Την Τρίτη 22 Οκτώβρη το «Ινστιτούτο Αλέξης Τσίπρας» οργάνωσε ανοιχτή εκδήλωση για τις «προκλήσεις και προοπτικές για την ελληνική οικονομία» στο Δημοτικό Θέατρο του Πειραιά. Σε αυτή συμμετείχαν τέσσερις πρώην υπουργοί Οικονομικών (Ν. Χριστοδουλάκης, Λ. Κατσέλη, Γ. Δραγασάκης, Γ. Χουλιαράκης). Προσκεκλημένη ομιλήτρια ήταν και η Λουσί Καστέτς από τη Γαλλία, δηλαδή η πολιτικός που είχε προτείνει το Νέο Λαϊκό Μέτωπο για πρωθυπουργό μετά τη νίκη του στο δεύτερο γύρο των εκλογών στη Γαλλία (και απέρριψε ο Μακρόν).
Τα ρεπορτάζ, (όπως του in.gr) μιλήσανε για μια εκδήλωση «ταυτοτική για την Αριστερά» η οποία «μπαίνει σφήνα στα επικοινωνιακά σχέδια του Μαξίμου και στις εξελίξεις στον ΣΥΡΙΖΑ». Και πράγματι, ο Τσίπρας με την ομιλία του στο τέλος της εκδήλωσης έβαλε μια σφήνα.
Αφού μίλησε για την ακρίβεια που πλήττει τους φτωχούς και τα αδιέξοδα της οικονομικής πολιτικής της κυβέρνησης («θα ξαναπέσουμε σε τοίχο και μάλιστα συντομότερα από όσο ίσως πιστεύουμε»), μπήκε στο «ψητό».
Πρώτον, αναγνώρισε αυτό που γνωρίζουμε όλοι/ες, ότι δηλαδή το «σχέδιο» για τη συγκρότηση μιας «κεντροαριστερής», «προοδευτικής» εκλογικής και πολιτικής συμμαχίας με πυλώνες τον ΣΥΡΙΖΑ και το ΠΑΣΟΚ, έχει προσκρούσει σε ξέρα: ο Δούκας που υποστήριζε αυτή την προοπτική έχασε τις εσωκομματικές εκλογές στο ΠΑΣΟΚ. Και ο ΣΥΡΙΖΑ βρίσκεται σε κατάσταση διάλυσης: «Στη προηγούμενη εναρκτήρια εκδήλωσή μας τον Ιούνιο, είχα μιλήσει για την ανάγκη να δώσουμε οι προοδευτικές δυνάμεις και οι προοδευτικοί πολίτες περισσότερο χώρο στο “μαζί”. Να μάθουμε πρόσθεση και πολλαπλασιασμό και να αφήσουμε τη διαίρεση και την αφαίρεση. Φοβάμαι ότι τους μήνες που πέρασαν συνέβη το αντίθετο.
Αλλά και ταυτόχρονα οι πολιτικές εξελίξεις είναι τόσο σύνθετες που δε μπορούν να απαντηθούν με απλά εκλογικά μαθηματικά. Ίσως να μην αρκεί πια η πρόσθεση».
Δεύτερον, ο Τσίπρας επισήμανε μια πραγματικότητα που βοά καθημερινά. Μπορεί η κοινοβουλευτική αντιπολίτευση να βρίσκεται «μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας» αλλά οι εργαζόμενοι και η νεολαία παλεύουν απέναντι στις επιθέσεις της άρχουσας τάξης και της δολοφονικής κυβέρνησης της ΝΔ. Δεν είναι γενικά η δυσαρέσκεια πχ για την ακρίβεια που «φθείρει» την κυβέρνηση, είναι οι αγώνες που την έχουν κάνει μισητή και την έχουν βυθίσει στα αδιέξοδα και την κρίση.
Πάλι σύμφωνα με τα λόγια του Τσίπρα: «Το μόνο παρήγορο και ουσιαστικά ελπιδοφόρο είναι ότι κάτι αρχίζει σιγά σιγά να κινείται. Όχι σε επίπεδο πολιτικής αντιπολίτευσης. Εκεί ο ‘κανένας’ συνεχίζει να προηγείται σε όλες τις δημοσκοπήσεις. Αλλά σε επίπεδο κοινωνικής αντιπολίτευσης. Άλλωστε, ας έχουμε κατά νου, χωρίς κοινωνικές διεργασίες δε μπορεί να υπάρξει πολιτικό υποκείμενο αλλαγής».
