Ο Μπάιντεν αναγκάστηκε τελικά να θυσιαστεί, αποσυρόμενος από την κούρσα για την προεδρία την περασμένη Κυριακή. Ήταν πολύ δύσκολο να κάνει κι αλλιώς. Το σφυροκόπημα από τα ΜΜΕ που στηρίζουν τους Δημοκρατικούς, σε συνεργασία με γερουσιαστές, βουλευτές και τα βαριά ονόματα του κόμματος ήταν ανελέητο. Δεν θα προλάβαινε ούτε να μαζέψει τα συντρίμμια του κόμματος έχοντας λίγο περισσότερο από 100 μέρες μέχρι τις κάλπες. Οι εξελίξεις είναι αποτέλεσμα ενός πρωτοφανούς πανικού που απλώνεται στην αμερικάνικη πολιτική. Ενός πανικού που για την άρχουσα τάξη στις ΗΠΑ συνδυάζεται με το φόβο του αγνώστου μπροστά στην πιθανή επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία τον ερχόμενο Γενάρη.
Οι κινήσεις και οι δηλώσεις του Τραμπ μετά την απόπειρα δολοφονίας εναντίον του αυξάνουν αυτό το φόβο του αγνώστου. Επέλεξε σαν υποψήφιο αντιπρόεδρό του, τον σχετικά άγνωστο Τζέιμς Βανς. Ο Βανς προέρχεται από μια φτωχή και δυσλειτουργική οικογένεια του Οχάιο. Όμως αφού κατάφερε να γίνει γερουσιαστής, έχοντας πετύχει πρώτα ως δικηγόρος και στη συνέχεια ως “επενδυτής”, ανέλαβε το ρόλο του εκπροσώπου των αγανακτισμένων λευκών συντηρητικών που συνδέονται με την εκλογική επιτυχία του Τραμπ. “O Τζέιμς Βανς είναι ένας από εμάς”, πανηγυρίζουν τα ακροδεξιά πόρταλ.
Ο Βανς κατήγγειλε τον Μπάιντεν για τις νεοφιλελεύθερες εμπορικές συμφωνίες και “την καταστροφική εισβολή στο Ιράκ”, όπως και για το ότι “οι θέσεις εργασίας πήγαιναν στο εξωτερικό και τα παιδιά μας τα έστελναν στον πόλεμο”. Αντίθετα, υπόσχεται πως “θα χτίσουμε ξανά εργοστάσια, θα βάλουμε τον κόσμο στη δουλειά για να φτιάξει αληθινά προϊόντα για τις αμερικάνικες οικογένειες φτιαγμένα από τα χέρια Αμερικάνων εργατών” και “θα προστατεύσουμε τους μισθούς των Αμερικάνων εργατών και δεν θα αφήσουμε το Κινέζικο Κομμουνιστικό Κόμμα να δημιουργήσει μεσαία τάξη στην Κίνα πάνω στην πλάτη των Αμερικάνων πολιτών. Θα εξασφαλίσουμε ότι οι σύμμαχοί μας θα επωμιστούν το βάρος της διασφάλισης της παγκόσμιας ειρήνης. Δεν θα έχει άλλο τζάμπα για τα κράτη που προδίδουν τη γενναιοδωρία του Αμερικάνου φορολογούμενου”.
Ο Βανς είχε ξεπεράσει από τα δεξιά των Τραμπ, έχοντας δηλώσει για παράδειγμα ότι αν ήταν αυτός αντιπρόεδρος δεν θα είχε υπογράψει την αναγνώριση του εκλογικού αποτελέσματος το 2020 (που είχε δώσει την προεδρία στον Μπάιντεν).
Κάποιες από τις διατυπώσεις αυτές, αν παρθούν εκτός πλαισίου, μοιάζουν ριζοσπαστικές. Ορισμένα φιλελεύθερα έντυπα στις ΗΠΑ φτάνουν να λένε ότι ο Βανς εκφράζει τον “αντικαπιταλισμό” του Τραμπ. Αυτές οι ηλιθιότητες είναι απόδειξη για το πόσο παραδομένοι στην παντοδυναμία του συστήματος είναι οι φιλελεύθεροι, ακόμη και οι “κεντροαριστερές” τους πτέρυγες, ώστε βλέπουν τον Τραμπ για “αντικαπιταλιστή”. Αυτό που επιβεβαιώνεται είναι η βαθιά πολιτική κρίση ολόκληρης της άρχουσας τάξης στις ΗΠΑ. Κρίση που έχει να κάνει με τα διλήμματα μπροστά σε μια διεθνή και εγχώρια κατάσταση εκτός ελέγχου.
