Η σφαγή που εξελίσσεται στο Σουδάν είναι τεράστια κι ωστόσο παραμένει σχεδόν αόρατη. Σύμφωνα με αμερικανικές εκτιμήσεις, 150 χιλιάδες άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους στον πόλεμο από τον Απρίλη του 2023, όταν ξέσπασε αυτή η πιο αιματηρή φάση των συγκρούσεων. Από τη μια μεριά βρίσκεται ο επίσημος στρατός του Σουδάν υπό τον στρατηγό Μπουρχάν και από την άλλη οι Δυνάμεις Ταχείας Επικουρίας (RSF), ένα παραστρατιωτικό σώμα υπό τον πολέμαρχο Χεμέντι. Οι δυο στρατοί χτυπιούνται για να ελέγξουν εδάφη και να μοιράσουν τη λεία τους, βομβαρδίζοντας σαρωτικά κατοικημένες περιοχές και χρησιμοποιώντας βαρύ οπλισμό ιδιαίτερα μέσα στην πρωτεύουσα Χαρτούμ.
Φαίνεται απίστευτο ότι εξελίσσεται μια τέτοια καταστροφή μέσα στην τρίτη μεγαλύτερη σε έκταση χώρα της Αφρικής και οι διεθνείς οργανισμοί μοιάζουν να αδιαφορούν. Όμως δεν πρόκειται για αδιαφορία, αλλά για κάτι πολύ χειρότερο. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους στη Μέση Ανατολή έχουν βαμμένα τα χέρια τους με το αίμα των Σουδανών.
Το 2019 στο Σουδάν ο κόσμος έκανε επανάσταση. Οι απεργίες, οι καταλήψεις και οι μαζικές διαδηλώσεις κράτησαν μήνες μέχρι που ανατράπηκε ο δικτάτορας Ομάρ Μπασίρ. Ο Μπασίρ κυβερνούσε το Σουδάν από το 1989. Οι στρατιωτικοί προσπάθησαν να μιμηθούν το παιχνίδι που είχε παίξει ο στρατός στην Αίγυπτο στην επανάσταση του 2011. Εμφανίστηκαν ξαφνικά ως «αντίπαλοι του δικτάτορα Μπασίρ», διεκδικώντας να καθορίσουν τις πολιτικές εξελίξεις και να σχηματίσουν εκείνοι κυβέρνηση. Ο κόσμος που συνέχιζε τις μάχες στο δρόμο δέχτηκε την ωμή βία από τους υποτιθέμενους «αντικαθεστωτικούς». Τον Ιούνη του 2019 επιτέθηκαν στον εξεγερμένο κόσμο, σκοτώνοντας πάνω από 120 διαδηλωτές και βιάζοντας δεκάδες γυναίκες. Οι δυνάμεις του Χεμέντι ήταν εκπαιδευμένες για χρόνια στις σφαγές αθώων. Οι RSF είναι μετεξέλιξη μιας πολιτοφυλακής που εξολόθρευσε εκατοντάδες χιλιάδες μέλη αφρικανικών φυλών στο Νταρφούρ (στο Δυτικό Σουδάν) και στο γειτονικό Τσαντ. Ο Μπασίρ επιβράβευσε τη δράση τους και τους μετέτρεψε σε επίσημο τμήμα του σουδανικού κράτους. Ο ΟΗΕ είχε επίσημα χαρακτηρίσει γενοκτονία τις σφαγές τους στο Νταρφούρ.
Εξάπλωση
Λίγες μέρες πριν από τη δολοφονία των διαδηλωτών, τον Ιούνη του ‘19, τα Εμιράτα, η Σαουδική Αραβία και η Αίγυπτος είχαν επαφές με τους εγκληματίες και τους είχαν δώσει το πράσινο φως. Μια 48ωρη απεργία είχε τρομάξει τις αντιδραστικές δυνάμεις της περιοχής. Δικτάτορες, πρίγκιπες και εμίρηδες φοβούνταν μια επανάληψη και εξάπλωση της Αραβικής Άνοιξης. Οι ίδιες δυνάμεις σήμερα τροφοδοτούν με όπλα και με άφθονο χρήμα τις δυο πτέρυγες που σπέρνουν το θάνατο.
Όχι όμως μόνες τους. Οι δυνάμεις του Χεμέντι είναι σήμερα πολλαπλάσιες και πολύ πιο ισχυρές από τότε που οργάνωναν τη γενοκτονία στο Νταρφούρ. Μεσολάβησαν τρεις αλλαγές.
