Η Αργεντινή βρίσκεται σε μια διαρκή κρίση από το 2001. Αρχικά η παραγωγή έπεσε 20% σε διάστημα 3 ετών, το κράτος χρεοκόπησε και ο πληθωρισμός έφυγε στα ύψη. Το περίεργο είναι ότι η χώρα δεν ξεπέρασε την κρίση ποτέ. Έντονα κρισιακά φαινόμενα επανέρχονται είτε στο πλαίσιο μεγάλων καπιταλιστικών κρίσεων όπως το 2008, είτε ξαφνικών κυμάτων υπερπληθωρισμού που ακολουθούν τις ελλείψεις βασικών ειδών.
Τόσο τα επιθετικά προγράμματα λιτότητας και ιδιωτικοποιήσεων έμπνευσης και εφαρμογής ΔΝΤ, αλλά και πολιτικές δημοσιονομικής επέκτασης Κεϋνσιανής έμπνευσης απέτυχαν. Στην περίπτωση της Αργεντινής τόσο οι νεοφιλελεύθερες όσο και οι Κευνσιανές «συνταγές» ακολουθούσαν τη νομισματική πολιτική της λεγόμενης «δολαριοποίησης». Πρόκειται για μια ιδεοληψία που θυμίζει κάπως την εμμονή της Ελληνικής αστικής τάξης γύρω από το ευρώ. Θεωρούσαν και θεωρούν ότι η σταθερή ισοτιμία με ένα σκληρό νόμισμα όπως το Αμερικανικό δολάριο θα τους εξασφάλιζε σταθερότητα τιμών.
Η πολιτική αυτή ήταν καταδικασμένη να αποτύχει από την αρχή. Ο πληθωρισμός δεν είναι "νομισματικό φαινόμενο" όπως διατεινόταν ο Freidman και υποστηρίζουν οι περισσότεροι νεοκλασικοί οικονομολόγοι. Αντίθετα ο επίμονος πληθωρισμός και υπερπληθωρισμός αντανακλά ασυνέχειες στην παραγωγική διαδικασία, είτε λόγω κρίσης, είτε λόγω κατάρρευσης των υποδομών. Όταν εμφανίζονται τέτοια φαινόμενα η πιο αποτελεσματική πολιτική είναι εκείνη του διπλού νομίσματος (για περιορισμένο χρόνο) και του ελέγχου του εμπορικού ισοζυγίου. Δηλαδή, ενός νομίσματος για τις εξωτερικές συναλλαγές σε αναλογία με τα αποθεματικά της χώρας και ενός για τη διενέργεια και χρηματοδότηση των εσωτερικών συναλλαγών. Αυτό επιτρέπει από τη μια τον έλεγχο των τιμών των εισαγομένων προϊόντων και από την άλλη τη χρηματοδότηση δημοσιονομικών ελλειμμάτων. Η πολιτική αυτή εφαρμόσθηκε με μεγάλη επιτυχία στη Σοβιετική Ένωση ανάμεσα στο 1923 και το 1925 επιτρέποντας την αποκατάσταση των υποδομών που είχαν καταστραφεί από 10 χρόνια συνεχών πολέμων. Είναι χαρακτηριστικό ότι ακόμα και σήμερα γράφονται διατριβές στη Ρωσία που συγκρίνουν αυτή την πολιτική με την καταστροφική πολιτική του ΔΝΤ τη δεκαετία του 1990 που δημιούργησε το καθεστώς Πούτιν - Ολιγαρχών στη χώρα αυτή.
Πολιτικές αναταράξεις
Επιστρέφοντας στην Αργεντινή, κάθε μεγάλο κρισιακό οικονομικό επεισόδιο συνοδευόταν από έντονες πολιτικές αναταράξεις. Το τελευταίο επεισόδιο πολιτικής κρίσης παίχτηκε στις εκλογές της 22ας Οκτωβρίου 2023. Το πολιτικό status quo επιχείρησε τη διάσωσή του αποφασίζοντας στην προσχώρηση στην ομάδα BRICS από 1/1/2024. Όμως η απόφαση αυτή επιτάχυνε αντί να αναχαιτήσει τις εξελίξεις. Στις εκλογές επικράτησε ο ακροδεξιός Milei με βασικά συνθήματα την «από-δολαριοποίηση» και την εφαρμογή ακραίων νεοφιλελεύθερων μέτρων όπως η κατάργηση της κεντρικής τράπεζας.
Οι πολιτικές που εισηγείται παραπέμπουν στη μετατροπή της χώρας σε El Dorado όπου φυσικοί πόροι και πλουτοπαραγωγικές πηγές θα ξεπουλιούνται για ένα κομμάτι ψωμί και με το αζημίωτο για τον Μilei. Εκεί αποσκοπεί και η δήλωσή του ότι θα κάνει το Bitcoin επίσημο νόμισμα της χώρας. Ευελπιστεί ότι με την ανωνυμία του Bitcoin θα προσελκύσει «μαύρα» και εγκληματικά κεφάλαια προσφέροντας για αντίτιμο την ίδια τη χώρα. Ανάλογη πολιτική είχαν ακολουθήσει ο Γιέλτσιν και ο Μεντβέντεφ στη Ρωσία τη δεκαετία του 1990 και ονειρεύονται αρκετές ελληνικές κυβερνήσεις από την εποχή της άφιξης της Cosco μέχρι σήμερα.
Οι μόνοι που μοιάζει να μην έχουν διδαχθεί τίποτα από την εμπειρία της Ρωσίας, της Αργεντινής αλλά και της Ελλάδας είναι οι νεοκλασικοί οικονομολόγοι. Σε συζήτηση που διοργάνωσε ο οικονομολόγος του Princeton Marcus Brunnermeier το μόνο που είχαν να παρατηρήσουν ήταν ότι ο πληθωρισμός τροφοδοτήθηκε από επίμονα δημοσιονομικά ελλείμματα. Κοντολογίς, μετά από 20 χρόνια λιτότητας το μόνο που έχουν να προτείνουν είναι περισσότερη λιτότητα.
Τα αδιέξοδα της φιλελεύθερης εκδοχής της αστικής πολιτικής είναι δεδομένα. Το θέμα είναι να μη συνοδεύονται από την ατολμία διατύπωσης μεταβατικών στόχων από την πλευρά της αριστεράς γιατί τότε μπορεί να οδηγήσουν σε μια νέα «εποχή των τεράτων» όπως μοιάζει να συμβαίνει στην Αργεντινή.
Διαβάστε επίσης
