Οικονομία και πολιτική
«Ομαλή λειτουργία της αγοράς» = Εταιρικά κέρδη: Πάλη για αυξήσεις

Απεργιακή κινητοποίηση στην Αθήνα. Φωτό: Μάνος Νικολάου

Τα μέτρα που ανακοίνωσε η κυβέρνηση για την συγκράτηση του πληθωρισμού δεν πρόκειται ούτε να σταματήσουν τον ανήφορο των τιμών, ούτε φυσικά να τις μειώσουν. Τα μέτρα δεν είναι «ασπιρίνες» όπως κατήγγειλαν τα κόμματα της αντιπολίτευσης: είναι απλά ένα τίποτα.

Ποιος φταίει για την άνοδο των τιμών; Η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι η ακρίβεια οφείλεται σε δυο αίτια: πρώτον στον εισαγόμενο πληθωρισμό, που είναι και η βασική αιτία.  Και δεύτερον στην εγχώρια  αισχροκέρδεια. 

Για τον εισαγόμενο πληθωρισμό, λέει ο Κώστας Σκρέκας, ο υπουργός Ανάπτυξης, δυστυχώς δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα. Είναι μια ακόμα ανθρωπογενής «θεομηνία». Κάτι σαν την «κλιματική αλλαγή» που μας έκαψε και μας έπνιξε το καλοκαίρι. 

Την αισχροκέρδεια, από την άλλη, η κυβέρνηση δηλώνει αποφασισμένη να την πατάξει. «Ήδη», έγραφαν πριν από λίγες μέρες τα ΜΜΕ, «έχουν πραγματοποιηθεί 25.267 έλεγχοι και έχουν επιβληθεί πρόστιμα συνολικού ύψους 13,416 εκατομμυρίων ευρώ». Τους «έκαναν την μούρη κρέας» που λέει και η λαϊκή ρήση: το 2022 τα κέρδη (προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων) των πεντακοσίων ισχυρότερων επιχειρήσεων στην Ελλάδα ξεπέρασαν τα 25 δις – μια αύξηση περίπου 75% πάνω σε σχέση με το 2021. Με έναν απλό υπολογισμό, ξεπέρασαν τα 110 εκατομμύρια ανά εργάσιμη ημέρα. Τα 13 εκατομμύρια, με άλλα λόγια, αντιστοιχούν σε κέρδη μισής περίπου ώρας. 

Ποιοι ακριβώς τιμωρήθηκαν δεν το γράφουν τα ΜΜΕ (τι είναι οι εταιρίες, τίποτα οροθετικές για να τις ξεμπροστιάζουμε;). Αλλά είναι βέβαιο ότι ελάχιστες μόνο από τις επιχειρήσεις στις οποίες επιβλήθηκαν τα πρόστιμα ανήκουν στις 500 μεγαλύτερες. Το μέσο πρόστιμο (που προκύπτει από την διαίρεση των 13,416 εκατομμυρίων με τον αριθμό των ελέγχων) είναι όλα και όλα 530 Ευρώ. Μάλλον ο μανάβης της γειτονιάς το πλήρωσε γιατί δεν είχε αναρτημένη την τιμή στα φασολάκια παρά τα Ελληνικά Πετρέλαια γιατί, σε συνεργασία με τις «αδελφές» τους έστειλαν τις τιμές τις ενέργειας στα ουράνια. 

Τα ίδια τα «τέσσερα μέτρα» που εξήγγειλε ο Σκρέκας είναι απλά για γέλια. Σύμφωνα με το δεύτερο μέτρο «δεν επιτρέπεται στις εταιρίες που αυξάνουν τις τιμές των προϊόντων τους να κάνουν προωθητικές ενέργειες για τρεις μήνες». Ο στόχος, όπως εξήγησε ο υπουργός, είναι να αποτραπεί «η παραπλάνηση των καταναλωτών από πλασματικές εκπτώσεις που νοθεύουν τον ανταγωνισμό». 

Προσφορές

Δηλαδή, για να το εξηγήσουμε με απλά λόγια, ο πληθωρισμός διογκώνεται από «την νόθευση του ανταγωνισμού» μέσα από προσφορές του είδους «δυο χαρτιά κουζίνας στην τιμή του ενός» που κρύβουν την αύξηση της τιμής του «ενός». Όποιος ανεβάζει τις τιμές από εδώ και πέρα δεν θα μπορεί λοιπόν να πουλάει δυο χαρτιά κουζίνας σε προσφορά. Για τρεις ολόκληρους μήνες. Έτσι θα παταχθεί η ακρίβεια!

Η καταπολέμηση της «νόθευσης του ανταγωνισμού» είναι ο κοινός παρονομαστής και των τεσσάρων μέτρων που ανακοίνωσε ο Σκρέκας. Η λύση, με άλλα λόγια, είναι η αποκατάσταση της «ομαλής λειτουργίας της αγοράς» που νοθεύεται είτε από τις προσφορές, είτε από την αδιαφάνεια στις χονδρικές τιμές ή τις υπόγειες συνεννοήσεις ανάμεσα στις επιχειρήσεις (το παράδειγμα είναι το παιδικό γάλα όπου η κυβέρνηση επέβαλε, μετά την κατακραυγή πλαφόν στα ποσοστά κέρδους).

Ο πληθωρισμός, όμως, δεν οφείλεται στην «δυσλειτουργία» της ελεύθερης αγοράς. Οφείλεται στην ίδια την «λειτουργία» της ελεύθερης αγοράς. Ο πληθωρισμός είναι μια από τις παρενέργειες της «θεραπείας» που επέβαλαν οι κυβερνήσεις και οι κεντρικές τράπεζες στην οικονομία μετά την κρίση του 2008. Είναι η άλλη όψη της φούσκας που δημιούργησε η δεκαετής διασωλήνωση της παγκόσμιας οικονομίας (των μεγάλων τραπεζών και επιχειρήσεων δηλαδή) με τα πιεστήρια των κεντρικών τραπεζών. Οι εκτιμήσεις των διεθνών οργανισμών είναι ότι θα χρειαστούν πολλά χρόνια για να προσγειωθεί στα προ της πανδημίας επίπεδα.

Οι γελοιότητες του Σκρέκα και του Μητσοτάκη δεν πρόκειται να λύσουν το πρόβλημα της ακρίβειας. Αυτό που χρειαζόμαστε δεν είναι έλεγχο στις τιμές αλλά αυξήσεις – γενναίες αυξήσεις που θα αντισταθμίζουν όχι μόνο όσα χάσαμε την τελευταία διετία αλλά όλα αυτά που έχουμε χάσει από το 2008 μέχρι σήμερα. Η Ελλάδα είναι η μοναδική χώρα στην Ευρωπαϊκή Ένωση όπου οι μισθοί είναι χαμηλότεροι από ότι ήταν πριν μια δεκαετία. Το 2013 οι μισθοί στην Ελλάδα ήταν περίπου τριπλάσιοι από ότι στην Ρουμανία και την Βουλγαρία (τις φτωχότερες χώρες της Ευρώπης). Το 2022 ήταν ελάχιστα μόνο μεγαλύτεροι. 

Τα μέτρα δεν είναι απλά ασπιρίνες. Στάχτη για τα μάτια είναι.