Η πρώτη είναι ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση έστησε το πρόγραμμα συνεργασιών της με τα κράτη της Αφρικής με στόχο να μπλοκαριστεί η πρόσβαση προσφύγων και μεταναστών στις ακτές της Μεσογείου. Το 2014 αυτή η ρατσιστική πολιτική ονομάστηκε «διαδικασία του Χαρτούμ» και στηριζόταν στην ανάληψη από πλευράς αφρικανικών κρατών του ρόλου των κυνηγών μεταναστών και των δεσμοφυλάκων σε στρατόπεδα και καινούργιες φυλακές. Στο Σουδάν, το ρόλο αυτό ανέλαβαν μετά χαράς οι μπαρουτοκαπνισμένοι δολοφόνοι του Χεμέντι. Τα λεφτά της Ευρωπαϊκής Ένωσης τούς έθρεψαν και τους προετοίμασαν για τα επόμενα εγκλήματά τους. Ο Χεμέντι από λαθρέμπορος αρχικά και σφαγέας γυναικόπαιδων στη συνέχεια μετατράπηκε σε συνομιλητή της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η δεύτερη αλλαγή ήταν ότι τις δυνάμεις του Χεμέντι τις μίσθωσαν τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Σαουδική Αραβία για να πολεμήσουν για λογαριασμό τους στην Υεμένη. Οι Σαουδάραβες εξαπέλυσαν έναν βάρβαρο πόλεμο στην Υεμένη το 2015, φτάνοντας να προκαλέσουν το μεγαλύτερο καταγεγραμμένο σύγχρονο λιμό και τη μεγαλύτερη επιδημία χολέρας. Όλες οι μεγάλες δυνάμεις στάθηκαν στο πλευρό της Σαουδικής Αραβίας που υποτίθεται «επέβαλλε την τάξη στην Υεμένη» μετά την επανάσταση του 2011. Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα μπήκαν επίσης στον πόλεμο, αρχικά μαζί με τους Σαουδάραβες και στη συνέχεια και σε σύγκρουση μαζί τους. Και οι δυο τους έριξαν δισεκατομμύρια στον πόλεμο απέναντι σε μια από τις πιο φτωχές χώρες του κόσμου, αλλά δεν είχαν αρκετούς, φτηνούς και έμπειρους φαντάρους.
Το χρήμα από τα Εμιράτα έφτανε για να στρατολογεί ο Χεμέντι χιλιάδες πάμφτωχους Σουδανούς και να τους μετατρέπει σε δολοφόνους που έφευγαν για την Υεμένη. Οι Χουθίτες αντάρτες που σήμερα τρομάζουν το Ισραήλ και τους εφοπλιστές στην Ερυθρά Θάλασσα έχουν συγκρουστεί και με τους μισθοφόρους του Χεμέντι για χρόνια. Το 2019 η Σαουδική Αραβία υποχώρησε νικημένη, αλλά ο στρατός του Χεμέντι είχε πολλαπλασιαστεί και πλουτίσει. ΗΠΑ και Ευρωπαϊκή Ένωση χειροκροτούσαν και ενίσχυαν τα βασίλεια του Κόλπου και τον πόλεμό τους. Αποκαλούν τρομοκράτες τους Χουθίτες που αντιστάθηκαν και όχι τις RSF που κατακρεουργούσαν από το Τσαντ ως την Υεμένη.
Η τρίτη εξέλιξη ήταν η επανάσταση του 2019. Το κίνημα στους δρόμους δεν ελεγχόταν από κανένα πολιτικό κόμμα και σε κάθε βήμα του πίεζε για όλο και πιο συνολική αλλαγή. Πολιτικοί της αντιπολίτευσης επιχείρησαν να σχηματίσουν μεταβατική κυβέρνηση, αλλά η Ευρωπαϊκή Ένωση έλεγε πως οι εκκλήσεις για δημοκρατία ήταν «επικίνδυνες» και «βιαστικές». Η παλιά αποικιακή δύναμη του Σουδάν, η Βρετανία, προτιμούσε να συνομιλεί με τους επίσημους και ανεπίσημους στρατηγούς, δίνοντάς τους συμβουλές για το πώς θα διατηρηθεί η σταθερότητα. Σε εκείνη τη φάση, ο Μπουρχάν και ο Χεμέντι παρουσιάζονταν ακόμη ως ενιαία δύναμη.
Συμφωνίες
Στο πλευρό των δολοφόνων, ιδιαίτερα του Χεμέντι στάθηκε και το Ισραήλ με όλες του τις δυνάμεις. Θεωρήθηκε επιτυχία για τον Τραμπ και για το Ισραήλ το γεγονός ότι το 2021 το Σουδάν υπέγραψε τις συμφωνίες του Αβραάμ για εξομάλυνση σχέσεων με το σιωνιστικό κράτος. Αυτές οι συμφωνίες πλέον έχουν θαφτεί κάτω από σωρούς χιλιάδων νεκρών, στη Γάζα και στο Χαρτούμ.
Καθώς οι εξελίξεις προχωρούσαν, οι διάφορες περιφερειακές δυνάμεις άρχισαν να ποντάρουν σε διαφορετικό άλογο. Τα Εμιράτα συνέχισαν να τροφοδοτούν ασταμάτητα τον Χεμέντι, παίρνοντας ως αντάλλαγμα το χρυσό από τις περιοχές που ελέγχει. Η Αίγυπτος και η Τουρκία συνέχισαν να στηρίζουν τον Μπουρχάν. Τα Εμιράτα, εκτός από τα άμεσα οφέλη, εντάσσουν τη στήριξή τους στις RSF στη “μάχη ενάντια στον Ισλαμισμό”, κατηγορώντας τον Μπουρχάν ως συνεχιστή της παράδοσης του πολιτικού Ισλάμ που εξέφραζε και ο Μπασίρ.
