Στις 25 Νοεμβρίου στη Ρώμη, όπως και σε πολλές πόλεις του κόσμου, έγινε μια μεγάλη πορεία για τη Διεθνή Ημέρα Εξάλειψης της βίας κατά των γυναικών. Η διαδήλωση ήταν πολύ μαζική -μισό εκατομμύριο άνθρωποι στους δρόμους- μετά τη δολοφονία μιας γυναίκας 22 χρόνων πιθανά από τον πρώην σύντροφό της. Η πορεία είχε όμως ένα ακόμα χαρακτηριστικό: την Παλαιστινιακή σημαία στα χέρια διαδηλωτών. Το γεγονός προκάλεσε την ακαριαία αντίδραση της υπουργού Οικογένειας της κυβέρνησης Μελόνι. “Λυπάμαι γιατί η χθεσινή διαδήλωση στη Ρώμη, που θα μπορούσε να είναι μεγάλο γεγονός, χαραμίστηκε για ιδεολογικούς λόγους. Η κινητοποίηση των γυναικών δεν πρέπει να μολύνεται από ιδεολογία.” Η υπουργός -για λάθος λόγους- είπε την αλήθεια. Αυτό που τρομάζει το σύστημα και τους πολιτικούς εκπροσώπους του είναι η σύνδεση των αγώνων και το “άνοιγμα” των γυναικείων κινητοποιήσεων.

Όσο κράτησε η προετοιμασία και η εμφάνιση της Ιταλίδας υπουργού στον τηλεοπτικό σταθμό όπου έκανε τη δήλωση αποδοκιμασίας -πιθανά μία ώρα- πέντε γυναίκες και κορίτσια δολοφονήθηκαν από μέλος της οικογένειάς τους. Αυτός είναι ο αριθμός: κάθε ώρα σε όλο τον κόσμο, κατά μέσο όρο, πέντε γυναίκες και κορίτσια σκοτώνονται από τον σύντροφό τους ή συγγενικό τους πρόσωπο. 45.000 ήταν ο αριθμός των θυμάτων το 2021, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΗΕ. 

Μία στις τρεις γυναίκες έχει υποστεί σωματική/σεξουαλική βία στη ζωή της -και στο νούμερο αυτό δε συμπεριλαμβάνεται η σεξουαλική παρενόχληση. Τα σημάδια που αφήνει αυτή η βία πάνω στις γυναίκες είναι για μια ζωή: Κατάθλιψη. Αγχώδεις διαταραχές. Ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες. Σεξουαλικά μεταδιδόμενες ασθένειες. Προβλήματα υγείας. Πάνω από 640 εκατομμύρια γυναίκες και κορίτσια 15 χρόνων και άνω έχουν υποστεί βία από τους συντρόφους τους. Το νούμερο είναι τρομακτικό: Ένα στα τέσσερα κορίτσια 15-19 ετών έχει υποστεί τέτοιου είδους βία. Αρχίζοντας την προσωπική τους ζωή, πιθανά στις πρώτες τους σχέσεις, αυτό είναι το βίωμά τους που θα κουβαλήσουν μαζί τους σε όλη τους τη ζωή.

Στην Ελλάδα το 2020 έγιναν οκτώ γυναικοκτονίες και το 2021 23. Φέτος έχουν καταγγελθεί πάνω από 9.500 περιπτώσεις ενδοοικογενειακής βίας και 292 βιασμοί. Τι συμβαίνει παρακάτω, μετά την καταγγελία; Ανεπαρκείς δομές στήριξης, στερεότυπα, υποτίμηση. 

Η αντρική βία αναπτύσσεται μέσα σε ένα ταξικό και πατριαρχικό πλαίσιο. Οι γυναίκες δυσκολεύονται να καταγγείλουν πράξεις βιασμών, σεξιστικής βίας και κακοποίησης επειδή ξέρουν ότι θα αμφισβητηθούν. Μετριέται το “μήκος της φούστας τους” και σχολιάζεται το ερωτικό τους παρελθόν. Με τις ενοχές που τους καλλιεργούνται δεν τους επιτρέπεται καν να νιώσουν θύματα. 

