Διεθνή
Παλαιστίνη: Πού οδηγεί το “Σχέδιο Μπάιντεν”;

16/12/23, Αθήνα. Φωτό: Στέλιος Μιχαηλίδης

Το βράδυ της Δευτέρας 10/6 οι ΗΠΑ έφεραν με μορφή κατεπείγοντος στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ το «σχέδιο κατάπαυσης του πυρός τριών φάσεων» που είχε ανακοινώσει ο Μπάιντεν στις 31 Μάη, χαρακτηρίζοντας το «ισραηλινή πρόταση». Το ψήφισμα πέρασε με 14 θετικές ψήφους ενώ απείχε από την ψηφοφορία η Ρωσία.

Tην επομένη το πρωί ο Σ.Α. Ζούχρι, ανώτερος αξιωματούχος της Χαμάς, δήλωσε ότι η οργάνωση αποδέχεται την απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας για κατάπαυση του πυρός και είναι έτοιμη να διαπραγματευτεί τις λεπτομέρειες. Ο πρόεδρος της Παλαιστινιακής Αρχής Μαχμούντ Αμπάς «χαιρέτισε» την έγκριση χαρακτηρίζοντας την εξέλιξη «βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση». 

Η εκπρόσωπος του Ισραήλ στον ΟΗΕ δήλωσε μετά την ψηφοφορία ότι το Τελ Αβίβ «δεν θα εμπλακεί σε ανούσιες και ατελείωτες διαπραγματεύσεις, τις οποίες μπορεί να εκμεταλλευτεί η Χαμάς». Μέχρι την Τρίτη 11/6 το μεσημέρι δεν υπήρχε ακόμη επίσημη ανακοίνωση από την κυβέρνηση Νετανιάχου. Αλλά ο υπ.Εξ των ΗΠΑ Μπλίνκεν, που συναντήθηκε μαζί του, δήλωσε από την Ιερουσαλήμ ότι «o Νετανιάχου επιβεβαίωσε τη δέσμευσή του στο σχέδιο κατάπαυσης του πυρός».

Αν ο Νετανιάχου ανακοινώσει ότι τελικά αποδέχεται το σχέδιο, κινδυνεύει με άμεση κατάρρευση η κυβέρνησή του καθώς τα δύο ακροδεξιά-φασιστικά κόμματα (των Μπεν Γκβιρ και Σμότριχ) που συμμετέχουν σε αυτήν έχουν ανακοινώσει ότι θα αποσύρουν την στήριξή τους αν συμβεί κάτι τέτοιο. Ο Νετανιάχου θα πρέπει να αναζητήσει νέες  συμμαχίες με τον Γκαντζ, που μόλις παραιτήθηκε από το ισραηλινό πολεμικό συμβούλιο, και τον έτερο αντιπολιτευόμενο Λαπίντ οι οποίοι αμφότεροι έχουν ταχθεί υπέρ της πρότασης. 

Η αδυναμία του Ισραήλ παρά την στρατιωτική του υπεροπλία και τα συνεχή εγκλήματα κατά των αμάχων να νικήσει την παλαιστινιακή αντίσταση στην Γάζα οδηγεί σε πολιτική κρίση το Ισραήλ και πιθανή κατάρρευση της κυβέρνησης Νετανιάχου και μάλιστα με παρέμβαση του πιο πιστού του συμμάχου και χρηματοδότη, των ΗΠΑ, 

Η απόφαση των ΗΠΑ να «ανεβάσουν ταχύτητα» και να περάσουν από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ το σχέδιο «κατάπαυση του πυρός» επιβάλλοντάς το στο Ισραήλ και μάλιστα ως «δική του» πρόταση, δεν έχει να κάνει ούτε με «ανθρωπιστικές ευαισθησίες» ούτε με «φιλειρηνικές προθέσεις» . Όπως χαρακτηριστικά κατήγγειλε η Διεθνής Αμνηστία, τους τελευταίους 8 μήνες, «οι ΗΠΑ εμπόδισαν πολλαπλά ψηφίσματα κατάπαυσης του πυρός, χρησιμοποιώντας τρεις φορές το βέτο τους αυξάνοντας έτσι σε περισσότερους από 37.000 τους νεκρούς Παλαιστίνιους στην Γάζα. 

Έχει να κάνει με την αποτυχία του πιο πιστού τους μαντρόσκυλου, παρά τη συνεχή και δεδηλωμένη υποστήριξη των ΗΠΑ, να κερδίσει τον πόλεμο στην Γάζα. Δεν χρειάζεται να υπάρχει καμιά αυταπάτη για το τι επιδιώκουν οι ΗΠΑ με το «σχέδιο τριών φάσεων» στην Γάζα: να εξασφαλίσουν τη σταθερότητα στην Μέση Ανατολή με το Ισραήλ στο κέντρο να έχει το «πάνω χέρι», αλλά στοιχισμένο στα δικά τους συμφέροντα και προτεραιότητες. 

