Ήδη από το 2009 ο Ηλίας, ο άντρας μου, έχει βάλει λουκέτο στην χρεωκοπημένη του επιχειρησή όπου συμμετείχαν και τα δύο μου παιδιά. Ο γιός μου παλεύει όσο μπορεί. Η κόρη μου παντρεμένη από το 2008 με τον Αλέξη (Aold το πραγματικό του όνομα) από την Αλβανία μετακομίζουν από την Καβάλα στην Αθήνα. Απόφοιτος πανεπιστημίου στις Πολιτικές και Οικονομικές Επιστήμες, έγκυος, προσπαθεί κάπου να δουλέψει. Τον Μάρτιο του 2010 γεννάει και την ίδια μέρα ο Αλέξης απολύεται από επώνυμο εστιατόριο των βορείων προαστίων. Τέλη Αυγούστου η κόρη μου φεύγει μόνη της με μια βαλίτσα για δουλειά στη Γερμανία. Τον Οκτώβρη πάω κι εγώ με το μωρό. Πηγαινοέρχομαι Γερμανία γιατί ο Ηλίας μετά την χρεωκοπία έπαθε έμφραγμα.  

Το 2012 γυρνώντας από Γερμανία με περιμένει για να πάμε κατευθείαν στην πλατεία Καπνεργάτη στην Καβάλα. Συλλαλητήριο. Στο μεσοπρόθεσμο του Σαμαρά κατεβαίνουμε μαζί με άλλους στην Αθήνα. Είχα χρόνια να βρεθώ σε τέτοιο συλλαλητήριο. Μας χτυπούσαν ανελέητα. Το δακρυγόνα βροχή. Στο Μετρό μας περιποιούνται εθελοντές του Ερυθρού Σταυρού. Το 2015 φεύγω από Καβάλα παραμονές των εκλογών της 25/1. Δεν ψήφισα αλλά στήριζα τον ΣΥΡΙΖΑ. Απογοητεύτηκα που συνεργάστηκε με τον Καμμένο και με τον Προκόπη Παυλόπουλο. Παρακολουθώ τα γεγονότα από τη Γερμανία. Δύο μέρες πριν το δημοψήφισμα διαδηλώνω στο Ντίσελντορφ με το DIE LINKE. Μου γράφουν το «ΟΧΙ» στο μέτωπό, φωνάζουνε συνθήματα, εκείνοι στα γερμανικά, εγώ στα ελληνικά, τραγουδάω το «είμαστε δυο, είμαστε τρεις». Τους φρενήρεις πανηγυρισμούς μου για το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος ακολουθεί μεγάλη απογοήτευση. 

Ιούλιο του 2015 έρχομαι Ελλάδα. Αντικρύζω μια άλλη κατάσταση. Ακούω για τους πρόσφυγες που γεμίζουν τις πλατείες. Η υπουργός λέει πως «λιάζονται». Τον Αύγουστο οι πρόσφυγες αρχίζουν να κυκλοφορούν και στην Καβάλα. Αναρωτιέμαι που τρώνε, που κοιμούνται, που πηγαίνουν; Τον Οκτώβρη ρωτάω μια φίλη πώς θα μπορούσα να βοηθήσω. Ήταν η Ελένη Μηλιώτη που συμμετείχε σ' ένα σύλλογο, τη Διασυλλογική στήριξη Σύριων προσφύγων, μια ομάδα γυναικών που έκαναν συλλογή ρούχων και τροφίμων. Πήγα και εγώ εκεί και δραστηριοποιήθηκα. Πηγαίναμε κάθε μέρα στη Διασυλλογική που στεγαζόταν στο φουαγιέ της Νομαρχίας. Η Ελένη σκέφτηκε επίσης να κάνουμε σάντουιτς και ξεκινήσαμε με τις δικές της μαρμελάδες, μαζευόμασταν στο σπίτι της κυρά Αγγελικής, φέρνανε μετά οι γυναίκες και δικά τους τυριά. Είμασταν κυρίως γυναίκες αλλά και κάποιοι άντρες που βοηθούσαν στο φόρτωμα για να πάμε τη βοήθεια στο λιμάνι όπου κάθε Τετάρτη και Σάββατο ερχόταν το πλοίο από την Μυτιλήνη. Σιγά-σιγά, οι αλληλέγγυοι πλήθαιναν, ερχόντουσαν κι από Δράμα, Ξάνθη, Κομοτηνή!  

