Τα τελευταία χρόνια συμμετέχουμε σε ένα εγχείρημα που λέγεται Mediteranean Saving Humans, με ένα διασωστικό καράβι που λέγεται Mare Ionio. Δεν πρόκειται για ΜΚΟ αλλά για ένα πολιτικό εγχείρημα θαλάσσιας έρευνας και διάσωσης που ξεκίνησε την εποχή του Σαλβίνι όταν τα λιμάνια στην Ιταλία ήταν κλειστά, με σκοπό να αντιπαρατεθούμε ευθέως σε αυτές τις εγκληματικές πολιτικές και να διασώζουμε εκείνους κι εκείνες που τα κράτη σκόπιμα αφήνουν να πνιγούν, τους πρόσφυγες και τις μετανάστριες. 

Στην τελευταία μας διάσωση πριν από ένα μήνα περίπου, διασώσαμε 55 ανθρώπους, εκ των οποίων αρκετοί ήταν Παλαιστίνιοι που είχαν φύγει πριν την εισβολή στη Γάζα. Όταν κάτσαμε στο κατάστρωμα μετά τη διάσωση και κουβεντιάζαμε μαζί τους, τους είπα ότι είμαι Έλληνας και μου έδειχναν ουλές από βασανιστήρια που υπέστησαν στην Ελλάδα, στα σύνορα του Έβρου. Μας διηγούνταν πώς κάποιοι από αυτούς προσπάθησαν δύο και τρεις φορές να περάσουν σε ελληνικό έδαφος για να ζητήσουν άσυλο και οι ελληνικές αρχές τους απήγαγαν, τους βασάνισαν και τους επαναπροώθησαν δύο και τρεις φορές στην Τουρκία. Αυτό είναι τόσο εκτεταμένο που πραγματικά είναι το πρώτο που μου είπαν με το που είπα “Ελλάδα”. Αλλάζει η εικόνα της χώρας σε ολόκληρους λαούς με τη βία που ασκείται στα ελληνικά σύνορα. 

Αδιάκοπα

Την ώρα που οι κάτοικοι της Γάζα σφαγιάζονται αδιάκοπα, όσοι Παλαιστίνιοι/ες καταφέρνουν να διασχίσουν στεριές και θάλασσες για να ζητήσουν άσυλο, δέχονται ακόμα έναν πόλεμο. Απαγωγές, βασανιστήρια, επαναπροωθήσεις, εγκλεισμό σε άθλια προσφυγικά καμπ, στημένες δικογραφίες και μαζικές ποινές φυλάκισης. 

Μια τέτοια στημένη δικογραφία δικάζεται στις 21 Μάη  στο δικαστήριο της Καλαμάτας για το ναυάγιο της Πύλου. Είναι το φονικότερο ναυάγιο στην ιστορία της μεταπολεμικής Ελλάδας κι ένα από τα φονικότερα στην ιστορία της Μεσογείου. Είναι όμως και το μεγαλύτερο ρατσιστικό έγκλημα στην ιστορία της μεταπολεμικής Ευρώπης εν καιρώ ειρήνης. Είναι ρατσιστικό έγκλημα γιατί όλοι ξέρουμε ότι αν μέσα σε αυτή τη βάρκα ήταν ευρωπαίοι πολίτες ή τουρίστες θα τους είχαν σώσει από το πρώτο δευτερόλεπτο. 

Για να καλύψουν τις εγκληματικές τους ευθύνες επιστράτευσαν μια σειρά από αφηγήματα τα οποία έχει αξία να τα δούμε επιγραμματικά: 

Τι λένε πάντα όταν γίνεται ναυάγιο στην Ελλάδα ή στην Ιταλία; “Δεν φταίμε εμείς, τα ευρωπαϊκά κράτη. Οι διακινητές φταίνε”. Πολλές φορές μάλιστα μιλάνε για δουλέμπορους και δουλεμπορικά σκάφη, λες και οι άνθρωποι είναι δούλοι κι όχι πρόσφυγες και μετανάστες που μπαίνουν στα σκάφη για να ζητήσουν άσυλο στην Ευρώπη. Κανένας διακινητής δεν μπαίνει ποτέ μέσα σε αυτές τις βάρκες. Δεν είναι ηλίθιος να μπει να πεθάνει. Τις βάρκες τις οδηγούν πάντα τυχαίοι πρόσφυγες αιτούντες άσυλο. Όποτε ακούτε στα κανάλια ότι συλλάβανε διακινητή, εννοούν τυχαίους πρόσφυγες. Αυτό συμβαίνει τώρα και με το ναυάγιο της Πύλου. Έχουν συλλάβει 9 τυχαίους Αιγύπτιους επιζώντες και τους δικάζουν ως διακινητές κι ως υπαίτιους του ναυαγίου. Ότι αυτοί φταίνε για το ναυάγιο κι όχι το ελληνικό λιμενικό. Πάνε να φορτώσουν 650 θανάτους στην πλάτη 9 τυχαίων ανθρώπων. 

