Αντιφασιστικό και αντιρατσιστικό κίνημα
80 χρόνια από το ναζιστικό Μπλόκο της Κοκκινιάς: Πάλη ενάντια στον φασισμό τότε και τώρα

15/9 Νίκαια. Φωτό: Λένα Βερδέ

Πολύ δυνατή ήταν η εκδήλωση για τα 80 χρόνια από το ναζιστικό Μπλόκο της Κοκκινιάς που διοργάνωσαν η δημοτική κίνηση «Ανταρσία στην Κοκκινιά της προσφυγιάς και της αντίστασης» και η ΚΕΕΡΦΑ Νίκαιας την Κυριακή 15 Σεπτέμβρη.

Η μαζική συμμετοχή, οι εξαιρετικές εισηγήσεις και ο ίδιος ο τόπος της εκδήλωσης -η Μάντρα Μπλόκου της Κοκκινιάς όπου έγιναν οι εκτελέσεις και όπου θα καταλήξει η διαδήλωση στις 18/9 για τα 11 χρόνια από τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα- συνέδεσαν την αντιφασιστική παράδοση της γειτονιάς με την αντιφασιστική πάλη σήμερα.

Την εκδήλωση, την οποία συντόνισε η Τασούλα Δημητριάδου, φιλόλογος, άνοιξαν ο Νίκος Αμπανάβας, εκπαιδευτικός-συγγραφέας, η Κατερίνα Θωίδου, δημοτική σύμβουλος Νίκαιας-Ρέντη με την «Ανταρσία στην Κοκκινιά», ο Κώστας Παπαδάκης, δικηγόρος της Πολιτικής Αγωγής στη δίκη της ΧΑ και δημοτικός σύμβουλος Αθήνας με την «Ανατρεπτική Συμμαχία» και ο Λέανδρος Μπόλαρης, ιστορικός. 

Ακολούθησε προβολή σπάνιου φωτογραφικού υλικού της εποχής σε επιμέλεια του Κυριάκου Νικολαϊδη και μουσική σύνθεση-επιμέλεια του Γιώργου Κομνά. Παρουσιάζουμε εδώ αποσπάσματα από τις ομιλίες.


Ν. Αμπανάβας

 

Με την ιστορία της Κοκκινιάς, που ιδρύεται στο Μεσοπόλεμο και την οποία ο τοπικός τύπος περιγράφει τότε ως «θορυβώδη προσφυγούπολη», ξεκίνησε ο Ν. Αμπανάβας. «Το 1936 γίνεται η 5η σε πληθυσμό πόλη σε ολόκληρη την Ελλάδα με 53.200 ψυχές. Αυτή η πόλη που αυτοργανώνεται σε σωματεία, συλλόγους (κάθε είδους) για να διατηρήσει περήφανα τη μικρασιατική της ταυτότητα, ενώ ταυτόχρονα εργάζεται, παλεύει και διεκδικεί, πώς θα μπορούσε να σκύψει το κεφάλι στον κατακτητή;».

Από εκεί πέρασε στην Κοκκινιά της κατοχής που μαζικοποιεί τις γραμμές της Αντίστασης και γίνεται η πιο ισχυρή οργάνωση του ΕΑΜ Πειραιά. Ανάμεσα στους αγωνιστές, είπε ο ομιλητής τονίζοντας το διεθνιστικό στοιχείο, χιλιάδες Αρμένιοι που «έδωσαν τη ζωή τους για τη λεφτεριά».

Και έφτασε στην ιστορία του Μπλόκου το 1944, «την πιο αιματοβαμμένη χρονιά της κατοχικής περιόδου. Η τρομοκρατία των μπλόκων είχε απλωθεί σε όλες τις εαμοκρατούμενες συνοικίες της Αθήνας και του Πειραιά, όμως στην Κοκκινιά κορυφώθηκε η βία. Διότι δε μιλάμε για ένα μπλόκο, αλλά για μία τριήμερη μάχη (4-7 Μάρτη), ένα μπλόκο στις 8 Μάρτη, το πιο αιματοβαμμένο μπλόκο της κατοχής στις 17 Αυγούστου και τέλος το τυφλό χτύπημα στο μνημόσυνο 40 μέρες μετά (24 Σεπτεμβρίου) με 15 νεκρούς...

Όλα ξεκίνησαν από την απεργία στις 4 Μαρτίου που οργανώνει το ΕΑΜ στους σιδηροδρόμους στο δίκτυο Πειραιώς-Αθηνών-Πελοποννήσου στην οποία συμμετείχαν 2.000 από τους 8.000 εργαζομένους… Οι οργανώσεις του ΕΑΜ δέχτηκαν χτύπημα, όμως ανασυντάχτηκαν. Απόδειξη ότι οι αντιεαμικές δυνάμεις χρειάστηκε να πραγματοποιήσουν το πιο αιματηρό μπλόκο της Κατοχής πέντε μήνες αργότερα...