Κάποια φορά, μια εθελόντρια η Δέσποινα, ήρθε αλαφιασμένη και λέει ότι μία οικογένεια Σύριων είχε καταφύγει διπλα σ' ένα φορτηγό. Ζητούσε κατάλυμα για μια βραδιά. Τότε η Ελένη στραφήκε σε μένα. «Μπορείς;» με ρωτάει. «Και φυσικά» της λέω, «το σπιτι μου είναι άδειο». Την επομένη, η Δέσποινα τους βοήθησε να πάρουν χρήματα με το W.Union και έφυγαν. Ακολούθησαν κι άλλοι. Η διαμονή τους ήταν για μια βραδιά και μετά έφευγαν για τα σύνορα με στόχο συνήθως τη Γερμανία. Την επομένη των Χριστουγέννων ήρθε σπίτι μια ομάδα προσφύγων, Αφγανοί. Ένα μωρό αποκαμωμένο κοιμήθηκε, όπως ήταν με το μπουφανάκι του στην κούνια που είχα για το εγγόνι μου. Έγινε η φάτνη του. 

Φιλοξενία

Όλο το Γενάρη το σπίτι μου φιλοξενεί πρόσφυγες. Οι εθελοντές πήγαιναν κι ερχόντουσαν. Το Κωνστάντιο Γηροκομείο μάς έστελνε φαγητό. Μια μέρα παίρνω κάποια προσφυγόπουλα και πηγαίνουμε σ' ένα κέντρο όπου ο ΣΥΡΙΖΑ Καβάλας είχε κοπή πίττας. Χόρεψαν με την ψυχή τους! Ήταν εκεί και ο Κώστας Αρβανίτης και με κάλεσε για συνέντευξη «στο Κόκκινο». Από τότε άρχισα να γίνομαι γνωστή σε περισσότερο κόσμο.  

Στη Διασυλλογική, άρχισε να διαφαίνεται ότι η δράση μου δεν ήταν και τόσο αρεστή, κυρίως στις αρχές της πόλης. Εστειλα μέσω fb ένα μήνυμα στη δήμαρχο τότε κι αυτό εξόργισε την αρχηγό της ομάδας, που μου έστελνε μηνύματα να το κατεβάσω λέγοντας ότι η δήμαρχος ήταν εκείνη που κανόνιζε να έρχονται τα πούλμαν και να τους μεταφέρουν στα σύνορα. Άρχισαν να απομακρύνονται από εμένα. Κάποια φορά στο λιμάνι, μου λέει ένας πρόσφυγας ότι ψάχνει «ντοκτόρ». Μια κοπέλα ήταν άρρωστη, την πήγαμε σε γιατρό, χρειαζόταν νοσοκομείο. Κάποιες αλληλέγγυες με ρωτήσαν αν μπορώ να φιλοξενήσω τους συγγενείς της. Εγώ απάντησα «φυσικά» και συνέχισα τη δουλειά μου. Εκεί έγινε «χαλασμός». Άλλοι έλεγαν να φιλοξενηθούν και άλλοι (κυρίως οι κυρίες που είχαν ψυχρανθεί μαζί μου) να φύγουν και ότι και στα σύνορα υπήρχε γιατρός. Κάποιες που πρώτα ήταν «τιμή τους» που ήμουν στην ομάδα τους δεν είχαν πια την ίδια εκτίμηση στο άτομό μου. Φοβόταν, λέει, η δήμαρχος «μη γίνει η Καβάλα hotspot». 

Τελικά πήγαμε την κοπέλα, μικρομάνα, στο νοσοκομείο και οι συγγενείς ήρθαν σπίτι. Είχε βαριά βρογχοπνευμονία και νοσηλεύτηκε στο νοσοκομείο. Αυτό που «ενοχλούσε» ήταν ότι ήταν Αφγανοί και όχι Σύριοι. Κι εδώ διακρίσεις. Η αδελφή της, η μικρή Χατιντζέ -τι πανέξυπνο πλάσμα- με τραβούσε συνέχεια απ' το φουστάνι φωνάζοντάς με «χάλε-χάλε» (θεία-θεία). Ζήτησα και της έφεραν τετράδια και μολύβια. Έκανε μια ζωγραφιά που με συγκλόνισε. Ένα δρόμο στον οποίο βάδιζαν πολλά ανθρωπάκια και άρχιζε από τα βουνά του Αφγανιστάν και κατέληγε στη θάλασσα. Μετά από δέκα μέρες βγήκε και η Αζέμα από το νοσοκομείο και έφυγαν για τα σύνορα. Οι αποχαιρετισμοί, συγκινητικοί. Το σπίτι άδειασε αλλά όχι για πολύ, έρχονταν νεοφερμένοι που έμεναν συνήθως ένα βράδυ.  