Γνωρίζουμε ότι διακινητές υπάρχουν επειδή δεν υπάρχουν νόμιμες κι ασφαλείς δίοδοι για την προσφυγιά και την μετανάστευση. Τα ευρωπαϊκά κράτη έχουν κλείσει όλα τα συνοριακά περάσματα οπότε ο μόνος τρόπος για έναν αλλοδαπό να ζητήσει άσυλο εντός Ευρώπης, είναι να πληρώσει έναν διακινητή χιλιάδες ευρώ και να ρισκάρει τη ζωή του στη θάλασσα για να ασκήσει ένα διεθνώς κατοχυρωμένο δικαίωμα. Το 2024 η Συνθήκη της Γενεύης έχει καταργηθεί στην πράξη. 

Δεύτερο που έλεγαν επίσης σαν αφήγημα ότι «δεν φταίμε εμείς, τα ίδια τα θύματα φταίγαν γιατί δεν ζήτησαν βοήθεια, δεν ήθελαν να διασωθούν». Το ακούσαμε κι αυτό. Πολύ βολικό να κατηγορείς τους νεκρούς που δεν μπορούν καν να υπερασπιστούν τους εαυτούς τους. Και αυτό κατέρρευσε γιατί βγήκε στη δημοσιότητα ότι είχαν ζητήσει πολλές φορές βοήθεια. 

Τρίτον, το “δεν μπορούσαμε να διασώσουμε τους πρόσφυγες γιατί η βάρκα ήταν σε διεθνή ύδατα”. Ήταν σε διεθνή ύδατα αλλά βρισκόταν στη ζώνη έρευνας και διάσωσης της Ελλάδας. Τα διεθνή ύδατα στον πλανήτη χωρίζονται σε περιοχές ευθύνης έρευνας και διάσωσης που υπάγονται στα κράτη. Όπου και να είσαι στον πλανήτη πρέπει κάποιος να μπορεί να σε σώσει. Και στη μέση του Ειρηνικού Ωκεανού να είσαι, υπάγεται σε ένα κράτος για να σε σώσει. Άρα οι άνθρωποι αυτοί ήταν ξεκάθαρα στην ελληνική ζώνη έρευνας και διάσωσης και η αποκλειστική ευθύνη ήταν στις ελληνικές αρχές. 

Τέταρτον, είπαν ότι η βάρκα ήταν τόσο υπερφορτωμένη που δεν μπορούσαν να την προσεγγίσουν. Αποδείχτηκε ότι όχι μόνο είχαν φτάσει δίπλα τους, αλλά έριξαν κι ένα σκοινί, επιχείρησαν να τους ρυμουλκήσουν, γεγονός που τελικά οδήγησε στο ναυάγιο. 

Πέμπτο αφήγημα: Δεν χρειάζονταν διάσωση γιατί δεν ήταν σε κίνδυνο. Πολύ κλασικό επιχείρημα, το ακούμε συνέχεια. Αν μπείτε τώρα στο σάιτ του Ελληνικού Λιμενικού θα δείτε ανακοινώσεις για “επιχείρηση έρευνας και διάσωσης αλλοδαπών” στη Λέσβο, στη Σάμο κλπ. Δεν τους χαρακτηρίζουν ναυαγούς που είναι το διεθνές στάτους του person in distress, αλλά αλλοδαπούς που καταργεί το διεθνές δίκαιο σε μια γραμμή. 