Σύγκρουση
Ο Τραμπ στην επίσημη ομιλία εκκίνησης της προεκλογικής εκστρατείας είπε την αλήθεια για αυτό το πλαίσιο: “Ο πόλεμος μαίνεται αυτή τη στιγμή στην Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή. Ένα όλο και μεγαλύτερο φάσμα σύγκρουσης κρέμεται πάνω από την Ταϊβάν, την Κορέα, τις Φιλιππίνες και ολόκληρη την Ασία. Ο πλανήτης μας τρεκλίζει προς τον Γ’ Παγκόσμιο Πόλεμο, και αυτός ο πόλεμος δεν θα μοιάζει με κανέναν προηγούμενο λόγω των όπλων. Τα όπλα δεν θα είναι πλέον τανκς που θα πηγαίνουν μπρος και πίσω, αλληλοπυροβολούμενα. Τα όπλα πλέον φέρνουν την ολική εξαφάνιση.”
Πώς σκοπεύει να σώσει την αμερικάνικη εργατική τάξη από αυτή την απειλή ο Τραμπ; Η απάντηση που έδωσε στην ομιλία του ήταν ξεκάθαρη. Η λύση είναι ο ρατσισμός και οι φοροαπαλλαγές για τους πλούσιους. Όχι και τόσο “αντικαπιταλιστικά” μέτρα.
Η μεγαλύτερη υπόσχεσή του ήταν ότι θα κλείσει ασφυκτικά τα σύνορα με το Μεξικό, θα ολοκληρώσει το τείχος και θα προχωρήσει σε μαζικές απελάσεις. “Για το τείχος, είχαμε προβλήματα γιατί είχαμε απέναντί μας μια δύσκολη Βουλή (ελεγχόμενη από τους Δημοκρατικούς) και ξέρετε τι λέω; Δεν θα πάμε στη Βουλή. Θα αποκαλέσω αυτό που γίνεται ‘εισβολή’. Δώσαμε στο στρατό μας 800 δισεκατομμύρια δολάρια. Θα πάρω λίγα από αυτά τα λεφτά γιατί εδώ πρόκειται για εισβολή”.
Ενώ στο στόχαστρό του έβαλε τον πρόεδρο του συνδικάτου των εργατών της αυτοκινητοβιομηχανίας, Σον Φέιν, δηλαδή το συνδικάτο που έκανε τη μεγαλύτερη και σημαντικότερη απεργία στις ΗΠΑ μέσα στο 2023, με έξι βδομάδες πετυχημένου αγώνα ενάντια στις μεγαλύτερες πολυεθνικές. Το πρόβλημα σύμφωνα με τον Τραμπ δεν είναι τα κέρδη των αφεντικών, αλλά ότι η Κίνα θέλει να παράγει φτηνά αυτοκίνητα στο Μεξικό. “Το συνδικάτο UAW πρέπει να ντρέπεται γι’ αυτήν την κατάσταση”, είπε ο Τραμπ στους οπαδούς του, και “Ο ηγέτης του συνδικάτου πρέπει να απολυθεί αμέσως”.
Όπως γράφει ο Άλεξ Καλλίνικος στη στήλη του αυτή τη βδομάδα στην εφημερίδα Socialist Worker: “Παρόλες τις καταγγελίες του απέναντι στα αφεντικά των εταιρειών υψηλής τεχνολογίας, οι Φαϊνάνσιαλ Τάιμς λένε πως όλο και περισσότερα χρήματα από τη Σίλικον Βάλεϊ ρέουν προς την υποψηφιότητα Τραμπ-Βανς. Ο λόγος; Ο ίδιος που έφερε τις μεγάλες επιχειρήσεις στο πλευρό του Τραμπ και όταν ήταν πρόεδρος: η προοπτική για ακόμη μεγαλύτερες φοροαπαλλαγές και ακόμη μικρότερη κρατική παρέμβαση. Ισχύει πως οι μεγάλες αμερικάνικες πολυεθνικές δεν είναι πολύ χαρούμενες με τους δασμούς στις εισαγωγές που προαναγγέλλει ο Τραμπ. Αλλά επιβίωσαν με τους δασμούς του και την προηγούμενη φορά. Ενώ και ο Μπάιντεν συνέχισε την πολιτική του Τραμπ με στόχο την αύξηση της ανταγωνιστικότητας της βιομηχανίας μέσα στις ΗΠΑ και τη διεξαγωγή οικονομικού πολέμου με την Κίνα.
