Νομίζω ότι πρέπει να το δούμε συνολικότερα. Η όξυνση της καπιταλιστικής κρίσης που ξεκίνησε το 2008 φέρνει σημαντικές μεταβολές στην οικονομία τόσο παγκόσμια όσο και στην Ελλάδα. Η απο-παγκοσμιοποίηση είναι πλέον γεγονός και αυτό δεν περιορίζεται στους ιμπεριαλιστικούς πολέμους και τα απελευθερωτικά κινήματα. Μετά την προσχώρηση του Ιράν, της Σαουδικής Αραβίας, της Αιθιοπίας, της Αργεντινής και των Ενωμένων Αραβικών Εμιράτων στα BRICS, η ομάδα, μαζί με τα ιδρυτικά μέλη (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα και Νότια Αφρική) αντιπροσωπεύουν κοντά στο 30% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Πρόκειται για την ανασύσταση ζωνών επιρροής στην παγκόσμια οικονομία για πρώτη φορά μετά την πτώση του τείχους του Βερολίνου το 1990.

Παράλληλα, τα φαινόμενα όξυνσης της κρίσης στις μητροπόλεις του καπιταλισμού συνεχίζουν αμείωτα. Έχουμε την εμφάνιση στασιμοπληθωρισμού στη Γερμανία, ενώ μέσα στο 2023 είχαμε μια νέα τραπεζική κρίση που κορυφώθηκε με τη χρεοκοπία της ελβετικής Τράπεζας Credit Suisse της 24ης μεγαλύτερης τράπεζας στο κόσμο. 

Το σύστημα απάντησε με την αύξηση των επιτοκίων και την επανεμφάνιση των πολιτικών λιτότητας ιδιαίτερα στην ΕΕ. Πλέον η ευρωζώνη έχει βάλει κόφτη 2,6% στην ετήσια αύξηση των κρατικών δαπανών ενώ απαιτεί πρωτογενή πλεονάσματα 2,5% από υπερχρεωμένες χώρες όπως η Ελλάδα. Αυτό πλήττει σημαντικά τα όνειρα που έκαναν στη κυβέρνηση για ισχυρούς ρυθμούς μεγέθυνσης. Βλέπετε, η όποια μεγέθυνση της ελληνικής οικονομίας τα προηγούμενα χρόνια βασίσθηκε σε ελλείμματα 11,8% το 2020, 8,7% το 2021 και ισοσκελισμένο πρωτογενές αποτέλεσμα το 2022. Τα ελλείμματα αυτά χρηματοδοτήθηκαν με 65 δις επιπλέον δημόσιο χρέος (έφτασε τα 405  δις ευρώ περίπου) και χρηματοδότησαν φοροαπαλλαγές για τους λίγους και κάποια επιδοματικά ψίχουλα για τους πολλούς. Με άλλα λόγια, η κυβέρνηση της ΝΔ πριμοδότησε την κατανάλωση. Γι’ αυτό το λόγο σημαντικό μέρος της μεγέθυνσης που καταγράφηκε μέχρι 31/12/2022 αφορούσε «πλασματικά στοιχεία» του ΑΕΠ όπως τα «τεκμαρτά ενοίκια». 

Αξίζει να σταθούμε στο τελευταίο. Στο ΑΕΠ τα τεκμαρτά ενοίκια καταγράφονται σαν εισόδημα των ιδιοκτητών και όταν τα ενοίκια αυξάνουν εμφανίζονται σαν αύξηση του εισοδήματος. Αν σε αυτό υπολογίσουμε ότι τα ενοίκια έχουν ανέβει 30% και αποπληθωρίζονται με το μέσο αποπληθωριστή (υπολογίσθηκε κάπου 8,8% για το 2022) καταλαβαίνετε ότι ένα μεγάλο μέρος της υποτιθέμενης μεγέθυνσης είναι αέρας κοπανιστός. Παρόλα αυτά τα μαγειρέματα το ΑΕΠ στην Ελλάδα το 2022 σε τιμές 2015 είναι 192 δις έναντι 228 δις που ήταν το 2009. Είναι η μοναδική χώρα της Ευρωζώνης με χαμηλότερο ΑΕΠ από εκείνο που είχε στην έναρξη τη κρίσης. Το ίδιο διάστημα οι πραγματικοί μισθοί έχουν μειωθεί 40% ενώ στην ευρωζώνη αυξήθηκαν 10% περίπου.

