Αντιπολεμικό κίνημα
Η κινηματική “υπερδύναμη” του 2003

15 Φλεβάρη 2003, Αθήνα. Φωτό: Αρχείο Εργατική Αλληλεγγύη

Τα μεγαλειώδη συλλαλητήρια στις 5 Οκτώβρη δείχνουν ότι το παγκόσμιο αντιπολεμικό κίνημα μπορεί να «ελευθερώσει την Παλαιστίνη» και να σταματήσει τη βαρβαρότητα του πολέμου που απλώνει σε όλη τη Μέση Ανατολή το σιωνιστικό κράτος τρομοκράτης του Ισραήλ, ο αμερικάνικος ιμπεριαλισμός και οι σύμμαχοι του. 

Το αντιπολεμικό κίνημα έχει καθήκον να «σπάσει» την στήριξη και τον εξοπλισμό του Ισραήλ από τις κυβερνήσεις «του». Χωρίς αυτή τη στήριξη, χωρίς την στρατιωτική βοήθεια και την πολεμική συμμετοχή, το Ισραήλ δεν θα μπορούσε να τρομοκρατεί τους Παλαιστίνιους και όλη την περιοχή εξυπηρετώντας όχι μόνο τα δικά του συμφέροντα αλλά και τα συμφέροντα των ιμπεριαλιστών συμμάχων του. 

Τα διδάγματα από το προηγούμενο μεγάλο αντιπολεμικό κίνημα της περιόδου 2001-2006 είναι πολύτιμα για να το καταφέρουμε. Μπορεί να έχουν περάσει 20 χρόνια αλλά οι προκλήσεις και ζητήματα που ανοίγονται σήμερα υπήρχαν και τότε, όπως και οι πολιτικές μάχες και οι πρωτοβουλίες που χρειάστηκε να πάρουμε τότε και μας δικαίωσαν. 

Η συζήτηση για την «άνευ όρων υποστήριξη στην παλαιστινιακή αντίσταση» ξεκίνησε όταν έπρεπε να απαντάμε σε τοποθετήσεις που τόνιζαν ότι «χρειάζεται να καταδικάσουμε τόσο τις επιθέσεις της Χαμάς σε ισραηλινούς αμάχους όσο και την επιθετικότητα του Ισραήλ στη Γάζα» και τη σύγκρουση με το «καθυστερημένο και αυταρχικό Ισλάμ» που αντιπροσωπεύουν η Χαμάς και η Χεζμπολάχ. Το ίδιο έγινε και το 2001. 

Στις 11 Σεπτέμβρη του 2001, οι επιθέσεις στους Δίδυμους Πύργους και στο Πεντάγωνο είχαν ως αποτέλεσμα 3.000 νεκρούς. Την ευθύνη την είχαν αναλάβει οι «μουσουλμάνοι τρομοκράτες της Αλ Κάιντα». Αυτή η επίθεση έγινε η αφορμή για μια πολεμική εκστρατεία από τις ΗΠΑ για να επιβεβαιώσουν και να διαιωνίσουν την παγκόσμια ηγεμονία του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού στη Μέση Ανατολή. Στην αρχή ήταν το Αφγανιστάν και στη συνέχεια, το 2003, το Ιράκ. Όταν οι ιμπεριαλιστές σχεδιάζουν και ξεκινάνε πολέμους, προσπαθούν να κερδίσουν την συναίνεση του κόσμου δίνοντας πάντα στον πόλεμο έναν «ανθρωπιστικό σκοπό». 

Ο πόλεμος ενάντια στο Αφγανιστάν ονομάστηκε «πόλεμος κατά της τρομοκρατίας» που θα «απελευθέρωνε» το λαό, και ιδιαίτερα τις γυναίκες και τις μειονότητες, από το βάρβαρο και καταπιεστικό καθεστώς των Ταλιμπάν. Στη συνέχεια ανακαλύψαν τον «Άξονα του κακού» για να μπει το Ιράκ «στο κάδρο» με τα δήθεν «όπλα μαζικής καταστροφής» που διέθετε. Όπως και σήμερα, οι ιμπεριαλιστές σε ΗΠΑ και ΕΕ έπαιξαν τα χαρτιά της τρομοϋστερίας και της ισλαμοφοβίας επιδιώκοντας να κερδίσουν την υποστήριξη του κόσμου στα πολεμικά τους σχέδια. Θεωρούσαν ότι ο κόσμος δεν θα μπορούσε να πει όχι σε ένα πόλεμο, μετά την τρομοκρατική επίθεση της 11/9. Όμως, αυτό που ακολούθησε ήταν το αντίθετο. Την περίοδο 2001-2006, η αντιπολεμική πάλη έγινε κέντρο για εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον πλανήτη. 

