Η Αριστερά
Ποια είναι η απάντηση στις διαγραφές Κασσελάκη;

Κασσελάκης και Τσίπρας

Στην μεγαλύτερη κρίση της μέχρι τώρα ιστορίας του έχει βυθιστεί ο ΣΥΡΙΖΑ, ένα μόλις μήνα μετά την «θριαμβευτική» εκλογή του Στέφανου Κασσελάκη στην προεδρία του κόμματος. 

Την Παρασκευή 20 Οκτώβρη ο Κασσελάκης παρέπεμψε για διαγραφή στην «Επιτροπή Δεοντολογίας» τον Στέφανο Τζουμάκα – ένα από τα ιστορικά στελέχη του ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου που είχε ενταχθεί στον ΣΥΡΙΖΑ το 2019 και ήταν ένας από τους συνδιεκδικητές της προεδρίας στις εσωκομματικές εκλογές του Σεπτεμβρίου. 

Την επομένη, Σάββατο 21 Οκτώβρη, η Εφημερίδα των Συντακτών δημοσίευσε ένα μεγάλο άρθρο-καταπέλτη του Δημήτρη Ψαρρά για το παρελθόν του Κασσελάκη –την αρθρογραφία του στον διαβόητο Εθνικό Κήρυκα της Νέας Υόρκης όπου, με το ψευδώνυμο Αριστείδης Οικονόμου, ζητούσε περισσότερες απολύσεις στο δημόσιο, κατάργηση του άρθρου 16 του συντάγματος που κατοχυρώνει τον δημόσιο χαρακτήρα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και πανηγύριζε για τη νίκη της δεξιάς στις εκλογές του 2012 που έφερε τον Σαμαρά στην εξουσία. 

Την Δευτέρα 23 Οκτώβρη ο Στέλιος Κούλογλου ανακοίνωσε την αποχώρησή του από την ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ στο ευρωκοινοβούλιο και την ανεξαρτητοποίησή του. Αργά τα μεσάνυχτα της ίδιας μέρας ο Κασσελάκης «καρατόμησε» εξ αποστάσεως από τις ΗΠΑ (τους παρέπεμψε και αυτούς για διαγραφή στην επιτροπή δεοντολογίας) τρία ακόμα στελέχη –τον Πάνο Σκουρλέτη, τον Νίκο Φίλη και τον Δημήτρη Βίτσα. 

Κριτική

Στην ανακοίνωσή του ο Κασσελάκης κατηγόρησε τους τρεις πρώην υπουργούς του Τσίπρα ότι «αντιπολιτεύονται εδώ και πέντε χρόνια το κόμμα τους», έχουν μετατραπεί σε «τηλεοπτικούς  χορηγούς της κυβέρνησης Μητσοτάκη» και συνέβαλαν με την στάση τους αυτή στις εκλογικές αποτυχίες. Αφορμή για τις διαγραφές ήταν η κριτική που εξαπέλυσε η «Ομπρέλα» -μια από τις ομαδοποιήσεις μέσα στον ΣΥΡΙΖΑ- στις δεξιές απόψεις του νέου προέδρου του κόμματος, και ιδιαίτερα για όσα είχε πει στην συγκέντρωση του ΣΕΒ λίγες ημέρες πρωτύτερα. 

Τα κείμενα της «Ομπρέλας» έχουν την υπογραφή όχι μόνο του Σκουρλέτη αλλά και του Ευκλείδη Τσακαλώτου, του «τσάρου της Οικονομίας» των κυβερνήσεων του Τσίπρα. Όλοι εκτιμούν ότι ο Τσακαλώτος θα είναι ο επόμενος που θα αποχωρήσει από τον ΣΥΡΙΖΑ –εκτός αν προλάβει βέβαια στο μεταξύ να τον διαγράψει και αυτόν ο Κασσελάκης. 

Ακόμα και τα πιο δεξιά στελέχη σαν τον Παπαδημούλη –τον πρώτο σε σταυρούς από τους έξι ευρωβουλευτές που εξέλεξε ο ΣΥΡΙΖΑ το 2019- εκφράζουν τώρα δημόσια δυσφορία όχι μόνο για τις θέσεις του νέου προέδρου αλλά και για τον τρόπο που διοικεί το κόμμα και τις μεθόδους με τις οποίες καλλιεργεί το δημόσιο προφίλ του. «Ο νέος πρόεδρος είναι πρόεδρος ενός δημοκρατικού, αριστερού κόμματος και όχι... αυτοκράτορας» έλεγε ο Παπαδημούλης σε μια τηλεοπτική εκπομπή το πρωί της Δευτέρας. «Οφείλει να σέβεται το καταστατικό, που είναι το ‘Σύνταγμα’ του κόμματος…».