Πέμπτη 17 Αυγούστου 1944, 2.30 τα ξημερώματα, Γερμανοί οπλίτες, ευζωνικά τάγματα, και δυνάμεις της Βασιλικής Χωροφυλακής μαζί με το μηχανοκίνητο της Αστυνομίας Πόλεων περικύκλωσαν την Κοκκινιά από τα βόρεια του Κορυδαλλού πίσω από το Γ’ Νεκροταφείο και κατά μήκος της οδού Θηβών και της σιδηροδρομικής γραμμής μπλοκάρουν όλα τα περάσματα που οδηγούσαν προς Κερατσίνι, Φάληρο και Πειραιά. Ο οπλισμός που είχαν οι “επιδρομείς” ήταν πολύ βαρύς: πολυβόλα, όλμους, μυδράλια, αυτόματα όπλα και ελαφρά άρματα.

Το γενικό πρόσταγμα της επιχείρησης είχε ο αρχηγός των Ταγμάτων Ασφαλείας συνταγματάρχης Ιωάννης Πλυντζανόπουλος, με δεξί του χέρι τον Γεώργιο Σγούρο, διοικητή του 1ου Τάγματος Ευζώνων, και τον περιβόητο αστυνομικό διευθυντή Νίκο Μπουραντά, επικεφαλής του μηχανοκίνητου της Αστυνομίας. Στις 6.00 π.μ. με τηλεβόες καλούν τους άνδρες από 15 έως 60 ετών να μεταβούν στην πλατεία της Οσίας Ξένης “προς έλεγχον ταυτοτήτων”...

Περίπου 25.000 Κοκκινιώτες χωρίζονται ανά ομάδες των πέντε πεσμένοι στα γόνατα, με κενό ανάμεσά τους για να σέρνονται σαν τα φίδια οι καταδότες-κουκουλοφόροι για την διαλογή. Πολλοί βασανίστηκαν με άγριο τρόπο πριν οδηγηθούν προπηλακιζόμενοι, στον τόπο της  εκτέλεσης, στη μάντρα ενός ταπητουργείου, όπου βρισκόμαστε σήμερα. Ο Γερμανός δήμιος πίνει, βρίζει και εκτελεί με πολυβόλο, αναφωνώντας “Όλοι οι κομμουνιστές θα πεθάνουν”... 

Η αυλαία της τραγωδίας έκλεισε στις 6.30 το απόγευμα με ένα ξεδιάλεγμα περίπου 3.000 ομήρων που οδηγήθηκαν με πορεία στο στρατόπεδο του Χαϊδαρίου και οι Ναζί κατακτητές αποχώρησαν από τη “Μικρή Μόσχα”, όπως είχαν βαπτίσει την Κοκκινιά. Από το Χαϊδάρι γύρω στα 1.200 άτομα θα σέρνονταν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης της Γερμανίας, εκ των οποίων 335 δεν επέστρεψαν ποτέ. Οι “πρωταγωνιστές” της σφαγής ποτέ δεν τιμωρήθηκαν για τις πράξεις τους. Αντίθετα το ελληνικό κράτος, με την ολοκλήρωση των δικαστηρίων δοσιλόγων, τους επέτρεψε να επανέλθουν στις θέσεις τους».

 

Λ. Μπόλαρης

 

Από τα ναζιστικά Μπλόκα στην Πολωνία εις βάρος των Εβραίων αλλά και του ντόπιου πληθυσμού καθόλη τη διάρκεια της ναζιστικής κατοχής, ξεκίνησε ο Λ. Μπόλαρης. Εξήγησε έτσι τι ήταν αυτή η πρακτική και πώς καθιερώθηκε, πρώτα στην ανατολική Ευρώπη ενάντια στους «υπανθρώπους» και στη συνέχεια στη δυτική, όπου «μεταλαμπαδεύτηκε». Και περιέγραψε συγκεκριμένα το Μπλόκο της παλιάς πόλης της «κόκκινης» Μασσαλίας το Γενάρη του 1943, το οποίο ανέλαβε για λογαριασμό των ναζί η δοσιλογική κυβέρνηση του Βισύ διώχνοντας 35.000 κατοίκους, γκρεμίζοντας τις γειτονιές με μπουλντόζες και άρματα και εκτελώντας εκατοντάδες.