Τον Απρίλη του ‘23, οι συσσωρευμένοι εξοπλισμοί και σχεδιασμοί μετατράπηκαν σε ανελέητο πόλεμο μέσα στο Χαρτούμ. Για μήνες ολόκληρους ο κόσμος κατάφερε να επιβιώσει μόνο χάρη στην αυτοοργάνωση και στη δράση των Λαϊκών Επιτροπών που στήθηκαν. Όποιος μπορούσε, μεταφερόταν είτε προς την Αίγυπτο, είτε προς τα ανατολικά, στο Πορτ Σουντάν, επιχειρώντας να περάσει προς τον Κόλπο.
Ένα χρόνο μετά, το Σουδάν έχει μετατραπεί σε μια σειρά από μαζικούς καταυλισμούς εσωτερικών προσφύγων. Οι υπεύθυνοι για τη σφαγή κλείνουν τα σύνορα και δεν αφήνουν τον κόσμο να γλυτώσει. Πλέον οι καταγγελίες για το βρόμικο ρόλο των Εμιράτων έφτασαν να γίνονται επισήμως από τις χώρες της Αφρικανικής Ένωσης, αλλά είναι η Βρετανία στον ΟΗΕ που μπλοκάρει τη συζήτηση για να προστατεύσει τους συμμάχους της. Την ώρα που εξελίσσεται η σφαγή στην Παλαιστίνη και ενώ ταυτόχρονα η Κίνα ψάχνει και χτίζει προσβάσεις στο Κέρας της Αφρικής, κανείς δεν είναι διατεθειμένος να χαλάσει τις φιλίες του για χάρη μερικών εκατοντάδων χιλιάδων νεκρών.
Οι δυο στρατοί ανταγωνίζονται σε βαρβαρότητα. Οι RSF βομβαρδίζουν καταυλισμούς προσφύγων χωρίς να το κρύβουν, ενώ συνεχίζουν τις ρατσιστικές σφαγές τους στο βόρειο Νταρφούρ. Ο Μπουρχάν επισκέφθηκε πριν από λίγες μέρες μια «απελευθερωμένη περιοχή», αλλά αντί για πανηγυρισμούς άκουσε τις γυναίκες να ξεσηκώνονται, να τον πλησιάζουν και να του λένε: «Μπουρχάν, άκουσέ μας. Είμαστε οι γυναίκες του Σουδάν. Είμαστε εξουθενωμένες. Όχι στον πόλεμο, Μπουρχάν. Είμαστε στο δρόμο. Είμαστε πρόσφυγες εδώ και ένα χρόνο, χωρίς σπίτι. Ο πόλεμος μας κατέστρεψε».
Απέναντι σε μικρούς, μεγάλους, ντόπιους, περιφερειακούς και διεθνείς δολοφόνους, στο Σουδάν υπάρχουν δυνάμεις που συνεχίζουν και αντιστέκονται. Και στην πρώτη γραμμή είναι η οργανωμένη εργατική τάξη. Τα συνδικάτα των εκπαιδευτικών έχουν οργανώσει μια πρωτοβουλία και ζητάνε διεθνή στήριξη. Σύμφωνα με τη UNICEF, 19 εκατομμύρια παιδιά βρίσκονται αυτή τη στιγμή εκτός σχολείων. Οι συγκρούσεις έχουν μπλοκάρει την είσοδο τριών εκατομμυρίων παιδιών στο σχολικό σύστημα. 6.000 σχολεία έχουν μετατραπεί σε καταφύγια για εσωτερικούς πρόσφυγες και άλλα σε στρατιωτικές βάσεις, αν δεν έχουν ήδη ισοπεδωθεί. 350 χιλιάδες εκπαιδευτικοί είναι απλήρωτοι εδώ και 16 μήνες.
Η έκκληση των εκπαιδευτικών αναφέρει: «Εμείς, η Επιτροπή Σουδανών Εκπαιδευτικών έχουμε ξεκινήσει μια καμπάνια για να σταματήσουμε τον πόλεμο με το σύνθημα “Οι εκπαιδευτικοί είναι υπέρμαχοι της Ειρήνης και Οικοδόμοι των Πολιτισμών”. Η καμπάνια αυτή έχει κερδίσει την πλατιά υποστήριξη από κάθε τομέα της σουδανικής κοινωνίας, συνδικάτα, επαγγελματικές οργανώσεις, οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, γνωστές προσωπικότητες και πολιτικά κόμματα. Αυτή η υποστήριξη μας δεσμεύει να συνεχίσουμε τις προσπάθειες μέχρι να σταματήσει ο πόλεμος. Ζητάμε την υποστήριξη των συνδικάτων και των οργανώσεων από όλο τον κόσμο στον αγώνα μας”.