Ο Κασσελάκης δεν κρύβει ούτε τις απόψεις του, ούτε τις φιλοδοξίες του. Στην ομιλία του στον ΣΕΒ τάχθηκε υπέρ της σύνδεσης του μισθού των εργαζομένων με την χρηματιστηριακή πορεία της επιχείρησης, τα διαβόητα stock options που είχε προτείνει πρώτος ο Μητσοτάκης. Η «σύγχρονη αριστερά» είπε δεν «δαιμονοποιεί» το κεφάλαιο, το βλέπει σαν εργαλείο ευημερίας. Το πρότυπό του είναι το Δημοκρατικό Κόμμα των ΗΠΑ –το κόμμα του Τζο Μπάιντεν, του Μπαράκ Ομπάμα και της Χίλαρυ Κλίντον, ένα κόμμα που κυβερνάει εδώ και τουλάχιστον έναν αιώνα εναλλάξ με τους Ρεπουμπλικάνους τις ΗΠΑ χωρίς καμιά διαφορά μεταξύ τους στην πολιτική που εφαρμόζουν. Η διάσπαση είναι, όπως όλα δείχνουν, πλέον αναπόφευκτη, με την κάθε πλευρά να προσπαθεί τώρα να κερδίσει απλά την πρωτοβουλία των κινήσεων.

Δεν είναι η πρώτη φορά που ο ΣΥΡΙΖΑ βρίσκεται αντιμέτωπος με μια μεγάλη διάσπαση. Το 2015, ύστερα από την αντιστροφή του αποτελέσματος του δημοψηφίσματος και την υπογραφή του τρίτου μνημονίου, ένα μεγάλο κομμάτι των στελεχών της πρώτης κυβέρνησης του Τσίπρα αποχώρησε για να φτιάξει την Λαϊκή Ενότητα (ΛΑΕ) –που όμως παρόλο που περιλάμβανε πολλά από τα γνωστά παλιά στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ (Λαφαζάνης, Στρατούλης, κλπ) δεν κατάφερε καν να μπει στη Βουλή στις εκλογές που ακολούθησαν. 

Αντιφάσεις

Και ο λόγος ήταν απλός: η ΛΑΕ εμφανίστηκε σαν ο υπερασπιστής της κληρονομιάς του «παλιού καλού ΣΥΡΙΖΑ» -τον οποίο υποτίθεται ότι είχε ξεπουλήσει ο Τσίπρας. Αλλά ο «παλιός» ΣΥΡΙΖΑ δεν ήταν και τόσο «καλός»: για την ακρίβεια ήταν οι ίδιες οι αντιφάσεις αυτού του «παλιού καλού ΣΥΡΙΖΑ» αυτές που είχαν οδηγήσει στην αποδοχή του 3ου μνημονίου και την μετατροπή του «όχι» σε «ναι» στο δημοψήφισμα του Ιουλίου του 2015. 

Και αυτό ισχύει ακόμα περισσότερο σήμερα. Ο Κασσελάκης μπορεί να μοιάζει σαν να έπεσε από τον ουρανό, η πολιτική, όμως, που έδωσε την δυνατότητα σε ένα πρώην στέλεχος της Goldman Sachs να αρπάξει την ηγεσία του σίγουρα δεν έπεσε και αυτή μαζί του από τον ουρανό. Η μετατόπιση του ΣΥΡΙΖΑ προς το κέντρο, η προσπάθεια να γίνει κάτι σαν το Δημοκρατικό Κόμμα των ΗΠΑ δεν ξεκίνησε τώρα: ξεκίνησε από την εποχή του Τσίπρα – με την σιωπηρή (τουλάχιστον) αποδοχή όλων αυτών των στελεχών που τώρα διαγράφονται ή ξιφουλκούν ενάντια στη νέα ηγεσία και την πολιτική της. 

Η εκλογή του προέδρου από «την βάση της κοινωνίας» και όχι από τα μέλη -μια πρακτική που έφερε στην ελληνική πολιτική σκηνή ο Γιώργος Παπανδρέου στο ΠΑΣΟΚ και κατέληξε στην εκλογή του Κασσελάκη στον ΣΥΡΙΖΑ- είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα: αποφασίστηκε με μεγάλη πλειοψηφία στο συνέδριο του 2022, ύστερα από εισήγηση του ίδιου του Τσίπρα. Τότε λίγοι μόνο είχαν αντιδράσει. «Αυτό που ζητά ο κόσμος και περιμένει από εμάς στο Συνέδριο», έλεγε τότε ο Παπαδημούλης «είναι τι πρέπει να κάνουμε από την Δευτέρα για να ηττηθεί και να φύγει η αποτυχημένη κυβέρνηση Μητσοτάκη. Ελάχιστα απασχολεί την κοινωνία από πού θα εκλεγεί ο πρόεδρος και η ΚΕ του κόμματος». Αυτό που έχει σημασία, με άλλα λόγια, είναι να κερδίσουμε τις εκλογές. Αν η εκλογή προέδρου από τη «βάση της κοινωνίας» βοηθάει τότε είναι ευπρόσδεκτη. Το τι θα σημάνει αυτό για την πολιτική του κόμματος είναι αδιάφορο.