Χρειάστηκαν κρίσιμες πολιτικές επιλογές, ξεκαθαρίσματα και πρωτοβουλίες για να γίνει αυτό. Το ΣΕΚ και οι αδελφές του οργανώσεις σε άλλες χώρες έδωσαν όλες τους τις δυνάμεις για να επιτευχθούν. 

Ο πόλεμος στο Αφγανιστάν ήταν το πρώτο τεστ. Η Εργατική Αλληλεγγύη είχε βγει με πρωτοσέλιδο, ήδη στις 12 Σεπτέμβρη του 2001, «Ένοχος ο ίδιος ο αμερικάνικος ιμπεριαλισμός» αλλά το πρώτο διάστημα, ο πειρασμός να υποκύψει κανείς στις «ίσες αποστάσεις» απέναντι στο ΝΑΤΟ και την «τρομοκρατία» ήταν ισχυρός. Στην πρώτη πορεία που έγινε στην Αθήνα, όταν ξεκίνησαν οι βομβαρδισμοί στο Αφγανιστάν, τα μπλοκ του ΚΚΕ, «από σεβασμό στο πένθος του αμερικάνικου λαού», δεν βάδισαν καν προς την αμερικάνικη πρεσβεία. Ο Συνασπισμός της Αριστεράς (από όπου προήλθε ο ΣΥΡΙΖΑ) καλούσε συναυλία στο Σύνταγμα ενάντια στον «πόλεμο και την τρομοκρατία». Ήταν τα μπλοκ της Πρωτοβουλίας Γένοβα, του ΣΕΚ και της αντικαπιταλιστικής αριστεράς που διαδήλωσαν ως την Αμερικάνικη Πρεσβεία δείχνοντας το δρόμο ότι το κίνημα δεν θα πρέπει να υποτάσσεται στα διλήμματα των ιμπεριαλιστών. Στην επόμενη κινητοποίηση, λίγες μέρες αργότερα, όλα τα μπλοκ της αριστεράς διαδήλωσαν μαζί προς στην αμερικάνικη πρεσβεία. Αυτό το ξεκαθάρισμα άνοιξε το δρόμο για την εκρηκτική αντίσταση κατά του πολέμου στο Ιράκ που ακολούθησε. 

Καθοριστικό ρόλο έπαιξε το καινούριο αντικαπιταλιστικό κίνημα που γεννήθηκε στο Σιάτλ, το Νοέμβρη του 1999, και κορυφώθηκε με τη διεθνή διαδήλωση στη Γένοβα τον Ιούλη του 2001 ενάντια στους G8. Το αντικαπιταλιστικό κίνημα είχε καταφέρει να χτίσει δεσμούς με κινήματα ανάμεσα διάφορες χώρες σε όλο τον πλανήτη και να αναδείξει τα εγκλήματα αυτού του συστήματος που σκορπάει το θάνατο είτε με δάνεια και τόκους, είτε με εμπάργκο και εμπορικούς αποκλεισμούς, είτε με βόμβες. 