Στη θάλασσα δεν υπάρχει αλλοδαπός και ημεδαπός, δεν έχει σημασία η εθνικότητα, το φύλο, αν έχεις χαρτιά. Στη θάλασσα είσαι μόνο άνθρωπος σε κίνδυνο – ναυαγός και πρέπει να μεταφερθείς άμεσα στη στεριά. Κι από εκεί θα δούμε ποιος είσαι και τι θέλεις. Είναι αθλιότητα το “διάσωση αλλοδαπών” γιατί εκείνη την ώρα δεν ξέρεις τι είναι ο άλλος. Για τη βάρκα της Πύλου λένε ότι δεν ήταν σε κίνδυνο γιατί πήγαινε με σταθερή ταχύτητα και πορεία στην Ιταλία. Και να ισχύει αυτό δεν αλλάζει τίποτα. Δεν διασώζουμε ανθρώπους μόνο όταν βουλιάζουν. Κίνδυνος στη ναυτιλία είναι όταν έχεις βάρκες τρομακτικά υπερφορτωμένες, όταν κανείς δεν φοράει σωσίβιο, όταν δεν υπάρχουν σωστικά μέσα, μέσα πλοήγησης κι επικοινωνίας. Όλα αυτά στη ναυτιλία συνιστούν κατάσταση κινδύνου και πρέπει να διασωθούν άμεσα.

Γιατί το Ελληνικό Λιμενικό για 16 ολόκληρες ώρες δεν έκανε ούτε μια ενέργεια διάσωσης; Γιατί δεν έδωσαν ούτε ένα σωσίβιο; Γιατί έστειλαν μόνο ένα σκάφος, από την Κρήτη -κι όχι από την Καλαμάτα που είναι πιο κοντά. Γιατί ως δια μαγείας οι κάμερες εκείνη την ημέρα δεν έγραφαν; Γιατί διέταξαν τα τάνκερ να τους δώσουν φαΐ, νερό και καύσιμα, ενώ οι άνθρωποι ζήταγαν διάσωση; Αυτό το τελευταίο, είναι μια σταθερή τακτική. Να τους δίνουν τροφή και νερό και να τους λένε, από δω παιδιά πηγαίντε, συνεχίστε προς Ιταλία, Μάλτα κλπ. Είναι μια ακόμα μέθοδος αποτροπής. Ο σκοπός είναι να μην έρχονται εδώ ακόμα κι αν κινδυνεύουν να πνιγούν λίγο παρά πέρα. 

Ευθύνη

Στην Πύλο οι ελληνικές αρχές επέλεξαν να μην διασώσουν αυτούς τους ανθρώπους αλλά να τους οδηγήσουν – ρυμουλκήσουν με σκοπό να τους ξεφορτωθούν και να περιέλθουν στην ευθύνη της Ιταλίας και της Μάλτας. Έτσι έγινε το ναυάγιο της Πύλου και 650 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους. Δεν υπάρχει καμία άλλη πιθανή εκδοχή. Και για να αθωώσουν τους πραγματικούς υπαίτιους του εγκλήματος αυτού δικάζουν 9 τυχαίους ανθρώπους στη δίκη που ξεκινάει 21 Μαΐου στην Καλαμάτα. 

Το ναυάγιο της Πύλου θα συνέβαινε αργά ή γρήγορα λόγω της πολιτικής της Ευρώπης, αλλά σε εμάς ως κίνημα δεν μας αναλογεί να λέμε ότι “δεν ήταν το πρώτο, θα ξανασυμβεί”. Μας αναλογεί να δράσουμε, να πούμε ότι η Πύλος είναι ένα έγκλημα αδιανόητων διαστάσεων που δεν πρέπει να ξανασυμβεί ποτέ. 

Είναι ένα έγκλημα που δεν το τέλεσε η Χρυσή Αυγή ή μια φασιστική γκρούπα αλλά το ίδιο το κράτος. Ο αγώνας είναι πιο δύσκολος γιατί έχουμε να τα βάλουμε με τους ίδιους τους μηχανισμούς του ελληνικού κράτους που έχει και την υποστήριξη της Ευρώπης. Όπως όμως και η Χρυσή Αυγή κάποτε έδειχνε παντοδύναμη και συντρίφτηκε από το αντιφασιστικό κίνημα, έτσι θα συντριβούν κι αυτοί οι κρατικοί και παρακρατικοί μηχανισμοί. Η αλληλεγγύη θα νικήσει.

Ιάσονας Αποστολόπουλος,
διασώστης

(παρέμβαση στην εκδήλωση ΚΑΡΦΙ-ΕΑΑΚ και ΚΕΕΡΦΑ στη Φιλοσοφική)