Το σύνθημα «genocide Joe» -για τον Μπάιντεν που στηρίζει τη γενοκτονία στη Γάζα- βρίσκεται στα πλακάτ των διαδηλωτών φοιτητών στις ΗΠΑ. Περίπου 60 χρόνια πριν, το 1965 οι πρώτες μαζικές διαδηλώσεις ενάντια στους άγριους αεροπορικούς βομβαρδισμούς στο Βιετνάμ, είχαν ένα παρόμοιο σύνθημα: «Τζόνσον, πόσα παιδιά σκότωσες σήμερα;». Ο Τζόνσον ήταν ο πρόεδρος των ΗΠΑ (Δημοκρατικός και «προοδευτικός» όπως ο Μπάιντεν). Και είχε εγκρίνει την πρώτη μεγάλη κλιμάκωση του πολέμου στο Βιετνάμ. 

Η αμερικάνικη επέμβαση στο Βιετνάμ είχε ξεκινήσει χρόνια πριν. Ο αμερικάνικος ιμπεριαλισμός δεν μπορούσε να δεχτεί ότι μετά την Κίνα μια ακόμα χώρα της Ασίας θα χανόταν για τη «δημοκρατία», δηλαδή ότι θα θριάμβευε το εθνικοαπελευθερωτικό κίνημα που είχε παλέψει ενάντια στους Γάλλους αποικιοκράτες. Γι’ αυτό έριχνε όπλα και χρήμα και στρατιωτικούς συμβούλους για να στηρίξει το διεφθαρμένο και καταπιεστικό καθεστώς στο Νότιο Βιετνάμ. 

Όταν αυτά αποδείχτηκαν ανεπαρκή, και ο νοτιοβιετναμέζικος στρατός άρχισε να χάνει από το αντάρτικο του NLF (Μέτωπο Εθνικής Απελευθέρωσης), ο Τζόνσον διέταξε την πρώτη μεγάλη κλιμάκωση του πολέμου. Την αποστολή μάχιμων μονάδων και κυρίως τους «στρατηγικούς βομβαρδισμούς» του Βόρειου Βιετνάμ.

Η κλιμάκωση από τον Τζόνσον πυροδοτεί την πρώτη μεγάλη εμφάνιση του αντιπολεμικού κινήματος. Μέχρι τότε οι κινητοποιήσεις ενάντια στον πόλεμο συγκέντρωναν το πολύ κάποιες εκατοντάδες. Τώρα, στα πανεπιστήμια οργανώνονται αντιμαθήματα και καταλήψεις που συγκεντρώνουν χιλιάδες. Το πιο διάσημο «teach-in», στο Μπέρκλεϊ της Καλιφόρνια, συσπείρωσε 35 χιλιάδες φοιτητές για μέρες. 

Το 1967 ήταν η χρονιά της μεγάλης κλιμάκωσης στην αποστολή αμερικάνικων στρατευμάτων στο Βιετνάμ με εντατικοποίηση της επιστράτευσης. Εκείνη τη χρονιά περισσότεροι από 300 χιλιάδες νέοι Αμερικάνοι πήραν «φύλλο πορείας» για κατάταξη. 

Και αυτή η εξέλιξη τροφοδοτεί τεράστιες, πια, αντιπολεμικές διαδηλώσεις. Τετρακόσιες χιλιάδες διαδηλώνουν τον Απρίλη στη Νέα Υόρκη. Περίπου 100.000 συμμετέχουν στην περικύκλωση του Πενταγώνου τον Οκτώβρη. Αυτή η διαδήλωση ήταν ένα σημείο καμπής για το κίνημα. Όχι μόνο γιατί κατέληξε σε συγκρούσεις έξω από το Πεντάγωνο αλλά και για την πολιτική ριζοσπαστικοποίηση που ενσάρκωσε. Μέχρι τότε κυριαρχούσε το σύνθημα για ειρήνη στο Βιετνάμ. Τώρα, στα χέρια των διαδηλωτών που συγκρούονταν με τους μπάτσους κυμάτιζαν οι κόκκινες σημαίες με το αστέρι του NLF. H σύγκρουση πλέον ήταν με τον ιμπεριαλισμό, «στην ίδια μας τη χώρα».

Μια πηγή αυτής της ριζοσπαστικοποίησης ήταν το κίνημα για τα πολιτικά δικαιώματα των Μαύρων που έδινε μάχες από τη δεκαετία του ‘50. Την σύνδεση την είχε κάνει το 1966 ο Μοχάμεντ Άλι ο παγκόσμιος πρωταθλητής του μποξ, όταν είχε αρνηθεί να καταταγεί δηλώνοντας επιγραμματικά: «κανένας Βιετκόνγκ δεν μ’ έχει πει ποτέ αράπη». 

