Μια ενδιαφέρουσα εκδήλωση για τον καθηγητή Δημήτρη Κυρτάτα οργάνωσαν το περασμένο Σάββατο 25 Νοέμβρη το ηλεκτρονικό περιοδικό Post Augustum και οι εκδόσεις Ηρόδοτος στο πατάρι του βιβλιοπωλείου Πατάκη στην Αθήνα με αφορμή την έκδοση ενός τιμητικού τόμου για το έργο του πανεπιστημιακού. Στην εκδήλωση μίλησαν οι πανεπιστημιακοί Κώστας Βλασόπουλος, Σπύρος Ράγκος και Πέτρος Παρθένης. 

Ο Κ. Βλασόπουλος μίλησε για την συνεισφορά του Δ. Κυρτάτα στην κοινωνική ιστορία της αρχαιότητας και την ιστορία της ιστοριογραφίας. «Το πρώτο βιβλίο του, που κυκλοφόρησε στ’ αγγλικά το 1987 και στα ελληνικά το 1992 με τίτλο “Επίκρισις. Η κοινωνική δομή των χριστιανικών κοινοτήτων από τον πρώτο έως τον τρίτο αιώνα”, καινοτομούσε επιστημονικά σε δυο πράγματα. Είναι ένα βιβλίο που στρέφει την αρχαία ιστορία στην κατεύθυνση της κοινωνικής ιστορίας και ταυτόχρονα είναι μια ιστορία των πρώτων χριστιανών. Έθετε επί τάπητος μια πολύ μεγάλη συζήτηση: ήταν οι δούλοι η βασική ομάδα των πρώτων χριστιανών, ήταν οι πρώτοι χριστιανοί φτωχοί προλετάριοι των πόλεων, τι σχέση είχε ο χριστιανισμός στην ύπαιθρο με το χριστιανισμό στις πόλεις.

Δουλεία

Το δεύτερο βιβλίο που δημοσιεύτηκε την ίδια χρονιά είναι το “Δούλοι, Δουλεία, Δουλοκτητικός Τρόπος Παραγωγής”. Έχουν περάσει σαράντα χρόνια από τότε. Είναι μια θεωρητική συζήτηση για τη σημασία της δουλείας στην αρχαία κοινωνία και αν μπορούμε να διακρίνουμε ένα δουλοκτητικό τρόπο παραγωγής και τι ρόλο έπαιξε στην εξέλιξη των αρχαίων κοινωνιών, πώς εμφανίστηκαν οι δουλοκτητικές κοινωνίες στην αρχαιότητα και πώς εξελίχθηκαν. 

Τρίτο βιβλίο “Χόλος Γυναικός” στα τέλη της δεκαετίας του ’90. Πρέπει να σκεφτούμε πόσο περιορισμένη ήταν η σχετική συζήτηση τότε και πόσο σημαντικό ήταν ένα βιβλίο που μιλούσε για την ιστορία της σεξουαλικότητας στην αρχαιότητα. Ήταν πράγματα πραγματικά πρωτόγνωρα και εξακολουθούν να είναι πρωτοποριακά από πολλές απόψεις. Και τέλος να αναφέρω το βιβλίο “Κατακτώντας το Παρελθόν”, που μιλάει για τον τρόπο με τον οποίο οι ιστορικοί μελετούν το παρελθόν, πώς η ιδεολογία τους επηρεάζει τα ερωτήματα που θέτουν. 

Σήμερα υπάρχει ένα κλάδος, η δημόσια ιστορία και έχει να κάνει με το πώς η ιστορία δεν αποτελεί αντικείμενο των λίγων ιστορικών αλλά είναι κάτι με το οποίο σχετίζονται όλοι οι άνθρωποι σε μια κοινωνία και πώς μιλάμε συνολικά για αυτά τα ζητήματα. Ο Δημήτρης δεν ήταν ποτέ ένας ιστορικός που έγραφε για άλλους ιστορικούς. 

Το βιβλίο για τον δουλοκτητικό τρόπο παραγωγής κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις του περιοδικού Πολίτης που το διάβαζε ένα ευρύ κοινό. Ο Χόλος Γυναικός βασίστηκε σε κείμενα που δημοσιεύτηκαν στην εφημερίδα Αυγή. Το ενδιαφέρον να μεταλαμπαδεύσουμε τη συζήτηση και το ενδιαφέρον για την ιστορία της αρχαιότητας στο ευρύ κοινό ήταν πάντα ένας από τους βασικούς άξονες του έργου του Δ. Κυρτάτα». 

Ο Σ. Ράγκος και ο Π. Παρθένης στη συνέχεια μίλησαν και για την συνολική προσφορά του Κυρτάτα και για συγκεκριμένες πτυχές του έργου του.