«Και στην Ελλάδα την εκτέλεση των Μπλόκων και σε μεγάλο βαθμό τον σχεδιασμό τους, τα είχε η κυβέρνηση των δοσιλόγων του Ιωάννη Ράλλη», συνέχισε. «Η οποία είχε διοριστεί μετά την άνοιξη του ’43, όταν είχε γίνει η μεγαλύτερη νίκη του κινήματος της Αντίστασης στην Ελλάδα και ίσως και στην Ευρώπη: μια γενική απεργία τον Μάρτη του ‘43 που ακύρωσε τα σχέδια των Γερμανών να επιβάλουν πολιτική επιστράτευση του ανδρικού πληθυσμού για δουλειά είτε στην Ελλάδα είτε στα εργοστάσια της Γερμανίας. Ήταν μια τομή στο αντιστασιακό κίνημα, μια τεράστια νίκη».

Στάθηκε στους λόγους για τους οποίους οι ναζί προχώρησαν στα Μπλόκα, ξεκινώντας από την Καλογρέζα στην Νέα Ιωνία, και κλιμακώνοντάς τα στη συνέχεια σε πολλές γειτονιές, στο Βύρωνα, το Δουργούτι, την Καλλιθέα. «Σκοπός των Μπλόκων ήταν να τσακίσουν με τον τρόμο τα οργανωμένα δίκτυα της Αριστεράς και της Αντίστασης», τόνισε.

Και έκλεισε με τα διλήμματα που άνοιξαν στην ηγεσία της Αριστεράς: «Τα Μπλόκα ήταν σοβαρή απειλή, μια αιμορραγία για το κίνημα και μια μεγάλη πίεση στην Αριστερά να προσέχει τι κάνει. Ένα διπλό μήνυμα και από τους ναζί και από το κράτος που ανασυγκροτιόταν για μετά το τέλος κατοχής. Με αυτή την έννοια, υπάρχει μία ολόκληρη συζήτηση τι έκανε η ηγεσία του κινήματος. Το ‘43 έχουμε μια ανοδική πορεία με αποκορύφωμα τη γενική απεργία κι ένα ολόκληρο κύμα απεργιών που ανοίγει το ζήτημα ότι πολεμάμε το φασισμό και ανοίγουμε τις προϋποθέσεις για να πάρουμε εμείς οι απλοί άνθρωποι τη μοίρα μας στα χέρια μας μετά το τέλος πολέμου.

Η απάντηση της ηγεσίας της Αριστεράς είναι ότι αντιστεκόμαστε, αλλά δεν πάμε παραπάνω από εκεί που βάζουν οι Σύμμαχοί μας, η Συμφωνία του Λιβάνου, η Συμφωνία της Καζέρτας. Είναι μια μεγάλη συζήτηση, θα την συνεχίσουμε καθώς έρχεται η επέτειος από την Απελευθέρωση της Αθήνας».

 

Κ. Παπαδάκης

 

Η ιστορική νίκη του αντιφασιστικού κινήματος με την καταδίκη της Χρυσής Αυγής ως εγκληματικής οργάνωσης, και η μάχη που συνεχίζεται σήμερα ώστε αυτή η δικαστική απόφαση να τελεσιδικήσει, ήταν στο κέντρο της ομιλίας του Κ. Παπαδάκη. Τονίζοντας το ρόλο της «Ανταρσία στην Κοκκινιά» στον αγώνα για να τσακιστεί ο ναζιστικός πυρήνας «πρότυπο», όπως περηφανεύονταν τότε οι χρυσαυγίτες, στη Νίκαια.

Ο δικηγόρος των Αιγύπτιων αλιεργατών θύμισε τα εγκλήματα των ταγμάτων εφόδου σε όλη την Ελλάδα και περιέγραψε πώς μετά από «μία μακρόχρονη, ενωτική, μαζική και συντονισμένη παρέμβαση μέσα και κυρίως έξω από τα δικαστήρια, εκεί που χρειαζόταν να σπάμε το φραγμό της έλλειψης ενημέρωσης, μπορέσαμε και πετύχαμε ότι στις 7 Οκτωβρίου του 2020, εκείνη την ιστορική ημέρα, το Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων Αθηνών εκφώνησε ότι η Χρυσή Αυγή αποτελεί εγκληματική οργάνωση».

Συνεχίζοντας ενημέρωσε για την πορεία της δίκης σε δεύτερο βαθμό και μίλησε για τις επιτυχίες που έχουν σημειωθεί μέχρι τώρα στο Εφετείο. Κάλεσε τέλος σε επιφυλακή και σε κλιμάκωση της μάχης ενάντια στους φασίστες και τον ρατσισμό που τους ανοίγει το δρόμο: «Η σταδιακή, έστω περιοδική και όχι μαζική, επανεμφάνιση της ναζιστικής  και ρατσιστικής βίας, με διαφορά εγκλήματα όπως η δολοφονία του Μιχάλη Κατσουρή ή του Σιράζ Σαφτάρ πέρσι και άλλα περιστατικά, δεν μας επιτρέπει να εφησυχάζουμε. Όπως βέβαια και το γεγονός ότι για πρώτη φορά στην Ελλάδα στις περσινές βουλευτικές εκλογές είχαμε ένα διψήφιο νούμερο και τρία ακροδεξιά σχήματα για πρώτη φορά στην ελληνική Βουλή, που ναι μεν δεν είναι Χρυσή Αυγή αλλά ο πολιτικός τους λόγος διαμορφώνει το έδαφος για δράσεις τύπου Χρυσής Αυγής...