Όμως κάτι άλλαζε. Κλείσαν τα σύνορα στην Ειδομένη. Θυμάμαι μια βραδιά τα πούλμαν με τους πρόσφυγες δεν πήγαν στα σύνορα. Περιφέρονταν μέχρι που επέστρεψαν στη Νέα Καρβάλη. Την επομένη, μαζευτήκαμε κάποια άτομα και φωνάξαμε ότι κάπου πρέπει να τους πάνε. Έτσι αναγκαστήκανε να τους βάλουνε στο κολυμβητήριο. 

Τρέξαμε οι εθελοντές και τους πήγαμε τρόφιμα, κουβέρτες. Υπήρξαν, τότε, οι πρώτες ρατσιστικές κραυγές! Ότι «μόλυναν το κολυμβητήριο όπου πήγαιναν τα παιδιά τους». Τους έβγαλαν έξω και γινόντουσαν διαβουλεύσεις, που θα τους πάνε. Οι άνθρωποι απελπισμένοι ξεκίνησαν με τα πόδια για τα σύνορα. Πήραν λάθος δρόμο, κάποιοι λιποθύμησαν, ήρθαν ασθενοφόρα. Τότε τους μετέφεραν αρχικά στο κλειστό της Ελευθερούπολης και κατόπιν στο εκθεσιακό κέντρο Ν. Καρβάλης.  

Ένα Σάββατο στο λιμάνι ο ανηψιός μου ο Φώτης είδε μια οικογένεια με άρρωστο παιδί. Ήταν η τετραμελής οικογένεια του Χαλίντ. Όμως ο Χαλίντ είχε έναν φίλο που δεν πήγαινε πουθενά χωρίς αυτόν, που ήξερε αγγλικά και τον βοηθούσε. Ήταν ο Χουσεΐν με τη γυναίκα του Μπεσμά, τις κόρες τους Λίνο και Μούνταχα και τους γιούς του, Μοχάμεντ και Μουσταφά. Σύνολο 11 άτομα. Εκείνο το διάστημα ήταν άδειο το κάτω σπίτι της πεθεράς μου. Έτσι τακτοποιηθήκανε όλοι!  

Το σπίτι έγινε ένα μελίσσι. Μας έμαθαν οι δημοσιογράφοι και ήρθαν για συνεντεύξεις. Το RAI UNO, στο οποίο ο Χουσεΐν τόνιζε πόσο ήθελε «να σπουδάσουν τα παιδιά του» και η Μαριλένα Κατσίμη που μας έβγαλε στο ραδιόφωνο και στην τηλεόραση. Όταν με ρώτησε πως τα καταφέρνω με τόσα άτομα, απάντησα ότι τίποτε δεν θα κατάφερνα μόνη, αν δεν είχα υποστήριξη όλων εκείνων των αλληλέγγυων. Το Πάσχα του 2016, ενώ είμαστε εκτός Καβάλας, μου τηλεφώνησε ο ανηψιός μου ότι ο Χαλίντ έφυγε από το σπίτι με την οικογένειά του. Δεν τους έβρισκαν πουθενά. Τελικά ήταν στην γειτονιά. Τους είδε μια γειτόνισσα στο πάρκο και τους φιλοξένησε σε μία γκαρσονιέρα. Χάρηκα τόσο πολύ!   

Ο Χουσεΐν είχε μια ανηψιά στο hot spot της Νέας Καρβάλης η οποία ήταν έγκυος, την Σαφά. Ήρθε σπίτι μαζί με τον σύντροφό της τον Φάρες. Είναι πια άνοιξη και την Σαφά την πιάνουν οι πόνοι. Τρέχουμε στο νοσοκομείο Καβάλας όπου οι γιατροί την βοήθησαν πάρα πολύ. Γέννησε αγοράκι που τρέξαμε να το πολιτογραφήσουμε στον Δήμο Καβάλας. Ήταν το πρώτο προσφυγάκι που καταγράφηκε εκεί και δεν έγινε παιδί-φάντασμα, όπως τόσα άλλα. Κάποια φορά μας πήραν τηλέφωνο δυο νεαρά παιδιά που βρίσκονταν Ειδομένη και ζήτησαν φιλοξενία, η Μάγια και ο Τζαουάντ. Ήρθαν ξεπαγιασμένοι και λασπωμένοι. Τι να πω γι’ αυτά τα παιδιά; Πόσο μας αγαπούσαν! Κάποια φορά, ο Τζαουάντ μαθαίνει ότι η μητέρα του στη Συρία αρρώστησε. Πόσο κλάμα. Μάζευε τα πράγματά του για να γυρίσει πίσω. Πέσαν όλοι πάνω του να τον μεταπείσουν. 

