Εκδήλωση παρουσίασης των δυο νέων του εκδόσεων για την Παλαιστίνη και τον Λίβανο πραγματοποίησε το Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο την Πέμπτη 19 Δεκέμβρη στην αίθουσα της ΕΣΗΕΑ. Για τα βιβλία και τις εξελίξεις στη Συρία μίλησαν οι:  Σωτήρης Ρούσος, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Πελοποννήσου,  Γιώργος Τσιάρας, δημοσιογράφος της Εφημερίδας των Συντακτών και  Γιώργος Πίττας, δημοσιογράφος της Εργατικής Αλληλεγγύης που συμμετέχει με κείμενό του στη δεύτερη έκδοση του βιβλίου για την Παλαιστίνη. Την εκδήλωση συντόνισε η Φύλλια Πολίτη, δημοσιογράφος. Ήταν μια εκδήλωση πλούσια σε προβληματισμό και διάλογο, που κοινό υπόβαθρο είχε την αλληλεγγύη στον αγώνα της Παλαιστίνης και των λαών της Μέσης Ανατολής. Στη συνέχεια παρουσιάζουμε τα βασικά στοιχεία των εισηγήσεων. Το βίντεο της εκδήλωσης μπορείτε να το παρακολουθήσετε από τη σελίδα του Μαρξιστικού Βιβλιοπωλείου στο facebook.

Σωτήρης Ρούσος

Παρακολουθώ το Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο γιατί με ενδιαφέρουν οι εκδόσεις του για τα διεθνή ζητήματα. Τα συγκεκριμένα δυο βιβλία είναι πολύ σημαντικά. Εκκινούν από μια κινηματική βάση, δεν μασάνε τα λόγια τους, δεν προσπαθούν να παίξουν τον ρόλο του ουδέτερου, ξεκινούν από τη βάση του κινήματος που στέκεται δίπλα στον λαό της Παλαιστίνης, τον λαό του Λιβάνου, έχουν συγκεκριμένα μαρξιστικά κριτήρια και ανάλυση. Εντούτοις, έχουν την ιδιαιτερότητα ότι είναι άρτια βιβλία. Τι εννοούμε άρτια; Παρέχουν την ίδια στιγμή σοβαρή ιστορική αφήγηση, για παράδειγμα, δεν λένε συνωμοσιολογίες, κάτι πολύ σημαντικό στην περίπτωση της Μέσης Ανατολής. 

Το πρώτο σημείο που θέλω να θίξω, και ξεκινάω από το τέλος του βιβλίου για την Παλαιστίνη, είναι κάτι που λέει ο Τόνι Κλιφ: «Ο σιωνισμός δεν λυτρώνει τον εβραϊσμό από τα δεινά, αντίθετα, τον απειλεί με έναν νέο κίνδυνο». Είναι κάτι πολύ σημαντικό, που λένε και αριστεροί Εβραίοι ή πρώην αριστεροί σιωνιστές: φύγαμε από τα γκέτο και φτιάξαμε ένα γκέτο. Ο σιωνισμός έχει πάντοτε έναν χαρακτήρα που λέει έχουμε να αντιμετωπίσουμε εχθρούς. Είναι αυτό που έχει πει ο Μοσέ Νταγιάν, το αναφέρει το βιβλίο και το λέω πάντα στους φοιτητές μου «για να καλλιεργήσουμε τη γη πρέπει να έχουμε ατσάλινο κράνος και την κάνη του όπλου». Ο σιωνισμός δεν μπορεί να φέρει ειρήνη γιατί είναι μια ιδεολογία που ζει από την απειλή που δημιουργεί. 

Το δεύτερο σημείο που θέλω να θίξω αφορά το κείμενο των Μαχόβερ και Ορ και αφορά το εσωτερικό του Ισραήλ. Το βασικό κριτήριο κοινωνικής ταυτότητας στο Ισραήλ δεν είναι η κοινωνική τάξη ή στρώμα, ούτε ακόμα η τοπικότητα. Είναι η εθνικοτοπική προέλευση. Οι Αράβες Εβραίοι, οι Σεφαράντι, υπέστησαν τόσο έντονο ρατσισμό από τους Ασκεναζίμ, τους κεντροευρωπαίους, που στη δεκαετία του ’60 και του ’70 κάποιοι συγκρότησαν μια οργάνωση στο πρότυπο των Μαύρων Πανθήρων των ΗΠΑ. Όμως, επειδή τα συνδικάτα διαπαιδαγωγούσαν την εργατική τάξη ότι εμείς οι Ασκεναζίμ ξέρουμε, οι Σεφαράντι στράφηκαν στη Δεξιά, έγιναν οι ψηφοφόροι του θρησκευτικού σιωνισμού. 