Ένα δεύτερο παράδειγμα είναι η στάση απέναντι στο Παλαιστινιακό. Η πρώτη ανακοίνωση του ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ μετά την επίθεση της 7ης Οκτώβρη «ομονοούσε», όπως έγραψε χαρακτηριστικά ο Αριστείδης Μπαλτάς (υπουργός Παιδείας και Πολιτισμού στην πρώτη κυβέρνηση του Τσίπρα) «κατ’ ουσίαν με εκείνη της Νέας Δημοκρατίας». «Ο ΣΥΡΙΖΑ Προοδευτική Συμμαχία», έγραφε η ανακοίνωση αυτή, «καταδικάζει απερίφραστα τη σημερινή επίθεση της Χαμάς σε βάρος του Ισραήλ, ζητά τον άμεσο τερματισμό της και εκφράζει την αλληλεγγύη του στον λαό του Ισραήλ». Η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ διόρθωσε στη συνέχεια την ανακοίνωσή της -με τον πάγιο τρόπο που έκανε πάντοτε: με μια γενικόλογη θέση ενάντια στις εχθροπραξίες, την έκφραση της οδύνης του για τα θύματα και στις δυο πλευρές και την δήλωση αφοσίωσης στα ψηφίσματα του ΟΗΕ. Με μια διγλωσσία, δηλαδή, που εξισώνει θύτες και θύματα και που επέτρεπε στις κυβερνήσεις του Τσίπρα να συντάσσονται στην πράξη πάντα με το Ισραήλ –όπως επιτάσσει το «εθνικό συμφέρον». 

Δεξιά στροφή

Μέσα στην τετραετία του Μητσοτάκη τα στελέχη που κατακεραυνώνουν τώρα τη «δεξιά στροφή» του Κασσελάκη και τον κατηγορούν ότι «ομονοοεί με τη ΝΔ» δεν έκαναν ούτε μια προσπάθεια όχι απλά να συνδεθούν αλλά ακόμα και να υποστηρίξουν, έστω και φραστικά, τους εργάτες, τους μετανάστες και τη νεολαία που πάλευαν ενάντια στις επιθέσεις του Μητσοτάκη. Ακόμα και μετά το φονικό ναυάγιο στην Πύλο και την αποδεδειγμένα εγκληματική ανάμειξη του Λιμενικού σε αυτό, τα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ συνέχισαν να υποστηρίζουν την επέκταση του φράχτη του Έβρου γιατί, όπως έλεγε μια παλιά ανακοίνωση του 2020 «ένας φράχτης 26 χιλιομέτρων (όπως είναι σήμερα) σε μια συνοριογραμμή εκατοντάδων χιλιομέτρων δεν μπορεί να αντιμετωπίσει την εργαλειοποίηση των προσφύγων από τον Ερντογάν».

Είναι βέβαιο ότι ένα μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας που πίστεψε, στήριξε και ακολούθησε τον ΣΥΡΙΖΑ μέσα στα προηγούμενα χρόνια θα κάνει την επιλογή να μην ακολουθήσει τον Κασσελάκη στον δεξιό κατήφορο που έχει επιλέξει. Αλλά οποιαδήποτε προσπάθεια να αναχαιτιστεί αυτός ο κατήφορος απλά και μόνο με μια αναβίωση του «παλιού καλού ΣΥΡΙΖΑ» είναι από την αρχή καταδικασμένη να αποτύχει. Γιατί, ο Κασσελάκης δεν έπεσε τελικά πραγματικά από τον ουρανό: ξεφύτρωσε από τους ίδιους τους σπόρους που είχε φυτέψει ο Αλέξης Τσίπρας και μαζί του πολλά από τα στελέχη που διαμαρτύρονται τώρα (δίκαια) για την κατάντια του. Η ρήξη με τον ΣΥΡΙΖΑ του Κασσελάκη είναι η επιλογή που ανοίγεται μπροστά για χιλιάδες μέλη και φίλους του ΣΥΡΙΖΑ και πρέπει να γίνει ολοκληρωμένα, απορρίπτοντας όχι μόνο τα πρόσωπα αλλά και τη στρατηγική που οδήγησε στη σημερινή κατάντια.