Οικονομία και πολιτική
Η ΕΕ της Total και της Shell πουλάει “πράσινη μετάβαση”

Φωτό: Παναγιώτης Μπαλάσκας / A.P.

Ο Μητσοτάκης στην ομιλία παρουσίασης του ψηφοδελτίου της ΝΔ περηφανεύτηκε ότι η «πολιτική μας οικογένεια» εισηγήθηκε την «πράσινη μετάβαση» της Ε.Ε. Ο ισχυρισμός ότι η Ε.Ε. είναι μια «ηγέτιδα» στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής πχ μέσω της σταδιακής απεξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα ήταν πάντοτε ένα μύθος που τώρα πλέον γίνεται ένα κακόγουστο αστείο. 

Οι εκπρόσωποι της Ε.Ε διακηρύσσουν πράσινους στόχους σε διασκέψεις όπως η COP-28 στο Ντουμπάι τον Δεκέμβρη του 2023, την ίδια στιγμή που η Ε.Ε., οι κυβερνήσεις της κι οι πολυεθνικές της επιδίδονται σε μια κούρσα για εξορύξεις και μεταφορά ορυκτών καυσίμων, δηλαδή της κύριας αιτίας της κλιματικής κρίσης. . 

Όπως σημείωνε μια μελέτη των Climate Action Network-Europe και των Friends of The Earth στο τέλος του 2023: «τουλάχιστον 107 από τα 425 μεγαλύτερα έργα εξόρυξης ορυκτών καυσίμων στον κόσμο λειτουργούν από εταιρείες με έδρα την ΕΕ, όπως η Total Energies, η Shell, η RWE και η ENI, ή χρηματοδοτούνται από μεγάλες ευρωπαϊκές τράπεζες. Αυτά τα έργα ορυκτών καυσίμων, γνωστά ως ‘βόμβες άνθρακα’, έχουν σοβαρότατες επιπτώσεις που βλάπτουν το κλίμα, καθώς οι συνδυασμένες συνολικές προβλεπόμενες εκπομπές αυτών των 107 ‘βομβών άνθρακα’ που συνδέονται με την Ε.Ε, αφού εξαχθούν και καούν, ανέρχονται σε 333,9 γιγατόνους CO2 (GtCO2). Αυτό είναι 9 φορές οι συνολικές εκπομπές ολόκληρου του κόσμου το 2021 και 17 φορές οι συνολικές εκπομπές που επιτρέπεται να εκπέμψει η ΕΕ μέχρι το 2030».

Το λόμπι των εταιρειών ορυκτών καυσίμων είναι το πιο ισχυρό στους «διαδρόμους» των Βρυξελλών. Ένα από τα σκάνδαλα που έχουν σημαδέψει τη θητεία της φον ντερ Λάιεν, της «πολιτικής οικογενείας» των Μητσοτάκηδων, ήταν η συγκρότηση Energy Platform Industry Advisory Group (EPIAG), υποτίθεται για να συμβουλεύει την Κομισιόν για την «διαφοροποίηση» των ενεργειακών εισαγωγών της Ε.Ε. Η «συμβουλευτική ομάδα» αποτελείται από εκπροσώπους πολυεθνικών του πετρελαίου, του άνθρακα και του φυσικού αερίου. 

Η άλλη όψη των «πράσινων» επιτυχιών της Ε.Ε. είναι η μεταφορά του κόστους στον Παγκόσμιο Νότο. Η Ε.Ε. κατάφερε να μειώσει τις εκπομπές ρύπων με τη στροφή σε τεχνολογίες καθαρής ενέργειας, όπως η αιολική και η ηλιακή ενέργεια. Αλλά αυτές οι ανανεώσιμες πηγές απαιτούν κρίσιμα ορυκτά, πολλά από τα οποία προέρχονται από τον Παγκόσμιο Νότο. Μεγάλο μέρος του λιθίου για τις μπαταρίες ιόντων λιθίου εξορύσσεται στην Αργεντινή, τη Βολιβία και τη Χιλή, ενώ μεγάλο μέρος του κοβαλτίου στους μαγνήτες που χρησιμοποιούνται για τις ανεμογεννήτριες εξορύσσεται στο Κονγκό.

Ταυτόχρονα, η «δίψα» για το ξύλο μπάλσα, που χρησιμοποιείται για την κατασκευή των πτερυγίων των ανεμογεννητριών, έχει τρομερές συνέπειες για τον Αμαζόνιο και τις κοινότητες των αυτοχθόνων που τον κατοικούν. Επιπλέον, μερικές από τις πιο «βρώμικες» επεξεργασίες αυτών των ορυκτών πραγματοποιούνται στον Παγκόσμιο Νότο, όπως το  μεγαλύτερο στον κόσμο κατεργαστήριο σπάνιων γαιών στη Μαλαισία.

Πλέον στο κίνημα ενάντια στην κλιματική αλλαγή που δυναμώνει σε όλον τον κόσμο η Ε.Ε. γίνεται ταυτόσημη με πολιτικές που τις αποκαλούν «πράσινη νεοαποικιοκρατία» ή «πράσινο ιμπεριαλισμό». Η Αφρική, που η «πολιτισμένη» Ευρώπη την είχε ρημάξει την εποχή της αποικιοκρατίας, είναι το νέο πεδίο ανταγωνισμού των «πράσινων» επενδύσεων της Ε.Ε. των ΗΠΑ, των καθεστώτων του Κόλπου και της Κίνας. 

Για παράδειγμα η Ε.Ε. μετά το «πρασίνισμα» του φυσικού αερίου και της πυρηνικής ενέργειας, προωθεί και το «πράσινο υδρογόνο», δηλαδή υδρογόνο που παράγεται από ΑΠΕ ως μια ακόμα στρατηγική για «καθαρή ενέργεια». Ολες οι μεγάλες πολυεθνικές της ενέργειας ρίχνουν εκατομμύρια στο λόμπι για αυτό το υδρογόνο στην ΕΕ. Αυτό που δεν λένε βέβαια είναι ότι η παραγωγή του απαιτεί τεράστιες εκτάσεις γης, νερού κλπ. Η μεγαλύτερη ανησυχία, ωστόσο, είναι η εξαγωγή «ανανεώσιμου» υδρογόνου σε ευρωπαϊκές χώρες χωρίς να καλύπτονται πρώτα οι τοπικές ανάγκες. Για παράδειγμα, μόνο το 35% του πληθυσμού της Ναμίμπια -μια χώρας στη νοτιοδυτική Αφρική- έχει πρόσβαση σε ηλεκτρικό ρεύμα. Ωστόσο, η Ναμίμπια έχει υπογράψει μνημόνια συνεργασίας για την εξαγωγή «πράσινου υδρογόνου» όχι μόνο με την ΕΕ αλλά και με τη Γερμανία και τις Κάτω Χώρες.

Στην πραγματικότητα, η στρατηγική της «πράσινης μετάβασης» της Ε.Ε είναι κομμάτι των γεωπολιτικών ανταγωνισμών που είναι μπλεγμένο το ευρωπαϊκό κεφάλαιο -και οι «δικοί μας» καπιταλιστές. «Ενεργειακή ασφάλεια» με εξορύξεις στην Ανατολική Μεσόγειο, συμφωνίες με το κράτος απαρτχάιντ του Ισραήλ, λεηλασία των χωρών της Αφρικής και της Μ. Ανατολής: αυτό είναι το περιεχόμενο και οι «πράσινες» ευαισθησίες είναι το περιτύλιγμα.