Σε αυτές τις συνθήκες η νέα λιτότητα που φέρνει η κυβέρνηση είναι ασφυκτική για την κοινωνία. Εφαρμόζεται σε μια χώρα που οι μισθοί έχουν τσακιστεί, οι εργασιακές σχέσεις έχουν καταρρεύσει και οι υποδομές είναι ανύπαρκτες μετά από 13 χρόνια κρίσης και μνημονίων. Μόνο οι καταστροφές σε Θεσσαλία και Έβρο αναμένεται να έχουν αρνητική επίδραση στο ΑΕΠ 5-7%. 

Συνολικότερα, ο ελληνικός καπιταλισμός μοιάζει εγκλωβισμένος σε ένα φαύλο κύκλο. Οι πολιτικές λιτότητας φέρνουν ύφεση ενώ οι επεκτατικές δημοσιονομικές πολιτικές οδηγούν σε μη διατηρήσιμη μεγέθυνση. Σε αυτά τα δεδομένα είναι σημαντικό η πραγματική Αριστερά να κατορθώσει να οργανώσει το διεκδικητικό αγώνα της εργατικής τάξης και της νεολαίας διαφορετικά οι συνθήκες ζωής θα επιδεινωθούν δραματικά.                    

Συμμετείχες στο ψηφοδέλτιο της Ανατρεπτικής Συμμαχίας για την Αθήνα η οποία σημείωσε ένα ιστορικά υψηλό ποσοστό. Πως σχολιάζεις τα αποτελέσματα των τοπικών εκλογών;

Θα ξεκινήσω εκεί που σταμάτησα. Είναι σίγουρο ότι τα αποτελέσματα των δημοτικών εκλογών ξαναέδωσαν αυτοπεποίθηση στο κόσμο για να τα βάλει με τη κυβερνητική πολιτική. 

Η Ανατρεπτική Συμμαχία κατάφερε να αξιοποιήσει ένα σημαντικό δεδομένο της εποχής. Ότι ανάμεσα σε εμάς και το κόσμο της Αριστεράς δεν υπάρχει πλέον ένα κυρίαρχο ρεφορμιστικό ρεύμα όπως ήταν παλιότερα το ΠΑΣΟΚ και τα τελευταία χρόνια ο ΣΥΡΙΖΑ. Ανέδειξε τα προβλήματα της «πίσω αυλής» της πόλης. Τα απλησίαστα ενοίκια, τους ανύπαρκτους ελεύθερους χώρους, τα παιδιά που κάνουν μάθημα σε containers και τόσα άλλα. Έδωσε έτσι ένα διαφορετικό στίγμα στην εκλογική μάχη. 

Το στίγμα της ταξικής διάστασης των προβλημάτων και της ανάγκης της δράσης από τα κάτω στις γειτονιές της πόλης. Αυτή είναι και η βάση της αντιρατσιστικής/ αντιφασιστικής πάλης, και το θεμέλιο της αλληλεγγύης σε πρόσφυγες και μετανάστες. 

Είναι σημαντικό ότι η κομμουνιστική και ριζοσπαστική αριστερά (Λαϊκή Συσπείρωση και Ανατρεπτική Συμμαχία) έλαβαν κοντά στο 20% του εκλογικού σώματος στην Αθήνα. Έπεσαν στο κενό οι προσπάθειες του συστήματος να σπρώξει την αντισυστημική ψήφο προς την άκρα δεξιά. Αυτή ήταν και η επιδίωξη πίσω από την δικαστική «ανοχή» στην υποψηφιότητα Κασιδιάρη που ορισμένοι τον έβλεπαν και στον «δεύτερο γύρο». Στο τέλος η άκρα δεξιά έμεινε στο περιθώριο και ενισχύθηκε μόνο μέσα από τους υπόγειους μηχανισμούς του κράτους και της εκκλησίας. 