Η αλληλεγγύη και συμπαράσταση στους πρόσφυγες και μετανάστες είναι αναγκαία, με μία από τις πιο σημαντικές αιχμές να είναι η δίκη για το ναυάγιο της Πύλου και η απαίτηση να διωχθούν οι πραγματικοί ένοχοι για τη δολοφονία των 700 ανθρώπων, εν μέσω χιλιάδων δυστυχώς προσφύγων που έχουν πληγεί στα νερά της Μεσογείου. Βαδίζουμε στο δρόμο του αντιφασιστικού κινήματος, τιμάμε την 11η επέτειο της δολοφονίας του Παύλου Φύσσα και θα είμαστε στην πορεία την Τετάρτη το απόγευμα. Θα δίνουμε τις μάχες και στα δικαστήρια και στο δημοτικό συμβούλιο και στους δρόμους και στην κοινωνία και παντού και θα νικήσουμε».

 

Κ. Θωίδου

 

Τη μάχη ενάντια στην κυβέρνηση της ΝΔ και τις ρατσιστικές πολιτικές της έβαλε στο επίκεντρο του αγώνα ενάντια στους φασίστες σήμερα, η Κ.Θωίδου. Όπως είπε:

«Η άνοδος της ακροδεξιάς είναι καρπός της ανοιχτής επιλογής των αρχουσών τάξεων σε όλη την Ευρώπη και των κυβερνήσεων να παίξουν το χαρτί του ρατσισμού και της ισλαμοφοβίας προσπαθώντας να ρίξουν το φταίξιμο για την κρίση και για την εξαθλίωση στους ίδιους τους μετανάστες. Αν τη δεκαετία του ‘30 η δαιμονοποίηση των Εβραίων ήταν αυτή που έθρεψε τους ναζί, σήμερα αυτό που θρέφει την ακροδεξιά είναι η δαιμονοποίηση των μεταναστών και των προσφύγων...

Η πιο πρόσφατη δήλωση που έκανε ο Μητοστάκης ήταν σε μία συνάντηση στη Βιέννη με τον καγκελάριο της Αυστρίας ότι δεν είναι δυνατόν οι πρόσφυγες στην Ελλάδα να έχουν πιο ευνοϊκό καθεστώς από τους Έλληνες πολίτες. Ξαναπαίζει το χαρτί του ρατσισμού προσπαθώντας να στρέψει την οργή του κόσμου απέναντι στους πρόσφυγες... Γι’ αυτό ακριβώς το λόγο, αυτό που έχουμε ανάγκη το επόμενο διάστημα είναι να αντισταθούμε σε αυτές τις πολιτικές με μια αριστερά που κάνει την επιλογή να δώσει τη μάχη απέναντι στα ρατσιστικά ψέματα και τη ρατσιστική ιδεολογία και να ενώσει όλες τις δυνάμεις του κινήματος προκειμένου να οργανώσει τη δύναμη που πραγματικά μπορεί να αντισταθεί».

Φέρνοντας την εμπειρία από τις σκληρές μάχες στη γειτονιά ενάντια στη Χρυσή Αυγή, υπογράμμισε πως «είναι πολύ σημαντικό ότι δίνουμε τη μάχη ενάντια στην ατζέντα του νόμου και της τάξης που προσπαθεί να επιβάλλει ο νέος δήμαρχος της Κοκκινιάς, με σημαία τα πογκρόμ της αστυνομίας κατά των προσφύγων, των μεταναστών και των Ρομά... Είναι μια πολιτική που στρώνει το δρόμο για να δημιουργηθούν ξανά ομάδες ταγμάτων εφόδου στην Κοκκινιά».

Και κατέληξε: «Έχει μεγάλη σημασία να είμαστε την Τετάρτη στο Κερατσίνι, έχει μεγάλη σημασία την ίδια στιγμή να δυναμώσουμε την αριστερά τις εναλλακτικής προοπτικής. Την αριστερά που πιστεύει στη δύναμη και στην ενότητα της εργατικής τάξης, την οργανώνει και μπορεί να τη φτάσει μέχρι την νίκη, μέχρι την ανατροπή αυτού του συστήματος».