με τη μάχη της Μελιτόπολης είναι πολύ τραβηγμένη. Οι ίδιοι οι Δυτικοί αξιωματούχοι που παίζουν με την ιδέα της καταχώρησης εδαφών αφήνουν να εννοηθεί ότι το βασικό κίνητρο για τα F-16 είναι η στρατιωτική ενσωμάτωση της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, όταν πλέον ο πόλεμος θα έχει τελειώσει και η Ουκρανία θα μετατραπεί σε μόνιμο ανατολικό οχυρό.
Αλλά όλα αυτά γίνονται πάνω στις πλάτες και τα πτώματα των εργατών και των εργατριών της Ουκρανίας και της Ρωσίας, χωρίς να τους λογαριάζουν. Οι εξελίξεις μπορεί να είναι απρόβλεπτες, όπως απρόβλεπτη ήταν και η ανταρσία της Βάγκνερ και ο θάνατος του Πριγκόζιν.
Το περιοδικό Economist λέει πως “η κούραση του πληθυσμού αρχίζει να προκαλεί ανησυχία στο Κίεβο”. Η ουκρανική εφημερίδα Kyiv Post δημοσίευσε ρεπορτάζ με 20 πολίτες που απαντούν Όχι στο ερώτημα αν δέχονται να ζήσουν για χρόνια σε συνθήκες πολέμου μεγάλης κλίμακας. Στις αρχές Αυγούστου ένας ελεύθερος σκοπευτής από το μέτωπο του Μπαχμούτ είπε ανοιχτά ότι οι στρατιώτες δεν έχουν καμία ελπίδα να ξαναπάρουν τα εδάφη και πολλοί θα έβλεπαν θετικά μια εκεχειρία. Υπάρχουν φήμες ότι ο Ζελένσκι θα κάνει πρόωρες εκλογές για να προλάβει όσο θεωρείται ακόμη εθνικός ήρωας. Οι νέοι που ήθελαν να πολεμήσουν έτρεξαν να γίνουν εθελοντές εδώ και καιρό. Τώρα η Ουκρανία στρατολογεί αυτούς που δεν θέλουν. Το ίδιο κάνει και ο Πούτιν εδώ και περισσότερο καιρό.
Ο απεσταλμένος της εφημερίδας El Pais στο Κίεβο καταγράφει “άγχος λόγω της απουσίας αποτελεσμάτων στο μέτωπο". Μιλάει με μια γυναίκα στην παρέλαση της 24ης Αυγούστου. Του δηλώνει με υπερηφάνεια το επώνυμό της λέγοντας πως είναι υπέρ του πολέμου μέχρις εσχάτων. Ο δημοσιογράφος τη ρωτάει: "Δηλαδή δέχεστε δέκα ακόμη χρόνια πολέμου και να πάει κι ο γιος σας στο μέτωπο;". Τότε του λέει να σβήσει το επώνυμό της: "Ας κρατήσουν οι Ρώσοι το Ντονμπάς, αν είναι να στείλουν το γιο μου στο μέτωπο".