Ποιο είναι το κύριο μάθημα από τον πόλεμο δι' αντιπροσώπων του ΝΑΤΟ με τη Ρωσία στην Ουκρανία, που διαρκεί σχεδόν δύο χρόνια; Ποτέ μην υποτιμάτε το ρωσικό κράτος. Ο φθίνων ενθουσιασμός των δυτικών δυνάμεων για τον πόλεμο είναι ορατός στις πολιτικές δυσκολίες που αντιμετωπίζουν για τη χρηματοδότησή του.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση εκφόβισε τελικά τον ακροδεξιό πρωθυπουργό της Ουγγαρίας Βίκτορ Όρμπαν, ώστε να αποσύρει το βέτο που έθετε για τη χρηματοδότηση της ουκρανικής κυβέρνησης με 50 δισ. ευρώ (στην πραγματικότητα κυρίως δάνεια). Αλλά αυτό δεν λύνει τις ελλείψεις σε όπλα και πυρομαχικά που αντιμετωπίζει το Κίεβο. Εν τω μεταξύ, το τελευταίο πακέτο στρατιωτικής βοήθειας του Τζο Μπάιντεν έχει κολλήσει στο Κογκρέσο. Ο Μπάιντεν υποχώρησε στην απαίτηση των Ρεπουμπλικάνων για περισσότερα κατασταλτικά μέτρα στα νότια σύνορα των ΗΠΑ, μόνο και μόνο για να μπλοκαριστεί η συμφωνία λόγω της πίεσης του Ντόναλντ Τραμπ. Η επίθεση κατά των μεταναστών αποτελεί και πάλι βασικό άξονα της προεδρικής εκστρατείας του Τραμπ.
Οι προσδοκίες για μια γρήγορη στρατιωτική νίκη της Ουκρανίας έχουν εξανεμιστεί με την αποτυχία της περσινής επίθεσης. Σύμφωνα με την Washington Post: «η κυβέρνηση Μπάιντεν επεξεργάζεται μια μακροπρόθεσμη στρατηγική για την υποστήριξη του Κιέβου, παρά το χρηματοδοτικό αδιέξοδο στο Κογκρέσο. Αλλά τα σχέδια αυτά δεν προβλέπουν σημαντικά κέρδη της Ουκρανίας έναντι της Ρωσίας το 2024, λένε αξιωματούχοι».
Για να κατανοήσουμε το αδιέξοδο που αντιμετωπίζουν η Ουκρανία και οι δυτικοί υποστηρικτές της πρέπει επίσης να εξετάσουμε την άλλη πλευρά της εξίσωσης, τη Ρωσία. Ο υπολογισμός της Ουάσιγκτον, αφότου ο Βλαντιμίρ Πούτιν διέταξε την εισβολή στην Ουκρανία, ήταν ότι θα μπορούσε να αιμορραγήσει έναν επικίνδυνο ανταγωνιστή μέσω ενός συνδυασμού οικονομικών κυρώσεων και του εφοδιασμού του Κιέβου με οπλισμό, στρατιωτικούς «συμβούλους» και πληροφορίες από τις μυστικές υπηρεσίες.
Αυτή η πολιτική έχει ξεκάθαρα αποτύχει. Οι Financial Times δημοσίευσαν το Σάββατο ένα ελαφρώς αμήχανο άρθρο με τίτλο: «Η εκπληκτική ανθεκτικότητα της ρωσικής οικονομίας». Αναφέρει το ενοχλητικό γεγονός ότι, σύμφωνα με το ΔΝΤ, η Ρωσία αναπτύχθηκε κατά 3% πέρυσι, ταχύτερα από οποιαδήποτε από τις μεγάλες δυτικές οικονομίες των G7. Προβλέπεται ότι θα τις ξεπεράσει και φέτος. Η Παγκόσμια Τράπεζα εκτιμά ότι, με βάση μία μέθοδο μέτρησης του ΑΕΠ, η ρωσική οικονομία είναι μεγαλύτερη από εκείνη της Γερμανίας.