“Βρέθηκε ένας άνθρωπος να αποφασίσει πόσο θα ζήσει η κόρη μου.” Αυτό είπε η μητέρα ενός κοριτσιού που δολοφονήθηκε από τον σύντροφό της. Αυτή είναι η αλήθεια, κόντρα στην απόπειρα να παρουσιαστούν πολλές φορές οι γυναικοκτονίες ως παραφωνίες-εξαιρέσεις από ψυχικά “δυσλειτουργικούς” άντρες. Η δολοφονία της γυναίκας παρουσιάζεται ως στιγμιαία απώλεια ελέγχου από τον θύτη -ενώ στην πραγματικότητα είναι η πιο ολοκληρωτική στιγμή ελέγχου με αφαίρεση της ζωής της γυναίκας. Ακόμα και σήμερα πολλές φορές σε μέσα ενημέρωσης γίνεται λόγος για “πάθος” του θύτη με το θύμα -λέξη που παρουσιάζει τον θύτη ως άνθρωπο που “θόλωσε”.   

Η βία δεν είναι μόνο σωματική. Βία είναι και η αντρική οργή και εκρήξεις, που πολλές φορές αποδίδονται στη “γκρινιάρα” ή “προβληματική” ή “μη διαθέσιμη” γυναίκα, ή ακόμα και σε ψυχικά προβλήματα. Όμως προβλήματα ψυχικής υγείας και πολλαπλές πιέσεις βιώνουν και οι γυναίκες -χωρίς να “νομιμοποιούνται” να εκραγούν ή να χρησιμοποιήσουν αντίστοιχους χαρακτηρισμούς.

Ταυτόχρονα, η πορνογραφία έχει γίνει μια βιομηχανία δισεκατομμυρίων, διαθέσιμη στο διαδίκτυο για τον καθένα. Οι νέοι μεγαλώνουν με αυτές τις εικόνες στο μυαλό τους ως σεξ. Η συζήτηση στην κοινωνία για το σεξ γίνεται με υπονοούμενα, σεξιστικό και υποτιμητικό τρόπο για τη γυναίκα.

Πώς αντιμετωπίζουν οι κυβερνήσεις το ζήτημα της βίας σε βάρος των γυναικών; Στην Αυστραλία, το 2018, οι μισές από τις γυναίκες που ζητούσαν χώρο σε δημόσιους ξενώνες απορρίπτονταν. Στη Βρετανία, δέκα χρόνια πριν, έως και 300 γυναίκες τη μέρα διώχνονταν από την πρώτη δομή στην οποία κατέφευγαν, λόγω έλλειψης κρεβατιών.

Η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας ανήμερα της Διεθνούς Ημέρας κυκλοφόρησε τηλεοπτικό σποτ που προωθεί το “panic button” (sic), το “κουμπί πανικού”, στο οποίο καλεί τις γυναίκες να το εγκαταστήσουν στο κινητό τους -αφού μας ενημερώσει για το ίδρυμα της εταιρείας που το “δώρισε”. “Πάρε πίσω τον έλεγχο, πάρε πίσω τη ζωή σου.” Έτσι δηλαδή θα πάρει η γυναίκα τον έλεγχο της ζωής της, πατώντας το κουμπί στο κινητό της τηλέφωνο για να έρθει η αστυνομία. Και μετά τι; Είκοσι ξενώνες λειτουργούν αυτή τη στιγμή σε όλη τη χώρα. Πόσες γυναίκες μπορούν να φιλοξενήσουν; Τι τους συμβαίνει στη συνέχεια; Σε τι σπίτια θα ζήσουν μόνες ή με τα παιδιά τους; Με τι δουλειά; Με τι κοινωνικές υπηρεσίες για τη φροντίδα τους; Με τι υπηρεσίες ψυχικής υγείας; Όλα αυτά είναι ουσιαστικά ανύπαρκτα.