Στο μεταξύ δημιουργήθηκε ένα hot spot σε ένα μέρος, «Εσκί» το λένε οι Καβαλιώτες. Ένας ξερότοπος, κρανίου τόπος. Μια μέρα στο ΚΤΕΛ βρίσκω την Δέσποινα να συνομιλεί με δύο προσφύγισσες που έφυγαν από εκεί γιατί ήταν γεμάτο φίδια. Η μια ήταν κι αυτή έγκυος. Ήταν η Σαχινέζ με τρια από τα παιδιά της και η Τεσρίν με τα δυο μικρά της. Μείνανε σπίτι. Η Μάγια με τον Τζαουάντ αποφάσισαν να φύγουν για Θεσσαλονίκη σε καμπ κι έτσι έμενε ελεύθερο δωμάτιο. Εκείνο το διάστημα υπήρχαν 22 πρόσφυγες στο σπίτι! Έτσι ο φίλος μας ο Μιχάλης έφερε κι έστησε δυο «παγόδες» στην ταράτσα. Όμως με τόσο κόσμο δημιουργήθηκε άλλο πρόβλημα: Η τουαλέτα. Μέσω fb ζήτησα βοήθεια και φτιάξαμε μια δεύτερη στην ταράτσα.  

Τρέξαμε πολύ και καταφέραμε να κάνουν στην Αλεξανδρούπολη αίτηση ασύλου ο Χουσεΐν και ο Χαλίντ. Στον Χουσεΐν έγινε δεκτή κι έφυγε  με την οικογένειά του για Θεσσαλονίκη, στον Χαλίντ όχι. Στο μεταξύ, η Σαχινέζ γέννησε με καισαρική, ήρθε κι ο άντρας της από τη Γερμανία. Το κοριτσάκι το ονόμασαν Τζούρι (Τριανταφυλλιά) και το γράψαμε επίσης στο Δημοτολόγιο. Κάποια μέρα η Θεοπούλα, μία ακούραστη εθελόντρια, μου λέει αν μπορώ να πάρω σπίτι μια άλλη ετοιμόγεννη για να μην επιστρέψει στο καμίνι, το καμπ, με το μωρό. Ήταν η Γιαμάμα. Γέννησε ένα υγιέστατο αγοράκι. Ήρθε σπίτι μαζί με την αδελφή της τη Νεσρίν που την περιποιούνταν, και τα τέσσερά τους παιδιά. Έτσι γεννήθηκε και το τρίτο μωρό σπίτι μου. Τα ένοιωθα όλα σαν εγγόνια μου! 

Κάναμε διαμαρτυρίες για να μεταφερθεί αυτό το άθλιο καμπ στο στρατόπεδο Ασημακοπούλου. Υπήρχε μια μικρή ομάδα φασιστών που αντιδρούσε στη μεταφορά. Ήταν λίγοι αλλά έκαναν μεγάλη φασαρία. Είχαν τις πλάτες της δημάρχου. Έγινε και ένα δημοτικό συμβούλιο με αυτό το θέμα και είχαμε μαζευτεί πολλοί που συμφωνούσαμε με τη μεταφορά καθώς και λίγοι που αντιδρούσανε. Θυμάμαι πως οι πέριξ της Δημάρχου έλεγαν ότι αν μεταφερθεί το κάμπ μέσα στον ιστό της πόλης αυτό θα είναι  «ταφόπλακα» για τον τουρισμό της Καβάλας. Δώσανε βήμα στους αντιδραστικούς αλλά όχι σε εμάς.Τελικά δεν τους πέρασε και το camp μεταφέρθηκε στο στρατόπεδο.  

Σπίτι

Άρχισαμε μια προσπάθεια να βρούμε σπίτια για να μετεγκατασταθούν οι οικογένειες. Δεν βρίσκαμε εύκολα ιδίως όταν λέγαμε ότι είναι για πρόσφυγες. Κάποιοι μου είπαν κιόλας «να τους πάρω σπίτι μου»! Που να ‘ξεραν! Τελικά βρήκαμε δύο σπίτια στη Ν. Καρβάλη. Στο ένα πήγε η Σαχινέζ με την οικογένειά της. Μέσα στο καλοκαίρι ήρθαν σπίτι και ο Νιντάλ με τις δυο κόρες του από την Ειδομένη. Οι τρεις τους είχαν φωτογραφηθεί από τον Γιάννη Κολεσίδη βαδίζοντας στην Ειδομένη και η φωτογραφία έγινε πρωτοσέλιδο στους New York Τimes. Μετακόμισε κι ο Νιντάλ στο δεύτερο σπίτι όπου πήγε κι ένας άλλος πατέρας με ένα μωρό καθώς και ο Μπασάμ, ασυνόδευτος ανήλικος. Ερχόταν συχνά να μ' επισκεφτεί και με φώναζε «μαμά». Όταν άδειασε το ένα σπίτι στη Ν. Καρβάλη μετακόμισαν εκεί οι δυο αδέλφες με τα παιδιά τους. Πριν φύγουν, έγινε ένα «air show» στην Καβάλα. Tα αεροπλάνα έκαναν εκκωφαντικό θόρυβο ξυπνώντας άσχημες μνήμες. Η μικρή Νορμάν έκλαιγε τόσο που δεν μπορούσαμε να την ηρεμίσουμε.  

