Μόλις κυκλοφόρησε το τελευταίο σας βιβλίο «Δεν αδειάζουμε να πεθάνουμε» από τις εκδόσεις Τόπος. Η ιστορία του συνδέεται με την εξέγερση του Πολυτεχνείου και κυκλοφορεί πάνω στη συμπλήρωση 50 χρόνων από τότε.

Προέκυψε χωρίς να το συνειδητοποιήσω. Ενώ έγραφα μετά το «Αχ Μουρλοσκοτωμένο» ως συνέχεια, μέσα στην περίοδο της πανδημίας, βγήκαν οι ήρωές μου. Και οι δύο μιλάνε μέσα από τον τάφο. Ο ένας, ο Στέλιος ο Γούτης, μου μιλάει για τη Θεσσαλονίκη, για την εξέγερση και την κατάληψη εκεί. Ο άλλος συμμετείχε στην κατάληψη του Πολυτεχνείου στην Αθήνα, ήταν απ’ έξω και τραυματίστηκε. Και περιγράφει την κατάσταση απ’ έξω. Κι εκεί που τα λέει όλα, λέει «πες μου κι εσύ να τα μαγνητοφωνήσω για να τ’ ακούν αυτά που ζήσατε και ζήσαμε και οι αποθαμένοι». Κι από εκεί ξεκινάει η περιγραφή λεπτό προς λεπτό τι διαδραματίστηκε από την Πέμπτη το μεσημέρι, μέχρι την Παρασκευή που μπήκαν τα τανκς. 

Είναι παράδοξο ότι παρότι δεν πήγαινε προς τα εκεί η δική μου προσπάθεια, θέλοντας και μη, προέκυψε από μόνη της. Δεν είχα πρόθεση να μιλήσω για το Πολυτεχνείο επειδή είναι τα 50χρονα της εξέγερσης και το έζησα. Αλλά η ίδια η γραφή με οδήγησε εκεί. Και βγαίνουν πράγματα που δεν τα έχω πει ούτε σε συνεντεύξεις, ούτε τα έχω ξαναγράψει. Αναφέρονται 37 υπαρκτά πρόσωπα που τα λέω με τα μικρά τους ονόματα και στο τέλος έχω κατάλογο με το ποιοι είναι. 

Κάποιοι από αυτούς -όπως ο Γιώργος ο Παυλάκης που σήμερα είναι μέγιστος επιστήμονας στις ΗΠΑ, τον είχα τότε δίπλα μου στο ραδιοσταθμό για να πει για τα φάρμακα που χρειαζόμασταν- θα είναι και στην παρουσίαση του βιβλίου που θα γίνει στις 9 Νοεμβρίου στο Πολυτεχνείο. Θα κάνουμε τη βιβλιοπαρουσίαση εκεί και ως αντίσταση.

Σκέψου… εκεί που ήμασταν, είμαστε και συνεχίζουμε. Γιατί δεν δικαιώθηκε το Πολυτεχνείο. Ο αγώνας συνεχίζεται. Το Πολυτεχνείο δεν έγινε άπαξ, για να το μνημονεύσουμε. Είναι κάθε μέρα. Ξέρεις τι σημαίνει να πηγαίνεις στα σχολεία και στα πανεπιστήμια να μιλάς στα νέα παιδιά για το Πολυτεχνείο και να σου λένε «γαμώτο πολύ θα θέλαμε να είμαστε εκεί». Είναι ελπίδα για αυτά που θα κάνουν. Είναι σταθμός ανεφοδιασμού. Και προφανώς έχουμε ανάγκη κι από σύμβολα να μας εμπνέουν στον καθημερινό αγώνα. Όπως είχαμε κι εκείνο τον καιρό που φωνάζαμε «απόψε θα γίνει της Ταϋλάνδης» που κι εκεί είχαν εξεγερθεί οι φοιτητές. 

Τους πονάει το Πολυτεχνείο. Φτάνουν να αμφισβητούν τους νεκρούς. Τι λέτε ρε; Ακόμα και η Χούντα το Σάββατο, ήθελε δεν ήθελε, ανακοίνωσε 19 νεκρούς. Τον ακριβή αριθμό ακόμα δεν τον ξέρουμε. Μακελειό έγινε. Το αίμα δεν ξέρω αν αναζητάει εκδίκηση, οπωσδήποτε όμως ζητάει δικαίωση. 

 Στο βιβλίο μιλάνε τρεις τραυματίες εκείνης της εξέγερσης. Εδώ που καθόμαστε έδωσα συνέντευξη σε ένα σουηδικό κανάλι και μεταφραστής ήταν ένας από αυτούς. Είχε φάει σφαίρα στο πόδι στην Γ’ Σεπτεμβρίου έξω από το αστυνομικό τμήμα. Ένας ταξιτζής του έδεσε το πόδι με ένα λουρί και τον έσωσε. Πήγαν να του το κόψουν και τους είπε «αυτό το πόδι δεν κόβεται. Είναι το Πολυτεχνείο». Έλεγα στους σουηδούς «απ’ αυτόν πάρτε συνέντευξη. Κουβαλάει το Πολυτεχνείο πάνω του. Το περπατάει κάθε μέρα». 

