Το μονοήμερο των συζητήσεων για τα 100 χρόνια από τον θάνατο του Λένιν έρχεται σε μια στιγμή που η κρίση του συστήματος και οι αγώνες ενάντια στην κυβέρνηση της ΝΔ ανοίγουν τη συζήτηση για την εναλλακτική προς τα αριστερά που αγκαλιάζει μαζικά ακροατήρια. 

Η οργή για το έγκλημα των ιδιωτικοποιήσεων στα Τέμπη πολιορκεί την κυβέρνηση και γίνεται ακόμα μεγαλύτερη όσο ξεσκεπάζεται η συστηματική προσπάθεια συγκάλυψής του μέσα από τους μηχανισμούς του κράτους, της «ανεξάρτητης δικαιοσύνης», την «εξεταστική»-φιάσκο της Βουλής. Πού μπορούμε να αναζητήσουμε δικαιοσύνη; Στην καλύτερη λειτουργία των θεσμών του «κράτους δικαίου»; Μέχρι πού μπορεί να φτάσει η δημοκρατία; Στις κάλπες των ευρωεκλογών και στην ανάδειξη κάποιων «προοδευτικών» υπουργών στη θέση του θιάσου της ΝΔ; Σε όλα αυτά τα ζητήματα οι απαντήσεις που έρχονται από την επαναστατική κληρονομιά του Λένιν και της Ρωσικής Επανάστασης είναι επίκαιρες. 

Τον Οκτώβρη του 1917 η εργατική τάξη στην Ρωσία έφτασε πιο μακριά από το να βάλει μερικούς «δικούς της» υπουργούς να διαχειρίζονται το κράτος. Έγινε η ίδια «κράτος» δηλαδή, δηλαδή έχτισε τη δική της δημοκρατική εξουσία των συμβουλίων (σοβιέτ) και άρχισε να αλλάζει όλες τις κοινωνικές σχέσεις με προοπτική την απελευθέρωση της κοινωνίας από την εκμετάλλευση και κάθε είδους καταπίεση. 

Δεν ήταν μια αυτόματη εξέλιξη. Όταν ανατράπηκε το απολυταρχικό καθεστώς του Τσαρισμού τον Φλεβάρη εκείνης της χρονιάς η Ρωσία μετατράπηκε μέσα σε δυο-τρεις βδομάδες από την πιο καταπιεστική χώρα του κόσμου στην πιο ελεύθερη δημοκρατική πολιτεία που υπήρχε. Για την πλειοψηφία της Αριστεράς της εποχής αυτό ήταν ουσιαστικά το τέλος του δρόμου: το μόνο που απέμενε ήταν η κατοχύρωση αυτής της πραγματικότητας μέσα από σταθερούς κοινοβουλευτικούς θεσμούς στα πλαίσια του καπιταλισμού. 

Όμως, αυτό δεν ήταν το τέλος για το κίνημα που ανέτρεψε τον τσαρισμό. Για τους φαντάρους που θέλανε ειρήνη, τους αγρότες που θέλανε γη (και ειρήνη), την εργατική τάξη που ήθελε «ψωμί» και πάλευε να επιβάλλει τις δικές της λύσεις σε εργοστάσια και επιχειρήσεις. Σε εκείνη την συγκυρία ο Λένιν και το κόμμα των μπολσεβίκων επέμεναν ότι η λύση δεν θα έρθει από «τα πάνω» αλλά «από τα κάτω». Το σύνθημά τους από τον Απρίλη του 1917 και μετά, “Όλη η εξουσία στα σοβιέτ”, συμπύκνωνε πολιτικά αυτή την προοπτική. 

Επιτροπές

Στους φαντάρους που διψάγανε για ειρήνη οι μπολσεβίκοι έλεγαν μην περιμένετε τη διπλωματία των κυβερνήσεων μπορούμε να σταματήσουμε τον πόλεμο τώρα. Στους αγρότες έλεγαν μην περιμένετε πότε μια βουλή θα ψηφίσει ένα νόμο για τον αναδασμό της γης, οι επιτροπές σας μπορούν να το κάνουν άμεσα. Στα εργοστάσια επέμεναν ότι οι εργατικές επιτροπές μπορούν και πρέπει να επιβάλλουν τον πλήρη έλεγχό τους σε όλες τις αποφάσεις αντί να περιμένουν τα σχέδια των υπουργείων. 

Είναι συνηθισμένη η κατηγορία ότι ο Λένιν και οι μπολσεβίκοι ήταν δημαγωγοί που εν τέλει «καπέλωσαν» το κίνημα και τους αγώνες του για να επιβάλλουν τη δική τους δικτατορία. Αυτές οι κατηγορίες αγνοούν την ιστορία. Η επανάσταση του Οκτώβρη δεν έγινε με σύνθημα όλη η εξουσία στο κόμμα (και το πολιτικό του γραφείο) αλλά όλη η εξουσία στα σοβιέτ. Και αυτή η εξουσία επέβαλε τις διεκδικήσεις των «από κάτω» και τις πήγε παραπέρα. 