Το 1967 ήταν η σειρά του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, του ηγέτη και συμβόλου του κινήματος των μαύρων, να ταχθεί ενάντια στον πόλεμο. Δεν ήταν μια εύκολη και σίγουρα όχι αυτονόητη απόφαση. Του ασκήθηκε κάθε είδους πίεση να μην το κάνει, μιας και στο Λευκό Οίκο ήταν ένας «προοδευτικός» πρόεδρος. Κι όμως, ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, καταγγέλλει τον πόλεμο λέγοντας μάλιστα: «Μιλάω για τους φτωχούς της Αμερικής που πληρώνουν το διπλό τίμημα των γκρεμισμένων ελπίδων στην πατρίδα και του θανάτου και της διαφθοράς στο Βιετνάμ».

Οι φτωχοί και οι εργάτες, μαζί με τους μαύρους, υπεραντιπροσωπεύονταν στην επιστράτευση και στις απώλειες στις μάχες. Οι φαντάροι στο Βιετνάμ άρχισαν να «βράζουν». Εντωμεταξύ, οι «γκρεμισμένες ελπίδες» από την προεδρία του Τζόνσον με καταλύτη το Βιετνάμ, έσπρωχναν στα αριστερά ολόκληρες οργανώσεις. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν οι Φοιτητές για μια Δημοκρατική Κοινωνία (SDS). Το 1964 είχαν στηρίξει με ενθουσιασμό την καμπάνια επανεκλογής του Τζόνσον. Το 1967 είχαν γίνει η «μήτρα» από την οποία θα ξεπηδούσαν και θα μεγάλωναν όλα τα ρεύματα της επαναστατικής Αριστεράς. 

Τετ

Αυτή η αλλαγή, μαζί με την γιγάντωση του αντιπολεμικού κινήματος έγινε φανερή τη χρονιά της παγκόσμιας έκρηξης, το 1968. Η χρονιά ξεκίνησε με ένα σοκ για τον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό. Στις 31 Γενάρη, τη βιετναμέζικη πρωτοχρονιά, την Τετ, οι Βιετκόνγκ χτυπήσαν όλες τις μεγάλες -και εκατοντάδες μικρότερες- πόλεις του Νότιου Βιετνάμ. 

Εκατομμύρια Αμερικάνοι έβλεπαν εμβρόντητοι στις τηλεοράσεις τις άγριες μάχες στο συγκρότημα της ίδιας της αμερικάνικης πρεσβείας στη Σαϊγκόν. Η προπαγάνδα των στρατηγών και του Τζόνσον ότι η κατάσταση στο Βιετνάμ είναι υπό έλεγχο και όπου να ‘ναι τα «παιδιά» θα αρχίσουν να γυρίζουν πίσω, κατέρρευσε. 

Στις 4 Απρίλη ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ δολοφονήθηκε στο Μέμφις του Τενεσί. Ήταν εκεί για να συμπαρασταθεί στην απεργία διαρκείας των μαύρων σκουπιδιάρηδων της πόλης, που πάλευαν για αυξήσεις και ανθρώπινες συνθήκες εργασίας. Η δολοφονία του πυροδοτεί ένα κύμα εξεγέρσεων στα «γκέτο» των μαύρων σε όλες τις πόλεις των ΗΠΑ. Η οργή για τον ρατσισμό έχει πλέον συγχωνευτεί με την οργή για τον πόλεμο. 

Τον Αύγουστο το ωστικό κύμα αυτής της έκρηξης έφτασε έξω από το συνέδριο του Δημοκρατικού Κόμματος στο Σικάγο. Ο Τζόνσον, είχε «καεί» από την αποτυχία στο Βιετνάμ και το μαζικό αντιπολεμικό κίνημα και είχε δηλώσει ότι δεν θα διεκδικήσει ξανά την προεδρία. Ένα κομμάτι του κινήματος στήριζε τον αντιπολεμικό Δημοκρατικό υποψήφιο, τον Γιουτζίν Μακάρθι οποίος ηττήθηκε από τα μαγειρέματα του μηχανισμού των Δημοκρατικών. Αλλά έξω από το συνέδριο, για μέρες, χιλιάδες διαδήλωναν και συγκρούονταν με την αστυνομία που η βαρβαρότητά της «έπαιζε» στις οθόνες των τηλεοράσεων. 

Μια βδομάδα πριν, τα ρωσικά τανκς είχαν εισβάλει στην Τσεχοσλοβακία για να τσακίσουν την «Άνοιξη της Πράγας». Το αμερικάνικο κατεστημένο κατάγγελλε τον ρωσικό ιμπεριαλισμό. Αλλά στους δρόμους του Σικάγο ο αμερικάνικος ιμπεριαλισμός δεν έμοιαζε και πολύ διαφορετικός. Χιλιάδες νέοι που πήγαν εκεί να διαδηλώσουν ως πασιφιστές έφυγαν πεισμένοι επαναστάτες. Το ’68 στην Αμερική, όπως και σε όλον τον κόσμο, ήταν η χρονιά της «έκρηξης» και για τις οργανώσεις της επαναστατικής Αριστεράς όπως των Μαύρων Πανθήρων και του «Επαναστατικού Συνδικαλιστικού Κινήματος» των μαύρων εργατών στα εργοστάσια του Ντιτρόιτ.  