Μπλοκ
Η μεγάλη διαφορά είναι η μέθοδος. Ο Μπάιντεν επέστρεψε στην παραδοσιακή πολιτική και των δύο κομμάτων από το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά. Μια πολιτική που βασίζει την παγκόσμια οικονομία των ΗΠΑ στην ενσωμάτωση των άλλων ανεπτυγμένων καπιταλιστικών κρατών μέσα σε ένα οικονομικό και γεωπολιτικό μπλοκ υπό την ηγεσία της Ουάσινγκτον”.
Ο Τραμπ εκφράζει το κομμάτι της άρχουσας τάξης που πιστεύει πως αυτό το διεθνές πλαίσιο δεν λειτουργεί πλέον και χρειάζονται πιο άμεσες, μονομερείς ενέργειες και ανοιχτοί εκβιασμοί.
Στην ομιλία του ο Τραμπ έφτασε να πει πως όταν ήταν πρόεδρος, οι Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν δεν έκαναν επιθέσεις γιατί ο ίδιος είχε τηλεφωνήσει στον ηγέτη τους και του είπε πως θα του βομβαρδίσει το σπίτι και θα του σκοτώσει τη γυναίκα. Αυτή τη μέθοδο λέει πως θα εφαρμόσει για να αυξήσουν οι χώρες του ΝΑΤΟ τους εξοπλισμούς τους, για να κλείσει το Μεξικό τα σύνορα, για να σταματήσει η μετανάστευση από το Ελ Σαλβαδόρ, για να σταματήσει ο πόλεμος στην Ουκρανία, για να υποταχθεί και να χρεοκοπήσει το Ιράν, για να αφανιστούν οι Παλαιστίνιοι και ούτω καθεξής.
Αλλά, όσο ωμός κι αν είναι ο Τραμπ στις διατυπώσεις του, οι στόχοι των Δημοκρατικών δεν είναι πολύ διαφορετικοί. Οι πιέσεις προς το ΝΑΤΟ αυξήθηκαν επί προεδρίας Μπάιντεν. Η ρατσιστική πολιτική των κλειστών συνόρων δεν ανατράπηκε. Οι δασμοί προς τα κινέζικα προϊόντα πολλαπλασιάστηκαν.
Θα καταφέρει η Κάμαλα Χάρις αυτό που ο Μπάιντεν δεν κατάφερε και παραιτήθηκε; Θα μαζέψει τα κομμάτια του Δημοκρατικού Κόμματος, θα προλάβει να οργανώσει εκστρατεία 100 ημερών με πρόγραμμα που θα τη διαφοροποιεί με κάποιο τρόπο από τον άνθρωπο που τη διάλεξε για αντιπρόεδρο; Θα μπορέσει να πείσει ότι οι Δημοκρατικοί αποτελούν προοδευτικό αντίβαρο σε ένα Ρεπουμπλικανικό Κόμμα που έχει γίνει πλέον το κόμμα του Τραμπ και της ακροδεξιάς;
Πολύ δύσκολο. Η Χάρις σε όλες τις δημοσκοπήσεις δεν ήταν απλώς πίσω από τον Τραμπ αλλά και πίσω από τον Μπάιντεν. Ενδεικτικό της απόγνωσης είναι ότι ετοιμάζονται να κάνουν το ζήτημα της ηλικίας πρώτο θέμα στην καμπάνια ενάντια στον Τραμπ. Μόλις πριν από λίγες μέρες υπερασπίζονταν τον Μπάιντεν και τώρα θα κατηγορούν τον Τραμπ πως είναι γέρος.
Το κατεστημένο του Δημοκρατικού Κόμματος είναι πολύ δειλό όταν ρίχνει όλη την ευθύνη για το φιάσκο στον ίδιο τον Μπάιντεν. Ολόκληρο το κόμμα εδώ και μια τετραετία είχε αποφασίσει ότι θα πάει στις εκλογές ακόμη και αν ο Μπάιντεν δεν μπορεί να κάνει δημόσιες εμφανίσεις, γιατί οι εκλογές υποτίθεται θα ήταν μόνο για δυο ζητήματα: τη “δημοκρατία” και τις εκτρώσεις. Ο Τραμπ κατάφερε να βγάλει τις εκτρώσεις σχετικά εκτός συζήτησης, αφήνοντας το ζήτημα σε επίπεδο πολιτειών, κάτι που στην πράξη είναι αυτό που κάνουν και οι Δημοκρατικοί παρότι ισχυρίζονται το αντίθετο. Αλλά ο καπιταλισμός δεν κινείται σύμφωνα με τις προβλέψεις των επιτελείων του Δημοκρατικού Κόμματος. Ξέσπασαν δυο πόλεμοι, καινούργιες κρίσεις, πληθωρισμός. Τα χαμόγελα του κατεστημένου δεν μπορούν να κρύψουν ούτε την αλήθεια ούτε τον πανικό τους.