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν ο εργατικός έλεγχος. Το σχετικό διάταγμα που εκδόθηκε στις 14 Νοέμβρη ήταν προϊόν των συζητήσεων ανάμεσα στο Συμβούλιο των Επιτρόπων του Λαού (την επαναστατική κυβέρνηση), του Κεντρικού Συμβουλίου των Εργοστασιακών Επιτροπών και του Κεντρικού Συμβουλίου των Συνδικάτων. Όπως επισημαίνει μια μελέτη του εργατικού κινήματος της Πετρούπολης:

«Αυτό το διάταγμα αποπνέει ένα ελευθεριακό πνεύμα το οποίο αντανακλάει τη βαθιά πίστη του Λένιν στη δημιουργικότητα των μαζών. Αναγνωρίζει το δικαίωμα των εργατών σε όλες τις βιομηχανικές επιχειρήσεις οποιουδήποτε μεγέθους να ελέγχουν όλες τις πτυχές της παραγωγής, να έχουν πλήρη πρόσβαση σε όλες τις σφαίρες της διοίκησης, της οικονομικής συμπεριλαμβανομένης, και, τέλος, το δικαίωμα των κατώτερων οργάνων εργατικού ελέγχου να δεσμεύουν τους εργοδότες με τις αποφάσεις τους.

Το προσχέδιο του Λένιν ήταν η βάση για το Διάταγμα του εργατικού ελέγχου. Αυτό το άβολο γεγονός αποδεικνύει πόσο ανόητοι είναι οι ισχυρισμοί της Δυτικής ιστοριογραφίας ότι απ’ την στιγμή της κατάληψης της εξουσίας ο συγκεντρωτικός Λένιν που δεν σταματούσε σε τίποτα έβαλε μπρος την συντριβή των ‘αναρχοσυνδικαλιστικών’ εργοστασιακών επιτροπών».

Ένα δεύτερο παράδειγμα ήταν το Διάταγμα για τη Γη. Με λίγες φράσεις δηλωνόταν ότι η γη: «θα απαλλοτριωθεί χωρίς αποζημίωση, θα γίνει περιουσία όλου του λαού και θα περάσει στη χρήση αυτών που την καλλιεργούν… Η κατοχή της γης θα γίνει στη βάση της ισότητας, δηλαδή η γη θα μοιραστεί στον εργαζόμενο λαό σύμφωνα με ένα κριτήριο εργασίας ή ανάλογα με ένα κριτήριο επιβίωσης ανάλογα με τις τοπικές συνθήκες».

Τις τοπικές συνθήκες τις γνώριζαν οι Επιτροπές Γης που είχαν εκλεγεί στην αρχή της επανάστασης και μάταια περίμεναν από την Προσωρινή Κυβέρνηση να ικανοποιήσει τα αιτήματά τους. Αυτές ανέλαβαν την εφαρμογή του Διατάγματος. Το εντυπωσιακό ήταν ότι αυτό το Διάταγμα δεν αντανακλούσε το πρόγραμμα των μπολσεβίκων για το αγροτικό ζήτημα. Ήταν σχεδόν κατά λέξη «κλεμμένο» από το πρόγραμμα ενός άλλου αριστερού κόμματος, των εσέρων, που αρνιόταν να το εφαρμόσουν όσο ήταν στην κυβέρνηση.

Ο Λένιν και οι Μπολσεβίκοι μπορούσαν να βάζουν μπροστά αυτή την προοπτική γιατί στηρίζονταν στη θεωρία του μαρξισμού για το κράτος και την επανάσταση -που έγινε κι ο τίτλος του βιβλίου του Λένιν που κυκλοφόρησε το 1917. Σ’ αυτό γράφει: 

«Στην καπιταλιστική κοινωνία, με την προϋπόθεση ότι αναπτύσσεται όσο το δυνατό πιο ευνοϊκά, έχουμε στο δημοκρατικό πολίτευμα ένα λίγο-πολύ πλήρη δημοκρατισμό. Ο δημοκρατισμός αυτός όμως συμπιέζεται πάντοτε από τα στενά πλαίσια της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης και έτσι μένει πάντα στην ουσία δημοκρατισμός για τη μειοψηφία, μόνο για τίς εύπορες τάξεις, μόνο για τούς πλούσιους. Η ελευθερία της καπιταλιστικής κοινωνίας μένει πάντα περίπου ή ίδια, όπως ήταν η ελευθερία στις αρχαίες ελληνικές δημοκρατίες: ελευθερία για τους δουλοκτήτες». Και σε ένα άλλο σημείο έγραφε: «το καθαυτό ‘κρατικό’ έργο διεξάγεται στα παρασκήνια και το εκτελούν οι διευθύνσεις των υπουργείων, τα γραφεία και τα επιτελεία. Στα κοινοβούλια απλώς φλυαρούν με τον ειδικό σκοπό να ξεγελούν τον ‘απλό λαό’». 

