Διεθνή
Σύνοδος του ΝΑΤΟ: Πιο βαθιά στη δίνη των ανταγωνισμών - Δίχως τέλος το κυνήγι των εξοπλισμών

Το ερειπωμένο Μπαχμούτ στην Ουκρανία. Φωτό: Roman Playshko

Η Σύνοδος του ΝΑΤΟ που ξεκινάει αυτή τη βδομάδα στην Ουάσιγκτον συμπίπτει με τα 75 χρόνια ιστορίας του. Στην ίδια αίθουσα που υποδέχθηκε ο Μπάιντεν τους ηγέτες των χωρών της Συμμαχίας, το 1949 ο Τρούμαν υπέγραψε μαζί με άλλες 11 χώρες την ίδρυση του ΝΑΤΟ. Από τότε, τα μέλη του ΝΑΤΟ έγιναν 32. Αλλά το σημαντικότερο είναι ότι η φετινή σύνοδος διεξάγεται στο μέσο του μεγαλύτερου θερμού πολέμου στον οποίο έχει εμπλακεί το ΝΑΤΟ από τότε που στήθηκε. Το σφαγείο της Ουκρανίας είναι για τρίτη συνεχόμενη χρονιά στο επίκεντρο της συζήτησης και των αντιπαραθέσεων. Είναι η τρίτη φορά που το ΝΑΤΟ προσπαθεί να κρυφτεί πίσω από το δάχτυλό του, ισχυριζόμενο ότι επισήμως δεν συμμετέχει στον πόλεμο. Ο απερχόμενος γραμματέας, Γενς Στόλτενμπεργκ έγραψε ένα άρθρο στο περιοδικό Foreign Affairs πριν από λίγες μέρες, όπου αφού ρίχνει όλο του το βάρος υπέρ της κλιμάκωσης των εξοπλισμών, της χρηματοδότησης αλλά και της στρατηγικής στήριξης της Ουκρανίας, σε μία γραμμή αναφέρει πως: “Η κλιμάκωση της υποστήριξής μας δεν μας μετατρέπει σε συμμετέχοντες αυτού του πολέμου”.

Μόλις την περασμένη βδομάδα, αυτοί που υποτίθεται “δεν συμμετέχουν” στον πόλεμο, αποφάσισαν να δώσουν στρατιωτική στήριξη στην Ουκρανία άλλα 40 δισεκατομμύρια δολάρια για τη χρονιά που έρχεται. Το ΝΑΤΟ παίρνει πάνω του πλέον  όλη την οργάνωση της βοήθειας και του συντονισμού της παροχής των εξοπλισμών, δημιουργώντας ένα νέο κέντρο στη Γερμανία. Κάποιοι λένε πως αυτή η κίνηση, δηλαδή η μεταφορά του κέντρου από τις ΗΠΑ στην Ευρώπη, γίνεται για να προλάβουν οποιαδήποτε ξαφνική αλλαγή πορείας σε περίπτωση που εκλεγεί ο Τραμπ πρόεδρος. Το σίγουρο είναι ότι άσχετα με τον Τραμπ, όλα τα τελευταία χρόνια, οι ευρωπαϊκές χώρες κινήθηκαν για να καλύψουν τη μεγάλη απόσταση που τις χωρίζει από τις ΗΠΑ όσον αφορά τις δαπάνες για εξοπλισμούς. Ο Στόλτενμπεργκ πανηγυρίζει το επίτευγμά του, λέγοντας: “Έγινα γραμματέας του ΝΑΤΟ το 2014 όταν μόνο τρεις σύμμαχοι ξόδευαν πάνω από 2% του ΑΕΠ τους για την άμυνα: η Ελλάδα, το Ηνωμένο Βασίλειο και οι ΗΠΑ. Όταν ο Πούτιν εξαπέλυσε τη μεγάλης κλίμακας επέμβαση στην Ουκρανία το Φλεβάρη του 2022, δεν ήταν ούτε δέκα οι χώρες που είχαν ξεπεράσει το στόχο. Φέτος, 23 σύμμαχοι είναι στο 2% ή και παραπάνω. Η Ευρώπη και ο Καναδάς πραγματικά κλιμάκωσαν. Οι ΗΠΑ δεν σηκώνουν πλέον μόνες τους το βάρος της κοινής μας ασφάλειας”.

