Ο Ντόναλντ Σάδερλαντ πέθανε στις 20 Ιούνη. Ένας μεγάλος αμερικανός ηθοποιός, με καταγωγή από τον Καναδά, που διέπρεψε σε κάθε είδους ταινίες, κωμικές και δραματικές, για πάνω από πενήντα χρόνια. Αλλά, πολλοί και πολλές θα τον θυμόμαστε σαν τον αντιπολεμικό ακτιβιστή που συγκρούστηκε με το κατεστημένο του Χόλυγουντ και των ΗΠΑ, από τον πόλεμο του Βιετνάμ μέχρι την εισβολή στο Ιράκ και την κατοχή στην Παλαιστίνη.
Είχα την τύχη, σαν μαθητής ακόμα, αρχές δεκαετίας του 1970 στη διάρκεια της Χούντας, να δω δυο από τις πρώτες ταινίες που πρωταγωνιστούσε, το «MASH» και το «Ήρωες με βρώμικα χέρια» (Kelly’s Heroes). Βγήκα από το σινεμά με ένα πλατύ χαμόγελο, αλλά και με βαθύ αντιπολεμικό συναίσθημα και μια σιχαμάρα για τους στρατοκράτες (όχι μόνο τους Αμερικάνους αλλά κάθε είδους και προφανώς τους ‘δικούς μας’ χουντικούς). Δυο φανταστικές κωμωδίες-παρωδίες, που ενώ τυπικά αναφέρονταν στον πόλεμο της Κορέας και στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο αντίστοιχα, στην πραγματικότητα ‘έδειχναν’ το Βιετνάμ.
Τότε δεν ήξερα ότι ο Σάδερλαντ ‘έπαιζε’ πίσω από την κάμερα τον ρόλο που είχε κρατήσει για τον εαυτό του και στην πραγματική ζωή. Το ρόλο του αντιπολεμικού ακτιβιστή που μαζί με άλλους ηθοποιούς και καλλιτέχνες –όπως η Τζέιν Φόντα, ο Πίτερ Μπόιλ, ο Έλιοτ Γκουλντ, η Νινα Σιμόν κ.ά.– όχι μόνο συμμετείχε σε άπειρες κινητοποιήσεις ενάντια στον πόλεμο του Βιετνάμ, αλλά και έπαιξε καίριο οργανωτικό ρόλο σε πολλές από αυτές. Ήταν ιδρυτικό μέλος του FTA, μιας κίνησης που οργάνωνε καλλιτεχνικές αντιπολεμικές εκδηλώσεις έξω από στρατόπεδα για τους αμερικάνους φαντάρους κόντρα στα κρατικά επιδοτούμενα πολεμοκάπηλα stand up comedy του Μπομπ Χοπ. Το 1971 είχε έλθει σε επαφή με την Black Star Productions, μια ανεξάρτητη συνεταιριστική κινηματογραφική εταιρεία που ήταν δημιούργημα της έκρηξη της μαύρης εργατικής τάξης των αυτοκινητοβιομηχανιών και των φοιτητών του Ντιτρόιτ και είχε ήδη κάνει ταινίες για την Παλαιστινιακή αντίσταση. Θέμα της συζήτησης ήταν η δημιουργία μιας ταινίας για τη ζωή της Ρόζας Λούξεμπουργκ με πρωταγωνιστές τον ίδιο και την Τζέιν Φόντα. Αυτή η δράση τον έβαλε στην λίστα των παρακολουθήσεων της CIA για αντεθνική δράση ανάμεσα στο 1970 και το 1973. Συνεπής στην ίδια αντιπολεμική στάση, στάθηκε ενεργά αντίπαλος στους πολέμους των ΗΠΑ στο Ιράκ, δηλώνοντας και την αλληλεγγύη του στου Παλαιστίνιους.
Θα χρειαζόμασταν σελίδες για να απαριθμήσουμε τις υπέροχες ερμηνείες του σε όλες τις ταινίες που συμμετείχε. Βγάζει αφάνταστο γέλιο στην κωμωδία «Αρχίστε την επανάσταση χωρίς εμένα», μας συναρπάζει στα θρίλερ «Μετά τα μεσάνυχτα» (Don’t look now) και «Η εξαφάνιση» (Klute), μας εντυπωσιάζει με το πόσο πειστικά παίζει το ρόλο του Μελανοχίτωνα ιταλού φασίστα στο επικό «1900» του Μπερτολούτσι ή το ρόλο του «Καζανόβα» του Φελίνι –για να κάνω μερικές εντελώς προσωπικές επιλογές.
Αντίο αγαπημένε μας ηθοποιέ, θα σε θυμόμαστε όχι μόνο για το ταλέντο σου, αλλά και γιατί με τον τρόπο σου βοήθησες να είμαστε αυτό που είμαστε σήμερα.