Διαβάζοντας σήμερα αυτές τις γραμμές αμέσως ο νους μας πάει στη σημερινή κατάσταση όπου τα δημοκρατικά δικαιώματα συμπιέζονται όλο και πιο πολύ «στα στενά όρια της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης». Η σύγκρουση με το σύστημα της εκμετάλλευσης και της καταπίεσης και η ανατροπή του είναι το κλειδί για την κατάκτηση της πραγματικής, της εργατικής δημοκρατίας παντού όπου παίρνονται οι αποφάσεις για τη ζωή της πλειοψηφίας. Αυτό εννοούσε ο Λένιν όταν έγραφε ότι: «Η διέξοδος από τον κοινοβουλευτισμό δεν βρίσκεται φυσικά στην κατάργηση των αντιπροσωπευτικών θεσμών και της αιρετότητας, αλλά στη μετατροπή των αντιπροσωπευτικών θεσμών από λογοκοπία σε ‘εργαζόμενα’ σώματα». Και για να γίνει αυτό η εργατική επανάσταση δεν πρέπει να αφήσει «πέτρα πάνω στην πέτρα» απ’ το αστικό κράτος και τους θεσμούς του. 

Ο «δημοκρατισμός» του Λένιν και των Μπολσεβίκων είχε βαθιές ρίζες. Από την αρχή του 20ου αιώνα επέμενε ότι η εργατική τάξη έχει τη δύναμη να γίνει «ηγεμονική», να απελευθερώσει όλους τους καταπιεσμένους από τα δεσμά τους. Και το κόμμα των μπολσεβίκων διαμορφώθηκε μέσα στις πολιτικές μάχες και τις οργανωτικές προσπάθειες για να συσπειρώσει στις γραμμές του τα πιο πρωτοπόρα και μαχητικά τμήματα της εργατικής τάξης κόντρα στις απόψεις που θέλανε να της επιβάλλουν τον αυτοπεριορισμό και το χαμήλωμα του ορίζοντα που ανοίγουν οι αγώνες της. Αυτή την επαναστατική Αριστερά χρειάζεται να δυναμώσουμε σήμερα.

Λέανδρος Μπόλαρης  

Με το μονοήμερο 100 χρόνια Λένιν, ερχόμαστε να συζητήσουμε πως οι επαναστατικές ιδέες ανταποκρίνονται στο σήμερα, χτίζουν μια ισχυρή αντικαπιταλιστική αριστερά, οδηγούν τα κινήματα που ξεπηδούν από την κρίση του καπιταλισμού σε ουσιαστική αντιπολίτευση από τον δρόμο.

Το προηγούμενο διάστημα μας έδειξε ότι ο κόσμος χρειάζεται ένα συγκροτημένο επαναστατικό κόμμα για να μπορεί να δώσει τις μάχες απέναντι στην καταστροφική κυβέρνηση Μητσοτάκη, με σταθερότητα και συνοχή εκφράζοντας τις επαναστατικές ιδέες. Παράλληλα, η κρίση του καπιταλισμού και της ρεφορμιστικής αριστεράς μάς δίνει μια καλή ευκαιρία να δούμε πως οι ιδέες του Λένιν είναι επίκαιρες. Εκφράζουν ένα μεγάλο κομμάτι κόσμου της αριστεράς και μπορούν να διεκδικήσουν και να κερδίσουν μια σειρά από αγώνες στην Υγεία, την Παιδεία, στο φοιτητικό κίνημα και την εργατική τάξη που δεν έχει τίποτα να χωρίσει μεταξύ της παρά να κατανοήσει παραδείγματα όπως η Ρώσικη επανάσταση για να δει ότι οι κοινωνίες αλλάζουν με επαναστάσεις.

Η συνολική πίεση που επικρατεί αυτή τη στιγμή στην κυβέρνηση είναι αξιοσημείωτη μετά τις βουλευτικές εκλογές. Δημοτικές εκλογές με την ΝΔ να πέφτει, κύμα αντιδράσεων για τα Τέμπη ένα χρόνο μετά, τεράστια απεργιακή 8 Μάρτη, δύο μήνες καταλήψεων ενάντια στα ιδιωτικά πανεπιστήμια, αντίδραση των αγροτών. Παραδείγματα που δείχνουν πως ο κόσμος έχει την ανάγκη να παλέψει και να συγκρουστεί με τις εκάστοτε κυβερνήσεις για να αποβάλει τον σεξισμό, την φτώχεια και τον ρατσισμό.