Περισσότεροι εξοπλισμοί

Αλλά το τέρας του πολέμου δεν χορταίνει με τίποτα. Τώρα που φτάσανε στο 2%, λένε πως είναι πολύ λίγο. Ο πρώην πρωθυπουργός της Σουηδίας, Καρλ Μπιλτ, κάλεσε τις ευρωπαϊκές χώρες να διπλασιάσουν το στόχο. Επίσημα και ημι-επίσημα θινκ-τανκ κάνουν λόγο για ανάγκη αύξησης στο 3,6% για να υλοποιηθούν οι καινούργιοι στρατηγικοί σχεδιασμοί. Πρόκειται για σκέψεις που θα οδηγήσουν σε σύνθλιψη τα κονδύλια για κοινωνικές δαπάνες για χάρη των πυραύλων και των μαχητικών αεροσκαφών. Και δίπλα σε αυτές τις πολεμοχαρείς ορέξεις, υπάρχουν και αυτοί που διεκδικούν να σταματήσει να κρύβεται το ΝΑΤΟ και να δεσμευτεί σε άμεση ένταξη της Ουκρανίας στις γραμμές του. Οι πρώην σοβιετικές βαλτικές χώρες, η Πολωνία και η Δανία διαφωνούν με τη διατύπωση για διαδικασία ένταξης της Ουκρανίας μόνο όταν τελειώσει ο πόλεμος. Οι ΗΠΑ και η Γερμανία φοβούνται πως ένα άνοιγμα προς την Ουκρανία σαν αυτό που ζητάνε οι βαλτικές χώρες θα σήμανε στην πράξη συμμετοχή στον πόλεμο και ανεξέλεγκτο άλμα προς χρήση πυρηνικών όπλων.

Όμως, ο ελέφαντας στο δωμάτιο που λέγεται Τζο Μπάιντεν λειτουργεί σαν αποσταθεροποιητικός παράγοντας, παρά τη θέλησή του. Φιλοξενεί το ΝΑΤΟ, έχοντας μπροστά του εκλογές, για τις οποίες ακόμη και κομμάτι του Δημοκρατικού Κόμματος λέει πλέον πως είναι ακατάλληλος. Οι Τάιμς της Νέας Υόρκης, το κατεξοχήν μεγάφωνο του κατεστημένου των Δημοκρατικών, δεν σταματάνε εδώ και μια βδομάδα να σφυροκοπούν τον Μπάιντεν και να χτυπάνε συναγερμό για την πιθανότητα να επιστρέψει ο Τραμπ ποδοπατώντας έναν ανίκανο και ασθενή πρόεδρο. Με τον ίδιο τρόπο που βιάστηκαν να δεσμευτούν για τα 40 δις για την Ουκρανία, για τη μεταφορά του συντονισμού στη Γερμανία, μπορεί να βρεθούν υπό πίεση να μιλήσουν για ένταξη της Ουκρανίας ή για μια πολυετή δέσμευση χρηματοδότησης, κάτι που πολλά κράτη ήθελαν να αποφύγουν.

Ενώ, ταυτόχρονα, το ΝΑΤΟ έχει κι άλλα σχέδια στην ατζέντα του, ακόμη πιο δαπανηρά και επικίνδυνα. Το κάλεσμα στην Ουάσιγκτον ξαναβάζει σαν προτεραιότητα το σχεδιασμό συμμαχιών στην Ασία και τον Ειρηνικό. Καλεσμένοι για τρίτη συνεχόμενη χρονιά είναι οι ηγέτες της Ιαπωνίας, της Νότιας Κορέας και της Νέας Ζηλανδίας, ενώ η Αυστραλία θα στείλει τον αναπληρωτή πρωθυπουργό της. Ο Στόλτενμπεργκ αποχαιρετά την ηγεσία του ΝΑΤΟ με κάποιες από τις πιο σκληρές διατυπώσεις και απειλές προς την Κίνα: “Ο Πούτιν και ο Σι Τζινπίνγκ στέκονται ανένδοτα ενάντια στο ΝΑΤΟ γιατί αντιπροσωπεύει αυτό που φοβούνται περισσότερο: την ελευθερία να αποφασίζει ο καθένας για το μέλλον του. Μισούν το μπλοκ μας γιατί έχει αυτό που εκείνοι δεν έχουν: μεγάλη ισχύ λόγω της ενότητας 32 χωρών. Καθώς οι χώρες μέλη μας φτάνουν στη Σύνοδο της Ουάσιγκτον, πρέπει να προετοιμάζονται για έναν ολοένα και πιο επικίνδυνο κόσμο”, καταλήγοντας “Κάποια στιγμή, η υποστήριξη της Κίνας προς τον παράνομο πόλεμο της Ρωσίας πρέπει να της προκαλέσει ζημιά”.