To 1969 η δημοσιοποίηση των εικόνων της σφαγής στο Μι Λάι, ένα χρόνο πριν, δημιουργεί παγκόσμια κατακραυγή. Στις 15 Οκτώβρη του 1969 πάνω από 2 εκατομμύρια διαδηλώνουν ενάντια στον πόλεμο ταυτόχρονα σε ολόκληρες τις ΗΠΑ. 

Το 1970 ο πρόεδρος Νίξον αποφάσισε ότι μια ακόμα κλιμάκωση του πολέμου θα ανάγκαζε το Βόρειο Βιετνάμ να δεχτεί τους όρους του. Ο Νίξον είχε εκλεγεί υπαινισσόμενος ότι «έχει ένα σχέδιο» για τον τερματισμό του πολέμου. Την άνοιξη έδωσε διαταγή για την εισβολή στην Καμπότζη, τη γειτονική χώρα του Βιετνάμ. 

Τα νέα πυροδοτούν ένα τεράστιο κύμα φοιτητικών και μαθητικών καταλήψεων. Περίπου 900 πανεπιστήμια σε όλη την έκταση των ΗΠΑ κατεβαίνουν στη «φοιτητική απεργία». Στις 4 Μάη η Εθνοφρουρά άνοιξε πυρ στους φοιτητές του πανεπιστημίου του Κεντ στο Οχάιο, δολοφονώντας τέσσερις. Η σφαγή βγάζει εκατομμύρια στο δρόμο. Ένας υπολογισμός μιλάει για 4 εκατομμύρια. Η Εθνοφρουρά αναγκάστηκε να επέμβει σε 16 συνολικά πανεπιστήμια. Στο Κολλέγιο του Τζάκσον δολοφόνησε δύο ακόμα μαύρους φοιτητές.

Πέντε μέρες μετά τη σφαγή στο Κεντ, 100.000 διαδηλώνουν στην Ουάσιγκτον. «Η πόλη ήταν ένα ένοπλο στρατόπεδο» θυμάται ο συντάκτης των ομιλιών του Νίξον, Ρέι Πράις. «Ο όχλος έσπαζε τζάμια, έσκαζε τα λάστιχα, έπαιρνε τα αυτοκίνητα και έκανε οδοφράγματα. Το έλεγαν φοιτητική διαμαρτυρία. Αλλά δεν ήταν αυτό, ήταν απλά εμφύλιος πόλεμος».

Φαντάροι

Και την ίδια στιγμή ο αμερικάνικος στρατός στο Βιετνάμ είχε μπει σε κατάσταση αποσύνθεσης. Στο Βιετνάμ αλλά και σε βάσεις σε ολόκληρο τον κόσμο οι φαντάροι οργανώνονται. Εκδίδουν αντιπολεμικές εφημερίδες, πάνω από 300, με τίτλους όπως «Fuck The Army – Γαμώ το στρατό» και «Harass the Brass – Καψόνια στα γαλόνια». 

Οι λιποταξίες αυξάνονται, και το «φράκινγκ» (επίθεση με χειροβομβίδα) γίνεται εφιάλτης των ανώτερων αξιωματικών. Οι μετριοπαθείς εκτιμήσεις αναφέρουν ότι πάνω από 1.000 Αμερικάνοι αξιωματικοί υπέστησαν τέτοιες επιθέσεις από τους δικούς τους άντρες. Από ένα σημείο και μετά η ανυπακοή ήταν τέτοια ώστε οι περισσότεροι φαντάροι αρνούνταν ή απέφευγαν να πάνε σε μάχες. 

Το 1970 ένα άρθρο στην εφημερίδα Νιου Γιορκ Τάιμς ανέφερε «Οι σύμβουλοι του Νίξον πίστευαν ότι, όταν ήρθαν στην εξουσία, είχαν να κάνουν με έναν ξένο πόλεμο, και τώρα βλέπουν ότι έχουν να κάνουν με μια εξέγερση κατά του πολέμου, και ίσως ακόμη και με μια επανάσταση στο εσωτερικό».

Αυτή ήταν η κατάσταση όταν το 1973 η κυβέρνηση των ΗΠΑ ανακοίνωσε την απόσυρση των στρατευμάτων από το Βιετνάμ. Δυο χρόνια μετά, τα ελικόπτερα εκκένωναν την αμερικάνικη πρεσβεία στη Σαϊγκόν, επισφραγίζοντας την πρώτη ήττα του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.