Οι ΗΠΑ είναι αναγκασμένες de facto να αναγνωρίσουν την Χαμάς και τις άλλες παλαιστινιακές οργανώσεις σαν συνομιλητές στις διαπραγματεύσεις, αλλά στόχος τους είναι να τσακίσουν την παλαιστινιακή αντίσταση και να εδραιώσουν το κράτος του Ισραήλ. Όπως χαρακτηριστικά τόνισε ο Μπάιντεν στην ομιλία του όταν παρουσίαζε το σχέδιο: «Η συμφωνία για την ανοικοδόμηση θα ξεκινήσει από τα αραβικά έθνη και τη διεθνή κοινότητα, μαζί με τους Παλαιστίνιους και Ισραηλινούς ηγέτες με τρόπο που δεν θα επιτρέψει στη Χαμάς να επανεξοπλιστεί… Το Ισραήλ θα έχει πάντα το δικαίωμα να υπερασπίζεται τον εαυτό του... Και οι ΗΠΑ θα διασφαλίζουν πάντα ότι το Ισραήλ θα έχει ό,τι χρειάζεται για να υπερασπιστεί τον εαυτό του. Με αυτή τη συμφωνία, το Ισραήλ θα μπορέσει να ενσωματωθεί βαθύτερα στην περιοχή συμπεριλαμβάνοντας και μια πιθανή ιστορική συμφωνία εξομάλυνσης με τη Σαουδική Αραβία. Το Ισραήλ θα μπορούσε να αποτελέσει μέρος ενός περιφερειακού δικτύου ασφαλείας για την αντιμετώπιση της απειλής που θέτει το Ιράν».

Το σχέδιο

Το σχέδιο που ήρθε για έγκριση στον ΟΗΕ -αφού τις τελευταίες μέρες πέρασε από σαράντα κύματα και αλλαγές- είναι ένα κείμενο λίγων εκατοντάδων λέξεων που χοντρικά περιλαμβάνει: 

Πρώτη φάση έξι εβδομάδων κατά την οποία ορίζεται ότι θα υπάρξει «άμεση και πλήρης κατάπαυση του πυρός, απελευθέρωση ισραηλινών ομήρων και Παλαιστίνιων αιχμαλώτων, αποχώρηση των ισραηλινών δυνάμεων από «κατοικημένες περιοχές» της Γάζας, επιστροφή των Παλαιστινίων στα σπίτια τους σε όλον τον θύλακα, συμπεριλαμβανομένου του βορρά, και ασφαλή και αποτελεσματική διανομή ανθρωπιστικής βοήθειας. (Μέχρι τώρα το Ισραήλ απέρριπτε την επιστροφή των προσφύγων στα σπίτια τους, ιδιαίτερα στο βορρά). 

Δεύτερη φάση, στην οποία προβλέπεται μόνιμο τέλος των εχθροπραξιών, απελευθέρωση των υπόλοιπων ισραηλινών ομήρων, πλήρης αποχώρηση των ισραηλινών δυνάμεων από τη Γάζα, απόρριψη κάθε προσπάθεια δημογραφικής ή εδαφικής αλλαγής σε αυτήν, συμπεριλαμβανομένων ενεργειών που μειώνουν το έδαφος του θύλακα. (Η ισραηλινή κυβέρνηση έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι ο στρατός θα παραμείνει στη Γάζα ελέγχοντας μια σειρά από «διαδρόμους»). Ορίζεται επίσης ότι «αν οι διαπραγματεύσεις διαρκέσουν περισσότερες από έξι εβδομάδες για την πρώτη φάση, η κατάπαυση του πυρός θα συνεχιστεί όσο συνεχίζονται οι διαπραγματεύσεις». 

Και τρίτη φάση, στην οποία προβλέπεται να ξεκινήσει «ένα μεγάλο πολυετές σχέδιο ανοικοδόμησης της Γάζας» με το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ να δηλώνει «την ακλόνητη δέσμευσή του στο όραμα της λύσης των δύο κρατών, όπου δύο δημοκρατικά κράτη, το Ισραήλ και η Παλαιστίνη, θα ζουν ειρηνικά δίπλα-δίπλα εντός ασφαλών και αναγνωρισμένων συνόρων, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο και τα σχετικά ψηφίσματα του ΟΗΕ και στο πλαίσιο αυτό τονίζει τη σημασία της ενοποίησης της Λωρίδας της Γάζας με τη Δυτική Όχθη υπό την Παλαιστινιακή Αρχή».

Για το πόση εμπιστοσύνη μπορεί να έχει κανείς στις υποσχέσεις του ΟΗΕ και των ΗΠΑ για «λύση δύο κρατών», φτάνει να ανατρέξει στις συμφωνίες του Όσλο και το πως οι ΗΠΑ και η «Διεθνής Κοινότητα» επέτρεψαν αν δεν υποβοήθησαν το Ισραήλ να καταπατήσει έναν προς έναν τους, ούτως ή άλλως δυσμενείς για τους Παλαιστίνιους, όρους τους, κλιμακώνοντας τους εποικισμούς, εισβάλλοντας και αποκλείοντας την Γάζα, δολοφονώντας χιλιάδες Παλαιστίνιους όλα αυτά τα χρόνια. 

Η κατάπαυση πυρός που έρχεται κάτω από την πίεση της παλαιστινιακής αντίστασης και του διεθνούς κινήματος αλληλεγγύης -εφόσον τελικά εφαρμοστεί στην Γάζα- δεν θα είναι το τέλος αλλά η αφετηρία σκληρών αγώνων ώστε οι κάτοικοι σε ολόκληρη την Παλαιστίνη να μπορέσουν να ασκήσουν το δικαίωμά του στην αυτοδιάθεση, αποφασίζοντας οι ίδιοι για τον εαυτό του, σε ένα ελεύθερο, ενιαίο δημοκρατικό παλαιστινιακό κράτος «από το ποτάμι ως τη θάλασσα» - όπως διεκδικούν οι διαδηλωτές από τη Ράφα και τη Ραμάλα μέχρι το Λονδίνο και την Αθήνα.