Πάνω σε αυτή την πολιτική διαμάχη, το μονοήμερο για τα 100 χρόνια από το θάνατο του Λένιν αφορά κάθε εργαζόμενο/η που καταπιέζεται από το εργασιακό του περιβάλλον και τα αφεντικά του, αλλά και μια ολόκληρη τάξη που μέσα σε κάθε χώρο δουλειάς είναι αυτός/ή που κινεί τα νήματα κι επομένως έχει τεράστια δύναμη να εκμεταλλευτεί. Είναι χρήσιμο για να συζητήσουμε στο πώς και το γιατί θα έρθει η επανάσταση και η απελευθέρωση της εργατικής τάξης. Μέσα σε ένα τρομοκρατικό κλίμα με γυναικοκτονίες, ανακοινωμένη πανεργατική απεργία στις 17 Απρίλη, βλέπουμε ότι μπορούμε να πάμε μέχρι τις ευρωεκλογές με μαζικές απεργίες που θα έχουν την συζήτηση του Λένιν στο επίκεντρο σαν μοχλό εκκίνησης κάθε αγώνα στη συνέχεια.

Φέτος συμπληρώνονται 100 χρόνια από τον θάνατο του Λένιν, γεγονός που υπενθυμίζει σε όλους μας το σημαντικό του έργο τόσο στην κοινωνία όσο και στην επανάσταση. Αν και ένας αιώνας, η δράση και η ιδεολογία του παραμένει επίκαιρη μέχρι σημερα δείχνοντας το δρόμο για την αλλαγή και την ανατροπή.

Ο Λένιν δεν ήταν μόνο σπουδαίος ηγέτης και θεωρητικός αλλά ταυτόχρονα ήταν ικανός να αποδείξει ότι η ανατροπή του καπιταλιστικού συστήματος είναι εφικτή, μέσω της Οκτωβριανής Επανάστασης. Όλοι γνωρίζουμε ότι το σάπιο και εκμεταλλευτικό σύστημα που ονομάζεται καπιταλισμός βιάζει και καταπιέζει την εργατική τάξη, ακριβώς όπως και τότε, πράγμα που καθιστά αναγκαία την επανάσταση ξεκινώντας από τα κάτω ενάντια στους κεφαλαιοκράτες και την ρεφορμιστική αριστερά, ακολουθώντας τον δρόμο του Λένιν.

Εφαρμόζοντας όλα τα παραπάνω στην πράξη, συμμετέχουμε επιτακτικά στις κινητοποιήσεις των φοιτητών και των εργατικών συνδικάτων στις 17 Απρίλη ενάντια στην καπιταλιστική τρομοκρατία. Ακόμα, συνεχίζουμε να απεργούμε αλλεπάλληλα ώστε να χαράξουμε τον έναν και μοναδικό δρόμο προς τον νέο κόσμο, τον σοσιαλισμό.

Φέτος κλείνουν 100 χρόνια από τον θάνατο του Λενιν, ενός από τους μεγαλύτερους πρωταγωνιστές της Ρώσικης Επανάστασης. Παρότι πολλά έχουν ειπωθεί για το πρόσωπό του, η ανατίμηση του τι ήταν πραγματικά ο Λένιν και το έργο του, είτε αυτό είναι οι θεωρίες του είτε ο ρόλος του στην επανάσταση του 1917, ακόμα συνεχίζεται.

Με βάση αυτό το ΣΕΚ οργανώνει μια ολοήμερη αφιέρωση στον Λένιν στις 14 Απριλίου στο κτήριο της Νομικής. Δεν είναι μια επετειακή συζήτηση, αλλά μια συζήτηση πάνω στην στρατηγική. Μέσα σε μια περίοδο με τεράστιες μαχες και νίκες του κινήματος, η συζήτηση με ποια αριστερά χρειάζεται να παλέψουμε είναι αναγκαία. Σε αυτή την συζήτηση ο Λενιν ήταν και είναι πολύτιμος.

Το ερώτημα είναι: τι σημαίνει για εμάς αυτό το μονοήμερο για τον Λένιν; Πάντα παραμένει επίκαιρο να μπορούμε να κατανοήσουμε τις ιδέες της επανάστασης και να μπορούμε να τις προβάλουμε σε κάθε εποχή, στο φως των εκάστοτε κοινωνικοπολιτικών εξελίξεων. 

Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα να μπορούμε να προωθήσουμε την επαναστατική σκέψη. Σε μια εποχή που κυριαρχεί μια γενικευμένη κρίση στην κοινωνία η οποία διαμορφώνει την κοινωνική συνείδηση, πρέπει να αναβαπτίζονται οι επαναστατικές ιδέες. Επιπλέον συνδέοντας αυτές τις ιδέες με τις πραγματικές ανάγκες κάθε εποχής μπορούν να δώσουν απαντήσεις και διεξόδους.