Το θέμα είναι η εκλογική ενίσχυση να γίνει απαρχή κοινής δράσης στις γειτονιές της πόλης. Σε αυτό το σημείο βρίσκεται και η διαφωνία μου με το ΚΚΕ. Δεν θεωρώ ότι η ενίσχυση της κομματικής καταγραφής είναι εχέγγυο για τη μαζική δράση. Αντίθετα πιστεύω ότι η διαφαινόμενη ήττα της ρεφορμιστικής γραμμής του ΣΥΡΙΖΑ απελευθερώνει αριστερό κόσμο που μπορεί να ριζοσπαστικοποιηθεί εκ νέου αν του δοθεί χώρος στη κοινή δράση από τα κάτω. Αυτή τη μετωπική δράση πρέπει να καλλιεργήσουμε όλο το επόμενο διάστημα.          

Σημαντικό ρόλο στην αυτοπεποίθηση του κόσμου παίζει και η εκλογική ήττα του Μπακογιάννη. Πέρα από το ότι η εκλογική του αποτυχία είναι χαστούκι στην ηγετική ομάδα της Νέας Δημοκρατίας, σπάει και τη λογική ότι η Δεξιά είναι πανίσχυρη και η πλειοψηφία του εκλογικού σώματος έχει στραφεί οριστικά προς τα δεξιά μετά τις εκλογές Μαΐου – Ιουνίου 2023.   

Συμπληρώνονται 50 χρόνια από την εξέγερση του Πολυτεχνείου και θα είσαι ομιλητής στις εκδηλώσεις «Μεταρρύθμιση ή Επανάσταση» που οργανώνει το ΣΕΚ στις 5 Νοέμβρη. Γιατί έχει σημασία αυτή η συζήτηση σήμερα;

Η προηγούμενη συζήτηση δείχνει ότι η 50η επέτειος από την εξέγερση του Πολυτεχνείου είναι εξαιρετικά επίκαιρη.

Το σύστημα προσπαθεί εδώ και χρόνια να μας πείσει ότι η μεταπολίτευση τελείωσε. Η λογική τους είναι ότι το εκλογικό σώμα στην Ελλάδα είναι πλέον «δεξιόστροφο» όπως και στην υπόλοιπη Ευρώπη. Άρα η Αριστερά θα πρέπει να προσαρμόσει τη διεκδικητική της ατζέντα σε αυστηρά συστημικά και ευρωενωσιακά πλαίσια αν δεν θέλει να τρέχει και να μη φτάνει από την ενίσχυση της ακροδεξιάς. 

Μια παρεμφερής προπαγάνδα χαρακτήριζε το διάστημα πριν το Πολυτεχνείο. Η βασική εκτίμηση ήταν ότι η Χούντα είναι πανίσχυρη, ο κόσμος είναι παθητικός και θα πρέπει να περιορισθούμε σε ότι μας δίνει ο «εκδημοκρατισμός του Μαρκεζίνη». Σε αυτό πλαίσιο το ΚΚΕ εσ. είχε συμφωνήσει να συμμετάσχει στις εκλογές της Χούντας και μαζί με το ΚΚΕ είχε λάβει μέρος στις ψευτοφοιτητικές εκλογές του Νοεμβρίου του 1972.

 Ήταν σε εκείνες τις συνθήκες που κάποιες ολιγομελείς πολιτικές ομάδες, αυτές που ονομάζουμε σήμερα «εξωκοινοβούλιο», κατάφεραν να εκφράσουν τις διαθέσεις του φοιτητικού σώματος, να ανατρέψουν τα σχέδια του επίσημου πολιτικού συστήματος αλλά και την ίδια τη Χούντα. Αυτή είναι η πραγματική ιστορία του Πολυτεχνείου στην οποία πρέπει να εμβαθύνουμε.