Η εξήγηση των Financial Times είναι ότι: «το Κρεμλίνο ξόδεψε για να βγει από την ύφεση, αποφεύγοντας τις προσπάθειες της Δύσης να περιορίσει τα έσοδά του από τις πωλήσεις ενέργειας και αυξάνοντας τις αμυντικές δαπάνες». Παραθέτει δηλώσεις ενός οικονομολόγου: «Το καθεστώς είναι ανθεκτικό επειδή κάθεται πάνω σε μια εξέδρα άντλησης πετρελαίου. Η ρωσική οικονομία τώρα μοιάζει με ένα βενζινάδικο που έχει αρχίσει να παράγει τανκς».
Φυσικό αέριο
Αυτό υποτιμά την επιτυχία της Ρωσίας να εκμεταλλευτεί τις υψηλές τιμές της ενέργειας -εν μέρει αποτέλεσμα της εισβολής της στην Ουκρανία- για να αναπληρώσει τις δυτικές αγορές που έχασε χάρη στις κυρώσεις. Η γεωγραφική της θέση στην Ευρασία τη βοήθησε να στρέψει τις ενεργειακές της εξαγωγές σε μεγάλες οικονομίες που διψούν για φυσικό αέριο στα ανατολικά και νότια της, όπως η Κίνα και η Ινδία.
Επιπλέον, η Ρωσία έχει στραφεί σε μια κρατικά κατευθυνόμενη πολεμική οικονομία. Ο Πούτιν διευθύνει ένα όλο και πιο καταπιεστικό αυταρχικό καθεστώς, αλλά οικονομικά στηρίζεται σε μια ομάδα που εφάρμοσε αυστηρά ορθόδοξες νεοφιλελεύθερες πολιτικές. «Το οικονομικό μπλοκ [το υπουργείο Οικονομικών και η Κεντρική Τράπεζα] συνεχίζει να σώζει το καθεστώς. Έχουν αποδειχθεί πολύ πιο χρήσιμοι για τον Πούτιν από ό,τι οι στρατηγοί», δήλωσε στους Financial Times ένας πρώην αξιωματούχος της ρωσικής κεντρικής τράπεζας. Τώρα υπάρχουν αυστηροί έλεγχοι στις εξαγωγές κεφαλαίων. Οι αμυντικές δαπάνες έχουν ενισχυθεί σημαντικά, σε περίπου 1/10 του εθνικού εισοδήματος το 2022-3.
Οι Financial Times προειδοποιούν ότι αυτές οι πολιτικές θα οδηγήσουν σε υψηλότερο πληθωρισμό και ελλείψεις. Χωρίς αμφιβολία. Αλλά από τη σκοπιά του Πούτιν, η διατήρηση της αναπτυξιακής πορείας της οικονομίας του επέτρεψε να ξεπεράσει τις πολιτικές αναταραχές γύρω από την αδέξια στρατιωτική εξέγερση του μακαρίτη Γιεβγένι Πριγκόζιν τον περασμένο Ιούνη.
Ο αρχιστράτηγος της Ουκρανίας Βαλέρι Ζαλούζνι, ο οποίος περιμένει την απόλυση μετά από διαφωνίες με τον πρόεδρο Βολόντιμιρ Ζελένσκι, παραδέχεται: «το σημαντικό πλεονέκτημα που απολαμβάνει ο εχθρός στην κινητοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού και πώς αυτό συγκρίνεται με την αδυναμία των κρατικών θεσμών στην Ουκρανία να βελτιώσουν τα επίπεδα του ανθρώπινου δυναμικού των ενόπλων δυνάμεών μας χωρίς τη χρήση αντιλαϊκών μέτρων».
Πράγματι, το ρωσικό κράτος υπήρξε εξαιρετικά βάναυσο στην επιστράτευση καταδίκων τους οποίους χρησιμοποιεί ως τροφή για τα κανόνια. Παρ' όλα αυτά, στην αιματοβαμμένη κρεατομηχανή που έχει μετατραπεί ο πόλεμος στην Ουκρανία, η Ρωσία έχει το πλεονέκτημα. Πιθανότατα θα χρειαστεί πολύς χρόνος, με πολλούς ακόμη θανάτους, για να αναγνωρίσουν οι ΗΠΑ την αποτυχία τους, αλλά αυτή είναι η πραγματικότητα.