Άρα, αφού οι ηγεσίες της κεντροαριστεράς τα έχουν κάνει θάλασσα, αυτό που χρειάζεται είναι να συγκροτηθεί η «δημοκρατική πλειοψηφία» από τα κάτω, μέσα από τις «κοινωνικές διεργασίες». Και το παράδειγμα προς μίμηση που έφερε στην ομιλία του ο Τσίπρας ήταν το Νέο Λαϊκό Μέτωπο στη Γαλλία: «Αυτό μας δείχνει και το παράδειγμα του Νέου Λαϊκού Μετώπου στη Γαλλία, και μας θύμισε με τη παρέμβασή της σήμερα η Λουσί Καστέλς. Η συγκρότησή του δεν ήταν μια τεχνητή συγκόλληση από τα πάνω, αλλά απαίτηση της κοινωνικής αντιπολίτευσης, στις γειτονιές, τα συνδικάτα, τα πανεπιστήμια, στους χώρους δουλειάς. Έκφραση των αγώνων μιας κοινωνίας που έδωσε και δίνει μάχες στους δρόμους και μάλιστα πολλές από αυτές τις κερδίζει».
Με άλλα λόγια ο Τσίπρας προσπάθησε να επικοινωνήσει με τις ανησυχίες και τις προσδοκίες του κόσμου της Αριστεράς που δίνει τις μάχες του έχοντας μείνει μετέωρος από τη χρεοκοπία των «επίσημων» ηγεσιών. Και μάλιστα με αναφορές που «μιλάνε» στις εμπειρίες και τις μνήμες του. Πράγματι, πέρα από το ιστορικό φορτίο μιας μεγάλης στιγμής της ιστορίας της Αριστεράς, το (νέο) Λαϊκό Μέτωπο στη Γαλλία συγκροτήθηκε όταν εκατοντάδες χιλιάδες διαδηλωτές/τριες βγήκαν στους δρόμους σε μια αντιφασιστική έκρηξη για να φράξουν το δρόμο στη Λεπέν και τους φασίστες της.
Αδιέξοδα
Όμως, εδώ ακριβώς εμφανίζονται τα προβλήματα. Και στη δεκαετία του ’30 τα Λαϊκά Μέτωπα πήραν τη δυναμική του «πεζοδρομίου» και των απεργιών για να τη σπαταλήσουν στα αδιέξοδα του κοινοβουλευτικού δρόμου. Ο Τσίπρας μπορεί να εκφράζεται επαινετικά για τους «αγώνες μιας κοινωνίας που δίνει μάχες στους δρόμους», αλλά δεν είχε να πει τίποτα για τους συγκεκριμένους αγώνες που ξεδιπλώνονται καθημερινά. Μιλάει για την κοινωνική αντιπολίτευση αλλά της λέει να περιμένει πότε θα συγκροτηθεί μια δύναμη κυβερνητικής διαχείρισης.
Αυτοί οι αγώνες διατυπώνουν ένα ολόκληρο πρόγραμμα διεκδικήσεων και αιτημάτων, δείχνουν προς μια προοπτική συνολικής σύγκρουσης και με την κυβέρνηση και τον καταστροφικό καπιταλισμό.
Η οργή ενάντια στις ιδιωτικοποιήσεις που μπολιάζεται με την πεποίθηση ότι «το κέρδος σκοτώνει» είναι αυτό που κινητοποιεί την «κοινωνική αντιπολίτευση» να γεμίζει το Καλλιμάρμαρο στέλνοντας το μήνυμα ότι τα ποτάμια που βγήκαν στους δρόμους και τις απεργίες μετά το έγκλημα των Τεμπών είναι εδώ. Οι απεργοί των νοσοκομείων που γιουχάρουν τον Γεωργιάδη εκφράζουν την κοινωνική πλειοψηφία. Και όμως, για όλα αυτά ο Τσίπρας όχι μόνο δεν είχε να πει τίποτα, αλλά η προοπτική που έβαλε προγραμματικά είναι στα χνάρια ενός νεοφιλελευθερισμού με «κοινωνική ευαισθησία»: το πολύ ένας περιορισμός στο χρηματιστήριο ενέργειας, ούτε καν κατάργησή του, για παράδειγμα.
Το ίδιο ισχύει και για τη μάχη ενάντια στην ακροδεξιά και τους φασίστες: «Η σημερινή ανισορροπία του πολιτικού συστήματος, αν δεν αποκατασταθεί από τα αριστερά, ο κίνδυνος είναι να αποκατασταθεί ακόμη δεξιότερα» είπε ο Τσίπρας. Αλλά τι έχει να κάνει και να πει ο Τσίπρας απέναντι σε αυτόν τον κίνδυνο; Το αντιφασιστικό και αντιρατσιστικό κίνημα και διεθνώς και εδώ έχει δώσει χειροπιαστά δείγματα γραφής. Μαζικές αντιφασιστικές κινητοποιήσεις που σταμάτησαν τα πογκρόμ των φασιστών στη Βρετανία, διαδηλώσεις ενάντια στις ρατσιστικές δολοφονίες όπως του Καμράν εδώ. Το κίνημα που διεκδικεί να τιμωρηθούν οι δολοφόνοι της Πύλου λέει «σύνορα ανοιχτά για την προσφυγιά» κόντρα στο ρατσισμό της κυβέρνησης και της Ε.Ε που υψώνουν ρατσιστικά τείχη τροφοδοτώντας παράλληλα τους φασίστες.
