Ούτε οι θυσίες πρόκειται να επαναφέρουν την ελληνική οικονομία, με οποιονδήποτε τρόπο, στον δρόμο της ανάπτυξης. Το αντίθετο ακριβώς συμβαίνει: τα μέτρα λιτότητας και η τρομακτική αφαίμαξη των εργατών -όχι μόνο στην Ελλάδα- στο βωμό της διάσωσης των τραπεζών έχουν γυρίσει μπούμερανγκ: η καταβαράθρωση του επιπέδου διαβίωσης της εργατικής τάξης περιορίζει ακόμα περισσότερο τη ζήτηση για τους "υγιείς" κλάδους -σπρώχνοντάς τους και αυτούς σε απολύσεις και μειώσεις μισθών που κάνουν το πρόβλημα ακόμα μεγαλύτερο. Ολόκληρη η οικονομία βυθίζεται όλο και πιο άγρια σε μια δίνη προς τα κάτω -ένα "μοντέλο" που θυμίζει όλο και πιο πολύ τη Μεγάλη Ύφεση της δεκαετίας του 1930.
Τη Δευτέρα ο ΟΟΣΑ (Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης, ένα από τα κλαμπ των πλούσιων, αναπτυγμένων κρατών στο οποίο ανήκει και η άρχουσα τάξη της Ελλάδας) έστειλε μια "αυστηρή προειδοποίηση" προς τη σύνοδο των G20 (την σύνοδο των 20 "σημαντικότερων" χωρών του πλανήτη) που γίνεται αυτή τη βδομάδα στις Κάνες της Γαλλίας με την οποία τις προέτρεπε να αναλάβουν άμεσα και συντονισμένα δράση για να σταματήσουν τον κατήφορο της παγκόσμιας οικονομίας προς την άβυσσο.
Οι τελευταίες εκτιμήσεις του ΟΟΣΑ ζωγραφίζουν μια εικόνα μαύρη για την παγκόσμια οικονομία: τον Ιούνη προέβλεπε ότι οι οικονομίες της Ευρωζώνης θα αναπτύσσονταν μέσα στο 2012 κατά μέσο όρο με ρυθμό 2% το χρόνο. Τώρα το νούμερο αυτό αναθεωρήθηκε στο 0.3%. Εξίσου δραματική είναι η πρόβλεψή του για τις ΗΠΑ: το 3.1% που προέβλεπε τον Ιούνη έπεσε τώρα στο 1.8%. Η ανεργία σε όλες τις χώρες του ΟΟΣΑ θα παραμείνει στα ίδια υψηλά επίπεδα, ενώ ο αριθμός των μακροχρόνια ανέργων θα αυξηθεί δραματικά. Με απλά λόγια, η παγκόσμια οικονομία ετοιμάζεται να κάνει μια δεύτερη βουτιά προς τα κάτω -επιβεβαιώνοντας με αυτόν τον τρόπο τα χειρότερα σενάρια.
Καταστροφικά σενάρια
Και όλα αυτά με την υπόθεση ότι δεν θα συμβεί κάποιο δραματικό γεγονός -όπως για παράδειγμα μια μετάσταση της ελληνικής κρίσης στην γειτονική Ιταλία- με απρόβλεπτες συνέπειες. Για να αποφευχθούν αυτά τα καταστροφικά σενάρια ο ΟΟΣΑ πιέζει την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και την Κομισιόν να πάρουν "γενναία μέτρα" -να ρίξουν τα επιτόκια σε μηδενικά σχεδόν επίπεδα και να αντιμετωπίσουν τις πιέσεις των αγορών πάνω στα δημόσια χρέη με μαζική επαναγορά ομολόγων από την Κεντρική Τράπεζα. Και ταυτόχρονα οι χώρες, σαν τη Γερμανία, που έχουν εμπορικά πλεονάσματα θα πρέπει να τονώσουν την εσωτερική ζήτηση -με την ελπίδα ότι η ζήτηση που θα δημιουργήσουν θα βοηθήσει την παγκόσμια οικονομία να ανακάμψει.
Οι πιθανότητες, όμως, να εισακουστούν αυτές οι προτροπές από τους G20 είναι από ελάχιστες ως μηδαμινές. Όχι μόνο για ιδεολογικούς λόγους -γιατί, παρά την παταγώδη αποτυχία του νεοφιλελευθερισμού, οι άρχουσες τάξεις συνεχίζουν να έχουν τα αυτιά κλειστά απέναντι σε κάθε τι που θυμίζει "κεϋνσιανισμό" (κρατική παρέμβαση για την τόνωση της ζήτησης). Αλλά και για λόγους πολύ άμεσους και πολύ πρακτικούς: η κρίση είναι τόσο βαθιά που δεν τους αφήνει καμιά ελευθερία επιλογής. Τα μέτρα που παίρνουν δεν τα παίρνουν με γνώμονα το μακροπρόθεσμο συμφέρον, αλλά την άμεση επιβίωση. Όταν πνίγεσαι, το μόνο που σκέφτεσαι είναι που θα πιαστείς: οι μακροχρόνιες συνέπειες έχουν (τουλάχιστον) δευτερεύουσα σημασία. Αν δεν καταφέρεις να στηριχτείς πουθενά, δεν θα έχει πια καμιά. "Μακροπρόθεσμα είμαστε όλοι νεκροί" έλεγε ο ίδιος ο Κέυνς, που είχε αναπτύξει τις θεωρίες του στη διάρκεια του Μεσοπολέμου και της Μεγάλης Ύφεσης.
Η κρατική παρέμβαση δεν κατάφερε τη δεκαετία του 1930 να βγάλει την παγκόσμια οικονομία από την κρίση, πολύ απλά γιατί οι αιτίες της ήταν πολύ πιο βαθειάς από ότι πίστευε ο Κέυνς. Το ίδιο συμβαίνει και σήμερα: η λιτότητα και η μείωση της ζήτησης κάνουν, αναμφίβολα, την ύφεση πιο βαθειά. Αλλά δεν είναι η έλλειψη της ζήτησης η αιτία της κρίσης. Το ίδιο ισχύει και για τις προτάσεις που θέλουν να γιατρέψουν το σύστημα με την πάταξη της κερδοσκοπίας -όπως κάνει τώρα ο Σόϊμπλε, ο υπουργός οικονομικών της Μέρκελ που ευελπιστεί να την περιορίσει με την επιβολή ενός φόρου "Τόμπιν" στις κερδοσκοπικές μετακινήσεις κεφαλαίων: η κερδοσκοπία όξυνε την κρίση, αλλά δεν είναι αυτή που την προκάλεσε.
Το αντίθετο συμβαίνει: ο περιορισμός της ζήτησης, η κερδοσκοπία και τα χρέη δεν είναι παρά τα συμπτώματα ενός συστήματος που βρίσκεται σε βαθιά σήψη.
Το κρυολόγημα μπορείς να το αντιμετωπίσεις με ασπιρίνες. Την γάγγραινα μάλλον όχι. Αυτό που χρειάζεται δεν είναι να γιατρέψουμε τις τράπεζες ή να δώσουμε κίνητρα, μέσα από κρατικές επιχορηγήσεις στους βιομήχανους για να συνεχίσουν να παράγουν. Αυτό που χρειάζεται είναι να απαλλαγούμε και από αυτούς και από το άρρωστο σύστημά τους.