Όλα αυτά τα χρόνια -κι ακόμα πιο έντονα τελευταία- η εξέγερση του Πολυτεχνείου κι ό,τι σηματοδοτεί δέχεται επίθεση. Προσπαθούν από τα πάνω να κηρύξουν το τέλος «του κύκλου της Μεταπολίτευσης», «της περιόδου που άνοιξε με την εξέγερση του Πολυτεχνείου» κλπ. 

Αυτό το κάνουν χρόνια. Προσπαθούν να το καπηλευτούν, να το διαβάλουν, να το πλαστογραφήσουν, να το θάψουν. Σου είπα για την αμφισβήτηση των νεκρών. Ακόμα και τώρα 50 χρόνια μετά τους πονάει γιατί είναι ένα αγκάθι. Εκείνη την ημέρα θα είχε γίνει όλη η Ελλάδα Πολυτεχνείο. Είχαν αρχίσει στη Θεσσαλονίκη, στην Πάτρα, στα Γιάννενα. Ο κόσμος κατέβαινε στην Πατησίων. 70 χιλιάδες κόσμος να κατεβαίνει ξέροντας ότι τον σημαδεύουν με τα όπλα δεν είναι λίγο.  Με πάνω από 1.500 τραυματίες, πάνω από 2.000 συλληφθέντες, περισσότερους από 60 σκοτωμένους. 

Κι αφού δεν μπόρεσαν να το σταματήσουν άρχισαν να λένε. Πήγαν να μας χρεώσουν ακόμα και το πραξικόπημα του Ιωαννίδη. Παρότι βγήκε το πρωτοπαλίκαρό του στη δίκη της Χούντας και παραδέχτηκε ότι ήδη δυο μήνες πριν είχαν αποφασίσει να γκρεμίσουν τον Παπαδόπουλο. Ακόμα χειρότερα, πήγαν να μας φορτώσουν τα γεγονότα στην Κύπρο. Πήγαν να μας χρεώσουν τον Καραμανλή που τον φέραν ως εθνοσωτήρα. Ποιος τον όρκισε τον Καραμανλή ρε σεις. Ο Γκιζίκης ο πρόεδρος της Χούντας δεν τον όρκισε; Δεν έπεσε στα μαλακά η Χούντα έπειτα; Και συνέχισαν να μας προκαλούν. Γιατί αυτό ήταν οι εκλογές που έκαναν 17 Νοέμβρη του 1974, στον ένα χρόνο από την εξέγερση. Εμείς εκείνη την ημέρα κάναμε διαδήλωση που κατέληξε στην Καισαριανή να αποτίσουμε φόρο τιμής στους 200 εκτελεσμένους με σύνθημα «ΕΑΜ-ΕΛΑΣ-Πολυτεχνείο». 

Χαίρομαι που τα παιδάκια στο σχολείο μαθαίνουν το «Εδώ Πολυτεχνείο» όπως μάθαιναν το «Λόλα να ένα μήλο». Όσο κι αν θέλουν να το θάψουν. Το Πολυτεχνείο γίνεται και θα γίνεται όσο βρίσκονται από πάνω ΗΠΑ, ΝΑΤΟ, Ευρώπη και η ελληνική ελίτ με διαχειριστές εξουσίας σαν τον Μητσοτάκη. Καθόλου δεν μ’ αρέσει που ο κόσμος έχει καταλήξει στην αποχή. Πάλι καλά που στην Αθήνα γκρέμισαν τον Μπακογιάννη. Γιατί λειτουργούν σαν Α.Ε. και με τις εικόνες που δείχνουν προσπαθούν να στήσουν όλο το πλαίσιο γι’ αυτά που κάνουν. 

Δες τι δείχνουν σχετικά με τον πόλεμο στη Μέση Ανατολή. «Οι τρομοκράτες της Χαμάς» λέει φταίνε. Λες και το κράτος του Ισραήλ δεν είναι τρομοκράτης. Ρε σεις στην Έξοδο του Μεσολογγίου έφταιγαν οι πολιορκημένοι; Τρέχουν όλες οι κυβερνήσεις, μαζί και η δική μας, να σταθούν στο πλευρό του Ισραήλ. Που βομβαρδίζει ακόμα και νοσοκομεία. Έχουμε έναν ακήρυχτο πόλεμο, αυτόν της προπαγάνδας. Αλλά βλέπεις ότι παρ’ όλα αυτά ο κόσμος βγαίνει στους δρόμους. Ακόμα και στην Αμερική που πήγαν και διαδήλωσαν στη Νέα Υόρκη, στην Ουάσιγκτον, ακόμα και στο Καπιτώλιο. 