Συντηρητική ατζέντα 

Αντίθετα, η κυβέρνηση προσπαθεί να επιβάλει μια συντηρητική ατζέντα για τη γυναίκα: Ο μισογυνικός θεσμός του υπουργείου “Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας” -με την οικογένεια ως συντηρητικό μηχανισμό αναπαραγωγής εργατικού δυναμικού και στερεότυπων. Ο εγκλωβισμός γυναικών με την υποχρεωτική συνεπιμέλεια. Το “Συνέδριο Γονιμότητας” -που ακυρώθηκε χάρη στα αντανακλαστικά του κόσμου. Η θεωρία του αγέννητου παιδιού που προσπάθησε -και πάλι με αποτυχία- να εισάγει στα γυμνάσια η κυβέρνηση της ΝΔ. 

Όσο βαθαίνει η κρίση του καπιταλισμού, τόσο χειροτερεύει η κατάσταση για τις γυναίκες παντού. Τις χτυπά περισσότερο η λιτότητα. Τις χτύπησε περισσότερο η πανδημία. Η περικοπή κοινωνικών υπηρεσιών τις περιορίζει ακόμα περισσότερο και ακόμα πιο πολύ τις εξαρτά από τους άντρες, με αποτέλεσμα να αναγκάζονται ακόμα περισσότερο να μένουν σε κακοποιητικές σχέσεις. 

Η λύση δεν είναι η ενίσχυση του ρόλου της αστυνομίας και των δικαστηρίων. Ούτε είναι λύση μια μικρή ελίτ γυναικών στην κορυφή αστικών θεσμών -στο Μεξικό τα μισά μέλη του Κογκρέσου είναι γυναίκες, κι όμως οι γυναικοκτονίες αυξήθηκαν και η χώρα έχει από τα μεγαλύτερα ποσοστά ανισότητας των δύο φύλων σε εργασιακά θέματα.

Τα αιτήματα είναι συγκεκριμένα:

• Διευκόλυνση καταγγελιών γυναικών, νομική στήριξη, απόδοση δικαιοσύνης
• Ξενώνες για γυναίκες-θύματα βίας και κοινωνική κατοικία για την επόμενη μέρα
• Υπηρεσίες φροντίδας παιδιού, δωρεάν και διαθέσιμες
• Δημόσιο δωρεάν, επαρκώς χρηματοδοτούμενο σύστημα Υγείας, δωρεάν ασφαλείς αμβλώσεις, και υπηρεσίες παροχής ψυχικής βοήθειας
• Μισθός για αξιοπρεπή διαβίωση αδιακρίτως. Ίση αμοιβή για ίση εργασία
• Μείωση των ημερών και των ωρών εργασίας για ισορροπία δουλειάς-προσωπικής/οικογενειακής ζωής
• Προστασία των γυναικών από την εργοδοτική βία και παρενόχληση.

Δε σημαίνει ότι όταν υπάρξουν αυτές οι υλικές συνθήκες αυτόματα θα ξεριζωθούν οι ριζωμένες αντιλήψεις και στερεότυπα -ο μισογυνισμός είναι βαθιά εμπεδωμένος στην κοινωνία. Αλλά είναι σίγουρο ότι δε μπορεί να μας προστατεύσει από τη βία το σύστημα που τη γεννά. Είναι σίγουρο πως η απελευθέρωση της γυναίκας περνά μέσα από την πάλη για την αλλαγή των συνθηκών της ζωής της. Και είναι σίγουρο ότι όσο η κάθε “Παλαιστινιακή σημαία” βρίσκει τη θέση της στις μάχες των γυναικών για να σταματήσουν τη βία σε βάρος τους, τόσο πιο πολύ απειλείται το σύστημα που την παράγει.

Μάχη Μαργαρίτη,
δημοσιογράφος

 Διαβάστε επίσης