ΕΕ του πολέμου

Οι δύο εξελίξεις (στροφή στην Ασία και πίεση στις ευρωπαϊκές χώρες για αύξηση της στρατιωτικής και πολέμικής εμπλοκής) δεν είναι άσχετες μεταξύ τους, ούτε οφείλονται στους φόβους για τα καπρίτσια του Τραμπ. Όπως γράφουν οι Τάιμς της Νέας Υόρκης, η τοποθέτηση του μέχρι πρότινος πρωθυπουργού της Ολλανδίας, Μαρκ Ρούτε, στη θέση του γραμματέα του ΝΑΤΟ επιχειρεί να βοηθήσει και στις δύο κατευθύνσεις. «Αντίθετα με τον κ. Στόλτενμπεργκ που είναι Νορβηγός, ο κ. Ρούτε προέρχεται από μια χώρα που είναι πλήρως ενταγμένη και στο ΝΑΤΟ και στην Ευρωπαϊκή Ένωση. “Είναι κάτι πολύ σημαντικό σήμερα που χρειαζόμαστε και τους δυο οργανισμούς να συνεργαστούν ακόμη πιο στενά [...] Αυτή η κοινή δράση είναι απαραίτητη ώστε να μπορέσει η Ευρώπη να κάνει περισσότερα για τη δική της ασφάλεια την ίδια στιγμή που η Ουάσιγκτον στρέφεται προς την Ασία”».

Καθόλου συμπτωματικά, λίγες μόλις μέρες πριν από τη Σύνοδο του ΝΑΤΟ, συναντήθηκε στο Καζακστάν η Οργάνωση Συνεργασίας της Σανγκάης με τη συμμετοχή της Ρωσίας, της Κίνας και των άλλων οχτώ χωρών μελών. Στο τέλος της συνάντησης, με ταχείες διαδικασίες, αποφάσισαν να ενσωματώσουν την Λευκορωσία στον οργανισμό και τη Δευτέρα 9 Ιούλη, η Κίνα και η Λευκορωσία ξεκίνησαν κοινές στρατιωτικές ασκήσεις δίπλα στα σύνορα με την Πολωνία, δηλαδή στα σύνορα με το ΝΑΤΟ, ενώ ο Μόντι της Ινδίας έκανε επίσημη επίσκεψη στη Μόσχα.

Καθώς εξελίσσονται όλες αυτές οι συναντήσεις, είτε με γραβάτες, είτε με στρατιωτικές στολές, τα χαρακώματα και οι πόλεις στην Ουκρανία και τη Ρωσία γεμίζουν με πτώματα, με φέρετρα και με σακατεμένα σώματα. Η Ουκρανία διαφήμιζε τις τελευταίες μέρες τα χτυπήματα που καταφέρνει βαθιά σε ρωσικό έδαφος, μέχρι που δεκάδες ρώσικοι πύραυλοι χτύπησαν στην αρχή της βδομάδας μια σειρά ουκρανικές πόλεις, συμπεριλαμβανομένου του Κίεβου. Σχεδόν 40 άμαχοι σκοτώθηκαν σύμφωνα με τις ουκρανικές αρχές. Ένα παιδιατρικό νοσοκομείο χτυπήθηκε και καταστράφηκε κατά 60%, αναγκάζοντας το προσωπικό να προχωρήσει σε εκκένωση, μεταφέροντας όλα τα παιδιά όπου μπορούσαν. Αυτή είναι η πραγματικότητα των ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών πίσω από τα χαμόγελα και τα κείμενα. Βομβαρδισμένα νοσοκομεία από τη Γάζα μέχρι την Ουκρανία και πόλεμοι που συνεχίζονται χωρίς τέλος.