Τον Νοέμβρη του 2002, στη Φλωρεντία της Ιταλίας συνεδρίασε το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Φόρουμ (ΕΚΦ), που επιδίωκε το συντονισμό ανάμεσα στα αντικαπιταλιστικά κινήματα της Ευρώπης. Κομμάτι της απόφασής του ήταν ότι πρέπει να αντισταθούμε σε έναν ενδεχόμενο πόλεμο κατά του Ιράκ και γι’ αυτό θα πρέπει να βγούμε συντονισμένα στους δρόμους σε όλο το κόσμο στις 15 Φλεβάρη του 2003. Αυτή η απόφαση κυριάρχησε σε αντιπαράθεση με απόψεις που θεωρούσαν ότι το να επικεντρώνουμε σε έναν επερχόμενο πόλεμο στο Ιράκ θα είναι αποπροσανατολισμός από τη κεντρική μάχη ενάντια στο νεοφιλελευθερισμό και τα οικονομικά εγκλήματα του καπιταλισμού. Οι δυνάμεις που παλέψαμε για γίνει η 15 Φλεβάρη του 2003 δικαιωθήκαμε. Ένας παγκόσμιος αντιπολεμικός συντονισμός που οδήγησε στις πιο μαζικές διαδηλώσεις, μέχρι εκείνη την εποχή, σε 70 χώρες και 700 πόλεις. 

Για εκατομμύρια κόσμο αυτή ήταν η πρώτη φορά που κατέβαινε σε διαδήλωση και έπαιρνε στα χέρια του εργαλεία τα οποία μέχρι τότε έμοιαζαν να μην του ανήκουν: πικέτα, συνθήματα, πανό, προκήρυξη. Στη Ρώμη, με τα τρία εκατομμύρια, καταγράφεται στο βιβλίο των ρεκόρ Γκίνες του 2004 ως το μεγαλύτερο αντιπολεμικό συλλαλητήριο στην ιστορία. Στο Λονδίνο, το πλήθος των 2 εκατομμυρίων που διαδήλωσε στο Χάιντ Πάρκ συγκρίνονταν μόνο με το συλλαλητήριο του 1945 για το τέλος του Β’ ΠΠ. Στην Ισπανία έγιναν οι μεγαλύτερες διαδηλώσεις στην ιστορία της χώρας με πάνω από 4 εκατομμύρια σε 350 πορείες σε όλη τη χώρα. Η Μαδρίτη είχε πάνω από 1,5 εκατομμύριο και η πόλη του Οβιέδο, με πληθυσμό 180.000 κατοίκους, είχε 100.000 διαδηλωτές. Στο Μόσταρ, στη Βοσνία και Ερζεγοβίνη, διαδήλωναν, για πρώτη φορά μετά το τέλος του εμφυλίου πολέμου, μαζί Μουσουλμάνοι και Κροάτες. Στην Ανταρκτική, οι επιστήμονες, στον σταθμό McMurdo των ΗΠΑ, πραγματοποίησαν συγκέντρωση στον πάγο στην άκρη της θάλασσας Ross.

Στην Ελλάδα την καμπάνια για τις 15 Φλεβάρη την οργάνωσε η Συμμαχία Σταματήστε τον Πόλεμο (ΣΣτΠ) που είχε ιδρυθεί στα τέλη του 2002, με πρωτοβουλία του ΣΕΚ, κερδίζοντας τη στήριξη συνδικάτων, φοιτητικών συλλόγων, ανθρώπων του πολιτισμού και αγωνιστών της αριστεράς. 

Το πανελλαδικό συλλαλητήριο στο Σύνταγμα ξεπέρασε κάθε προηγούμενο. 200.000 κόσμος από όλες τις γειτονιές και πόλεις της Ελλάδας, από όλους τους εργατικούς χώρους, τα σχολεία, τις σχολές. Ένα τεράστιο ανθρώπινο ποτάμι βάδιζε, για 4 ολόκληρες ώρες, προς την Αμερικάνικη Πρεσβεία φωνάζοντας συνθήματα κατά του πολέμου και κατά της ελληνικής κυβέρνησης που σχεδίαζε τη συμμετοχή της σ’ αυτόν. «Τη Σούδα κλείστε- τα σύνορα ανοίξτε», «Φέρτε τις φρεγάτες πίσω στο λιμάνι εμείς δεν πολεμάμε για το Βαρδινογιάννη», «Μπους δολοφόνος, Σημίτης συνένοχος».