Τα παραπάνω δεν είναι κάποιες «ελλείψεις» της πρότασης Τσίπρα. Είναι συνολικό πρόβλημα. Αυτό που έχει να προτείνει συνολικά ο Τσίπρας ως «ταυτοτικό» στοιχείο για την Αριστερά είναι η σύγκλιση με την «Ευρώπη» δηλαδή την Ε.Ε. Αυτό ήταν το κόκκινο νήμα που διαπέρασε την ομιλία του. Η κυβέρνηση της ΝΔ με την «προχειρότητά» της και την υπηρέτηση κάποιων «συμφερόντων» οδηγεί τη χώρα στην απόκλιση από την Ευρώπη, ενώ το ζητούμενο είναι ένα «αναπτυξιακό σοκ» που θα φέρει τη σύγκλιση ανάλογο με εκείνα «του Τρικούπη και του Βενιζέλου». Είναι αδύνατο να ξεχάσουμε τι σήμαιναν εκείνα τα «αναπτυξιακά σοκ», που κατέληξαν και ποιος πλήρωσε την κατάρρευσή τους. Και σίγουρα δεν μπορούμε να ξεχάσουμε ότι ο σύγχρονος επίδοξος μιμητής του Τρικούπη ήταν ο Σημίτης. Ας θυμηθούμε ότι η σύγκλιση με «τον ευρωπαϊκό μέσο όρο» ήταν η σημαία του εκσυγχρονιστικού ΠΑΣΟΚ του Σημίτη (στον οποίο έκανε αναφορά στην ομιλία του ο Τσίπρας) και της άρχουσας τάξης στη δεκαετία του ’90 και του 2000.
Η κρίση του 2010 και τα μνημόνια σήμαναν ότι ακόμα και σήμερα η Ελλάδα έχει ένα από τα μεγαλύτερα ποσοστά πληθυσμού σε κίνδυνο φτώχειας στην Ε.Ε (τρίτο μετά από Βουλγαρία και Ρουμανία). Αλλά η αποτυχία εξόδου από την κρίση είναι πραγματική σε διεθνή κλίμακα. Σε όλες τις χώρες οι ανισότητες και η φτώχεια μεγαλώνουν, η «ανάπτυξη» είναι σε τέλμα και η πολιτική κρίση παρούσα.
Δεν είναι ζήτημα ελλείματος «ηγεσίας και διορατικότητας» της Ε.Ε. Είναι ο καπιταλισμός και η κρίση του που γεννάνε φτώχεια, πολέμους, περιβαλλοντική καταστροφή.
Ο Τσίπρας τέλειωσε την ομιλία του λέγοντας ότι η πλειοψηφία «αργά ή γρήγορα θα απαιτήσει και θα αποκτήσει την πολιτική εκπροσώπηση που της αξίζει». Αν αυτή η πολιτική εκπροσώπηση έχει σαν μπούσουλα την κυβέρνηση των Εργατικών στη Βρετανία (δυο αναφορές στην ομιλία) και ξεκινάει από την αφετηρία ότι κυβερνητική θητεία του ΣΥΡΙΖΑ σήμαινε «σταθεροποίηση με δικαιοσύνη, ανάκτηση αξιοπιστίας με συμπερίληψη», τότε το μόνο που θα καταφέρει είναι να απογοητεύσει μαζικά τον κόσμο που αναζητάει αριστερή εναλλακτική σήμερα.
Η πολιτική εκπροσώπηση που πράγματι αξίζει η πλειοψηφία είναι μια Αριστερά που θα στηρίζει τους αγώνες, θα γενικεύει τα αιτήματά τους, θα οργανώνει τη δύναμη που μπορεί να τα επιβάλλει «στις γειτονιές, τα συνδικάτα, τα πανεπιστήμια, στους χώρους δουλειάς». Μια Αριστερά επαναστατική, που στη χρεοκοπία και τον παραλογισμό του συστήματος θα προβάλλει την προοπτική του εργατικού ελέγχου στην κοινωνία. Με κριτήριο την ικανοποίηση των αναγκών και την προστασία της φύσης, όχι το κέρδος.