Το Πολυτεχνείο δεν έχει ιδιοκτήτες. Ανήκει σε όλους αυτούς που συνεχίζουν να αγωνίζονται.

Συμμετέχεις στις εκδηλώσεις που οργανώνει το ΣΕΚ στις 5 Νοέμβρη με αφορμή τα 50 χρόνια από την εξέγερση του Πολυτεχνείου με τίτλο «Μεταρρύθμιση ή Επανάσταση». Η εξέγερση του Πολυτεχνείου σηματοδοτεί και την ύπαρξη, μετά από χρόνια, μιας επαναστατικής αριστεράς που θέτει ξανά αυτό το ερώτημα.

Καλά κάνει το ΣΕΚ και θέτει ξανά αυτό το ερώτημα. Αυτό συμπυκνώνει αυτό που ζούμε. Τα ζητήματα που άνοιξαν αυτά που έγιναν, πάνε και σε αυτά που θα γίνουν. 

Το ’71-’72 όταν πούλαγα βιβλία με ένα καροτσάκι στη Χέυδεν, ήταν δίπλα μου ένας πάγκος που είχε από κάτω από τα άλλα -στην παρανομία τότε- το «Μεταρρύθμιση ή Επανάσταση» της Ρόζας Λούξεμπουργκ. Το διάβασα και με προβλημάτισε. Και μεταρρύθμιση και επανάσταση. Επανάσταση κάθε μέρα. Ο Τρότσκι το έλεγε Διαρκής Επανάσταση που δεν γίνεται μόνο σε μια χώρα. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα ξεκινήσει από μια χώρα για να πάει και παρά πέρα. 

Την παρουσίαση του βιβλίου θα την κάνουμε στο Πολυτεχνείο στις 9 Νοέμβρη για συμβολικούς λόγους, αλλά και η εκδήλωση του ΣΕΚ στη Νομική έχει συμβολισμό. Από εκεί ξεκινήσαμε. Όταν μας στρατεύσανε αρχές του ’73 με το νόμο 1347, νόμιζαν ότι θα αποκεφαλίσουν το φοιτητικό κίνημα. Και έγινε η κατάληψη της Νομικής στις 21 Φλεβάρη.

Αλλά το Πολυτεχνείο έκανε και κάτι άλλο. Με τις διαδικασίες φιλελευθεροποίησης που είχε ξεκινήσει το καθεστώς λίγο έλλειψε να τσιμπήσει και η επίσημη αριστερά. Το Πολυτεχνείο άδειασε κι εξευτέλισε αυτές τις διαδικασίες. 

Μην νομίζεις ότι ήταν ήρεμα τα πράγματα και μέσα στο Πολυτεχνείο. 

Δεν ήμουν ακόμα μέλος της ΟΣΕ (σ.σ. Οργάνωση Σοσιαλιστική Επανάσταση, από την οποία προέρχεται το ΣΕΚ) αλλά ήταν τότε ο Σταύρος ο Λυγερός και η Ελένη η Αναστασίου, η γιατρός. Με τους συντρόφους είχαμε κοινή αντίληψη. 

Ήταν η ΑντιΕΦΕΕ (ΚΚΕ) κι ο Ρήγας (ΚΚΕεσωτ.) με τους μεν να λένε άντε να κάνετε διαδήλωση προς τα έξω για να φύγουμε. Με έπιασαν εμένα ο Λαφαζάνης με τον Καραγκουλέ να μπω να το προτείνω στα αμφιθέατρα. «Ρε είστε καλά» τους λέω «φεύγει αυτός ο κόσμος;». Εδώ είχαν αρχίσει κι έρχονταν εργάτες, έμπαινε κόσμος. Ανεβαίνω πάνω και βλέπω τον Χατζησωκράτη, Ρηγάς τότε. Είχε έρθει ο Τάκης ο Μπενάς και τους έλεγε ότι σας καπελώνουν οι αριστεριστές. Στου Γκίνη είχαν αρχίσει να λένε πάμε να καταλάβουμε το ραδιοσταθμό γιατί έχει ξεφύγει από τα φοιτητικά αιτήματα. Τότε ήταν που κάναμε τη σφραγίδα με το V για να μην μπαίνει κανείς μέσα στο ραδιοσταθμό. Ο Παπαβασιλόπουλος με τον Ολύμπιο το Δαφέρμο την έφτιαξαν. Χωρίς αυτή δεν έμπαινε κανείς. 

Η ουτοπία βρήκε τον τόπο της στην εξέγερση του Πολυτεχνείου. Γενικές συνελεύσεις, ανακλητοί εκπρόσωποι, συντονιστική επιτροπή, διαρκείς συζητήσεις. Μια μεγάλη κομμούνα με άμεση δημοκρατία. Είπε ότι είναι εφικτό ρε κουφάλες να αλλάξουμε τον κόσμο.