Η δουλειά που έκανε η ΣΣτΠ ήταν διπλή. Από τη μία να εξασφαλίσει την όσο το δυνατόν μεγαλύτερη μαζικότητα και από την άλλη να εξασφαλίσει την συζήτηση για τις πολιτικές επιλογές που χρειαζόταν για να προχωρήσει το αντιπολεμικό κίνημα. Τέτοιες ήταν η μάχη ενάντια στην ισλαμοφοβία, η σύνδεση του αντιπολεμικού κινήματος με τη μάχη ενάντια στον ιμπεριαλισμό αλλά και με όλες τις μάχες ενάντια στην κυβέρνηση. 

Αντιπολεμική πανεργατική απεργία

Το αντιπολεμικό κίνημα συνδέθηκε με το αντιρατσιστικό, «μπήκε» μέσα στους εργατικούς χώρους, στα σχολεία, στις σχολές τροφοδότησε και τροφοδοτήθηκε από τη δύναμη των αγώνων της εργατικής τάξης και της νεολαίας. Έτσι, φτάσαμε στις 20 Μάρτη, όταν έπεσε η πρώτη βόμβα στο Ιράκ, που εξελίχθηκε σε σεισμός σε όλα τα σχολεία και την επόμενη μέρα οι ηγεσίες των συνδικάτων να αναγκαστούν να καλέσουν σε αντιπολεμική πανεργατική απεργία. Το κεντρικό αίτημα είχε γίνει να μην συμμετάσχει η Ελλάδα στον πόλεμο, να μην δοθούν οι βάσεις για τις ΗΠΑ, να μην σταλούν στρατιώτες και φρεγάτες. Οι ίδιες εικόνες και στην απεργία στις 3 Απρίλη αλλά και στη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ στη Θεσσαλονίκη, στις 20-22 Ιούνη. 

Σύμφωνα με τον Γάλλο ακαδημαϊκό Dominique Reynie, «μεταξύ 3 Ιανουαρίου και 12 Απριλίου 2003, 36 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο συμμετείχαν σε σχεδόν 3.000  αντιπολεμικές διαδηλώσεις». Αυτό ανάγκασε τον δημοσιογράφο των "New York Times", Πάτρικ Τάιλερ, να γράψει ότι «Υπάρχουν πλέον δύο υπερδυνάμεις στον πλανήτη: Oι ΗΠΑ και το παγκόσμιο αντιπολεμικό κίνημα». Η «υπερδύναμη» του αντιπολεμικού κινήματος κατάφερε να αλλάξει τη πορεία του πολέμου και να παίξει αποφασιστικό ρόλο στην ήττα του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού. 

Στην Ελλάδα, η κυβέρνηση Σημίτη δεν τόλμησε ποτέ να στείλει στρατό. Η Τουρκία που την είχαν στην αρχική λίστα των «προθύμων» αναγκάστηκε να μην επιτρέψει τελικά τη διέλευση αμερικάνικων στρατευμάτων από το έδαφός της προς το βόρειο Ιράκ, κάτι που ανάγκασε σε ανασχεδιασμό την αμερικάνικη επέμβαση. Ο Καναδάς αναγκάστηκε να μην στείλει στρατεύματα. Η επιλογή του Μπλερ να στηρίξει τον Μπους μέχρι τέλους άνοιξε την μεγαλύτερη πολιτική κρίση μέσα στο Εργατικό Κόμμα στη Βρετανία. Η Γαλλία και η Γερμανία αναγκάστηκαν, για πρώτη φορά μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, σε τόσο μεγάλη διαφοροποίηση από τις ΗΠΑ. 

Τελικά, οι ΗΠΑ έφυγαν ηττημένες από το Ιράκ και το Αφγανιστάν. Στη Μέση Ανατολή, οι δικτατορίες ράγισαν και κάποιες έπεσαν λίγα χρόνια αργότερα μετά από τους ξεσηκωμούς και τις επαναστάσεις της «αραβικής άνοιξης» το 2011.  

Αυτό θέλουμε και τώρα. Να ηττηθεί ο αμερικάνικος ιμπεριαλισμός, οι σύμμαχοι του και το «μαντρόσκυλο» τους στη Μέση Ανατολή. Σήμερα μπαίνουμε σ' αυτή τη μάχη με καλύτερους όρους από ότι τότε.