Κάποια μέρα με πληροφορεί η Τεσρίν ότι έρχεται ο άντρας της από Γερμανία. Μακιγιαρίστηκε και τον περίμενε λάμποντας από χαρά! Κάνανε τα χαρτιά για επανένωση και μετά από κάποιες μέρες φύγανε για Ευρώπη. Ήρθαν άλλοι. Ο Χουσεΐν από το Ιράκ, φοιτητής, άριστος γνώστης των αγγλικών. Έλεγε ότι διάβαζε στην βιβλιοθήκη όταν άκουσε τις βόμβες να πέφτουν και έφυγε για ένα καλύτερο μέλλον. Φιλοξενήσαμε τη Νουρ με τα παιδιά της τον Τζαμάλ και τον Ρόνυ. Ο Ηλίας, ο άντρας μου, που αγαπούσε πολύ τα παιδιά, τους έκανε μαθήματα αριθμητικής και γλώσσας. Σε όλες σχεδόν τις συνεντεύξεις τόνιζα ότι ήταν εκείνος ο πρώτος διδάξας. Όταν ήμασταν Αθήνα το 1983, φιλοξενούσαμε Τούρκους και Κούρδους πολιτικούς πρόσφυγες από τον καταυλισμό του Λαυρίου.  

Ήρθε ο καιρός που εγκρίθηκαν τα αιτήματα για επανένωση της Γιαμάμα και της Νεσρίν. Μας κάλεσαν στη Ν. Καρβάλη να μας κάνουν το τραπέζι. Όταν ήρθε η ώρα του αποχαιρετισμού κλαίγαμε αγκαλιασμένοι για πολύ ώρα. Το φθινόπωρο του 2016  στο σπίτι είχαν μείνει πλέον μόνο η Νουρ με τα παιδιά της και ο Αντνάν. Τότε είχαμε άλλα τρεχάματα. Θέλαμε τα παιδιά να πάνε σχολείο. Υπήρχαν κάποιοι που δεν ήθελαν τα προσφυγόπουλα στο σχολείο γιατί λέει «ήταν ανεμβολίαστα». Τους κάναμε τα εμβόλια. Τελικά κανονίστηκε να αρχίσουν στο ξενοδοχείο Ιμαρέτ μαθήματα για τα προσφυγάκια. Στις πολλές εκδηλώσεις που γίνονταν εκεί μεταφράστρια ήταν η δική μου Νουρ. Και η ίδια και τα παιδιά της ξέρανε 3 γλώσσες. Σε μια εκδήλωση ένα κοριτσάκι συγκίνησε τους πάντες λέγοντας ένα τραγούδι με τίτλο: «Δεν θέλω να πεθάνω».  

Αυτό το ενάμισι έτος ήταν η καλή μου χρονιά. Η καρδιά μου ήταν γεμάτη. Ένοιωθα πάρα πολύ πλούσια από συναισθήματα. Πρόσφατα είδα στο fb την Νεσρίν με τις διδυμες. Έγιναν κοπέλες πια. Πριν από ένα χρόνο παντρεύτηκε και η Χάγια. Ο Χουσεΐν με τη Μπεσμά επικοινωνούν συχνά μαζί μου. Αυτά και άλλα πολλά θα μπορούσαν να γράψω από την ζωή μου με τους πρόσφυγες. Μένει ανεξίτηλο το βρεφικό άρωμα των τριών μωρών που γεννήθηκαν σπίτι μου. Του Τίμο, της Τζούρι και του Αμίν. 

Υ.Γ. Αυτό το διάστημα πρέπει να φιλοξενήθηκαν σπίτι γύρω στα 80 άτομα ίσως και παραπάνω. 

Ρούλα Ηλιάδου,
συνταξιούχος δημοσίου, μέλος τ.π. ΣΕΚ Νίκαιας