Ο Γιώργος Πίττας στο δικό του κείμενο θέτει ένα θέμα που για μένα είναι πολύ σημαντικό, το θέμα του «αραβικού δρόμου». Μετά την εισβολή και τη συνεχιζόμενη σφαγή στη Γάζα, έχουμε μια πολύ μεγάλη αναζωπύρωση της σημασίας και του κεντρικού ρόλου του Παλαιστινιακού στις αραβικές συνειδήσεις. Ένα μεγάλο κέντρο δημοσκοπήσεων στον αραβικό κόσμο συμπέρανε από τις απαντήσεις που συνέλεξε από 21 χώρες, ότι η κεντρικότητα του Παλαιστινιακού έχει φτάσει στο ίδιο σημείο που βρισκόταν στα τέλη της δεκαετίας του ’60. Αυτό δεν μεταφράζεται το ίδιο σε όλες τις χώρες. Αλλά υπάρχουν χώρες που παίζει ρόλο. Όπως λχ η Αίγυπτος με τα πολύ σοβαρά οικονομικά προβλήματα και το πολύ αυταρχικό καθεστώς και βεβαίως η Ιορδανία με τα προβλήματα και με τον Παλαιστινιακό πληθυσμό αλλά και τα εσωτερικά οικονομικά προβλήματα. 

Αυτό που γράφει ο Γ. Πίττας για τον «δρόμο» και τις διαδηλώσεις, το είπαν σημαντικότατοι ισραηλινοί αναλυτές, ο ένας μάλιστα πολύ κοντά στον Νετανιάχου, πριν δύο βδομάδες. Αναλύοντας ποιες είναι οι βασικές απειλές για το Ισραήλ σήμερα, είπαν ότι είναι το Ιράν, η Τουρκία, οι τζιχαντιστές και προσέξτε ποια είναι η τέταρτη: το διεθνές κίνημα αλληλεγγύης προς του Παλαιστίνιους. Αυτό δεν το λέει το κίνημα, το λέει η δεξιά του Ισραήλ. 

Όσον αφορά το δεύτερο βιβλίο για τον Λίβανο, ξεχωρίζω το ζήτημα της σύνθεσης και της απεύθυνσης της Χεζμπολάχ. Όντως διαθέτει πολλά στελέχη της ανώτερης μεσαίας τάξης. Ο συγγραφέας υποστηρίζει ότι η Χεζμπολάχ έχασε κινηματικά χαρακτηριστικά επειδή αποφάσισε να διαχειριστεί κομμάτια του κράτους, εξέθεσε κάποια συνωμοτικά χαρακτηριστικά της με τη συμμετοχή της στη Συρία. Εγώ πιστεύω ότι ήταν αναγκαίο να «ανοιχτεί», από τη στιγμή που έκανε μια πολιτική συμμαχιών με θρησκευτικούς και κοσμικούς παράγοντες. Κι από την στιγμή που ενεπλάκη στον εμφύλιο πόλεμο στη Συρία ήταν φανερό ότι θα εξέθετε πολλές δυνατότητές της στα μάτια άλλων δυνάμεων.  

Το δεύτερο σημείο αφορά το κίνημα του Οκτώβρη του 2019. Ένα κίνημα που ξεκίνησε πράγματι από τα κάτω, από τη νεολαία, ενάντια στη διαφθορά ενός κράτους που βασίζεται σε πολύ αυστηρές θρησκευτικού χαρακτήρα ποσοστώσεις. Μια εξέγερση που έτεμνε εγκάρσια όλες τις θρησκευτικές κοινότητες, συμμετείχαν ακόμα και Σιίτες που έκαναν κριτική στη Χεζμπολάχ για τον τρόπο με τον οποίο διαχειρίζεται το κράτος. 

Ήταν μια ελπίδα που δεν μπορούσε να πάει παραπέρα γιατί δεν υπήρχε ένα πολιτικό σύστημα στο οποίο θα μπορούσε να εκφραστεί. Βλέπουμε ότι τα χαρακτηριστικά της Αραβικής Άνοιξης συνεχίζονται είτε μιλάμε τότε για το Λίβανο, είτε μιλάμε για τις μεγάλες κινητοποιήσεις στην Αλγερία είτε τώρα στη Συρία με την πτώση του Άσαντ. 

