Για χιλιάδες και χιλιάδες νοικοκυριά η αντανάκλαση των νέων χρωματιστών τιμολογίων ηλεκτρικού ρεύματος του Σκυλακάκη και του Μητσοτάκη θα είναι η μαυρίλα: η αδυναμία να πληρώσουν τους λογαριασμούς και η διακοπή της ρευματοδότησης.
Τα χρωματιστά τιμολόγια σύμφωνα με τις δηλώσεις της κυβέρνησης έχουν σαν στόχο να κάνουν πιο ξεκάθαρους τους τρόπους τιμολόγησης έτσι ώστε οι καταναλωτές να μπορούν να επιλέξουν εύκολα τον φθηνότερο προμηθευτή, να λειτουργήσει ο ανταγωνισμός και η ελεύθερη αγορά να ρίξει τις τιμές στα φυσιολογικά τους επίπεδα. Στην πραγματικότητα το μόνο που θα καταφέρουν είναι να προσθέσουν ένα φύλλο συκής στην ήδη γιγαντωμένη αισχροκέρδεια των εταιριών ηλεκτρικής ενέργειας.
Τα νέα τιμολόγια μόνο ξεκάθαρα δεν είναι. «Ακόμη και εξοικειωμένοι καταναλωτές με την ορολογία των διαφόρων συντελεστών υπολογισμού της τιμής της κιλοβατώρας δυσκολεύονται να καταλάβουν, ενώ οι ίδιοι οι πάροχοι αναθέτουν σε ειδικούς την ‘ανάγνωση’ των τιμολογίων των ανταγωνιστών τους», γράφει χαρακτηριστικά η Χρύσα Λιάγγου στην Καθημερινή.
Τα χρωματιστά τιμολόγια υποτίθεται ότι θα δώσουν στους καταναλωτές το σωστό «μείγμα» σταθερότητας και ρίσκου που επιθυμούν. Τα πράσινα τιμολόγια θα έχουν κλειδωμένη την τιμή της κιλοβατώρας από την πρώτη του μήνα. Τα μπλε για όσο διάστημα έχουν συμφωνήσει τα δυο μέρη όταν υπέγραφαν τη σχετική συμφωνία (πχ για ένα χρόνο). Τα κίτρινα θα είναι κυμαινόμενα, δηλαδή ο πάροχος θα καθορίζει την χρέωση εκ των υστέρων με βάση τις τιμές του χρηματιστηρίου ενέργειας στο διάστημα της τιμολόγησης. Τα πορτοκαλί θα είναι και αυτά κυμαινόμενα, η χρέωση θα υπολογίζεται και πάλι από τις τιμές στο χρηματιστήριο ενέργειας αλλά «ζωντανά» (θα πρέπει οι καταναλωτές να έχουν ειδικούς μετρητές).
Όσο πιο μικρό θα είναι το ρίσκο που αναλαμβάνουν οι καταναλωτές τόσο μεγαλύτερη θα είναι και η τιμή. Τα πιο ακριβά θα είναι τα «σταθερά» μπλε τιμολόγια. Τα πιο φτηνά τα πορτοκαλί εκτός βέβαια και αν γίνει κάποια «στραβή» και οι τιμές στο χρηματιστήριο ενέργειας απογειωθούν. Το γεγονός ότι οι εταιρίες κάνουν τόσο δύσκολη την αποκρυπτογράφηση ακόμα και των πράσινων τιμολογίων είναι για να σπρώξουν τους καταναλωτές στα κίτρινα και πορτοκαλί τιμολόγια. Αλλά φυσικά οι «καταναλωτές» δεν λειτουργούν σύμφωνα με τις ιδεοληψίες του Σκυλακάκη –ότι μόλις γυρίσουν από τη δουλειά πέφτουν με τα μούτρα στην αναζήτηση καλύτερων τιμών συμπληρώνοντας τις γνώσεις τους παρακολουθώντας την Σία Κοσιώνη.
Όμως ακόμη κι αν ήταν διαφανή και ξεκάθαρα τα τιμολόγια η αγορά δεν θα λειτουργούσε καλύτερα. Τα «οφέλη» της «ελεύθερης αγοράς» είναι ένας μύθος. Ούτως ή άλλως η αγορά ποτέ δεν ήταν πιο «ελεύθερη», απαλλαγμένη από τις «στρεβλώσεις» των κρατικών παρεμβάσεων και των συλλογικών συμβάσεων. Αλλά αυτό δεν εμπόδισε τον πληθωρισμό και τα κέρδη των μεγάλων εταιριών να φτάσουν στα ουράνια.
Σκάνδαλο
Τα χρωματιστά τιμολόγια είναι μια απόπειρα της κυβέρνησης να κρύψει το μεγάλο σκάνδαλο της αγοράς ηλεκτρικού ρεύματος: το χρηματιστήριο ενέργειας. Ακόμα και η βρόμικη λέξη «χρηματιστήριο» αποτελεί τίτλο τιμής για αυτόν τον μηχανισμό. Σε ένα χρηματιστήριο αν θέλει κάποιος επενδυτής να αγοράσει πχ μετοχές της Εθνικής Τράπεζας, θα δει την τιμή και αν του κάνουν θα τις αγοράσει.
Στο χρηματιστήριο ενέργειας τα πράγματα είναι διαφορετικά: η τιμή που πληρώνουν οι πάροχοι στους προμηθευτές δεν καθορίζεται από τις ίδιες τις προσφορές τους αλλά από αυτό που ονομάζεται «οριακή τιμή συστήματος». Ποια είναι αυτή; Είναι η ακριβότερη προσφορά που θα δώσει κάποιος παραγωγός για να καλύψει την τελευταία MWh που χρειάζεται το σύστημα. Με αυτήν την τιμή θα πληρωθούν όλοι οι παραγωγοί ρεύματος ανεξαρτήτως της τιμής στην οποία πρόσφεραν τη δική τους ενέργεια. Το αποτέλεσμα αυτής της ευρωπαϊκής ρύθμισης είναι η διαμόρφωση ενός «καρτέλ» των εταιριών ενέργειας που μπορεί, αφού μοιράσει μεταξύ του την πίτα του ηλεκτρικού ρεύματος με χαμηλές προσφορές, να ανεβάσει στο τέλος την τιμή αφήνοντας ένα μικρό υπόλοιπο ακάλυπτο –το οποίο και καθορίζει την πραγματική τιμή με την οποία θα πληρωθούν.
Και γιατί δεν διαμαρτύρονται οι πάροχοι, θα ρωτούσε κανείς; Η απάντηση φαίνεται με μια ματιά στους ιδιοκτήτες και τους μεγαλομετόχους των εταιριών παραγωγής και διανομής: είναι ακριβώς οι ίδιοι. Φυσικά οι πάροχοι με τη σειρά τους μεταφέρουν το κόστος στους καταναλωτές.
Με τα χρωματιστά τιμολόγια ο Μητσοτάκης ξεπλένει το καρτέλ της ενέργειας με μπλε και πράσινους κόκκους.