Γιώργος Τσιάρας

Τα βιβλία, και για τη Γάζα και για τον Λίβανο, εμπεριέχουν μια δομική αντίφαση όπως όλα τα βιβλία. Είναι διαχρονικά. Το βιβλίο για την Παλαιστίνη έχει κείμενα γραμμένα μισό αιώνα πριν. Το Παλαιστινιακό δεν ξεκίνησε στις 7 Οκτώβρη του 2023, δεν ξεκίνησε καν το 1948. Ξεκινάει στην Ευρώπη με το κίνημα του σιωνισμού με πολλούς σταθμούς στη συνέχεια. Καταλαβαίνει κανείς ότι όλο το κυρίαρχο αφήγημα που υπηρετούν και πολλοί «συνάδελφοι» είναι ψεύτικο, ότι οι Παλαιστίνιοι είναι οι «τρομοκράτες». Το ίδιο ισχύει και για τον Λίβανο. Η Χεζμπολάχ δεν είναι μια τρομοκρατική οργάνωση, είναι ένα πολιτικό κόμμα, με τεράστια λαϊκή βάση και μια πολύ μεγάλη οργάνωση αλληλεγγύης κι όποιος δεν το βλέπει αυτό είναι τυφλός. 

Η αντίφαση είναι ότι ενώ πρόκειται για βιβλία πολύ ενημερωμένα, όπως για παράδειγμα με τον πολύ καλό πρόλογο του Γιώργου στο βιβλίο για την Παλαιστίνη, είναι ήδη «πίσω». Γιατί μέσα σε ένα μήνα είδαμε έναν φοβερό πόλεμο στον Λίβανο τον οποίο κατά τη γνώμη μου τον κέρδισε η Χεζμπολάχ παρά τα φοβερά πλήγματα που δέχθηκε. Το Ισραήλ έχασε στρατιωτικά, παρά τις καταστροφές και το θάνατο χιλιάδων ανθρώπων. 

Το Ισραήλ έκανε εκεχειρία στον Λίβανο για να ρίξει τη Συρία. Πείτε μου έναν άνθρωπο που θα περίμενε ότι αυτός ο σκληροτράχηλος στρατός που άντεξε δώδεκα χρόνια και είχε το πάνω χέρι τελικά, θα κατέρρεε σαν βούτυρο. Κι η κατάρρευση ήρθε για οικονομικούς λόγους, γιατί οι άνθρωποι δεν είχαν να φάνε. Γιατί οι Αμερικανοί κατέχουν στρατιωτικά το πετρέλαιο και τους σιτοβολώνες της Συρίας, γιατί οι διεθνείς κυρώσεις εδώ και δεκατρία χρόνια έχουν γονατίσει τον λαό και τον στρατό. Γιατί υπήρχε τεράστια διαφθορά μέσα στο καθεστώς, γιατί ο ίδιος ο Άσαντ, γόνος κι αυτός ενός δικτάτορα, βρέθηκε τύραννος και δεν τα πήγε και καλά. Δεν έλεγχε την κατάσταση, τις αποφάσεις τις έπαιρνε ένα σκληρό κομμάτι στρατιωτικό, ελίτ, μαφίες. Όλο αυτό το φοβερό σύστημα εξουσίας ανατράπηκε σε μια νύχτα. Έχουμε ένα Λίβανο περικυκλωμένο, ο «άξονας της αντίστασης» δεν λειτουργεί. 

Η εικόνα είναι ζοφερή, κυρίως σε γεωπολιτικό επίπεδο γιατί φαίνεται ότι ο «άξονας της αντίστασης» έχει δεχτεί ένα φοβερό πλήγμα. Ταυτόχρονα, όμως, το στρατηγικό αδιέξοδο του Ισραήλ γίνεται βαθύτερο. Εχει καταλάβει περιοχές στη Συρία, βομβάρδισε πεντακόσιους στόχους στη Συρία. Ούτε η Χαμάς ηττήθηκε, παραμένει μια αξιόμαχη δύναμη. Η Χεζμπολάχ δεν έχει ηττηθεί ούτε το Ιράν. Η Αμερική έχει απομονωθεί και διπλωματικά και πολιτικά, έχει χάσει μεγάλη επιρροή στον αραβικό κόσμο που καλλιεργούσε επί δεκαετίες κι αν μάλιστα εγκαταλείψει τους Κούρδους η Αμερική θα χάσει ακόμα περισσότερους πόντους. 

Τα βιβλία έχουν αυτή τη διαχρονικότητα, παρόλο που μπορεί να είναι λίγο «πίσω» από άποψη επικαιρότητας εκ των πραγμάτων, και γι’ αυτό είναι πολύτιμα. 

Γιώργος Πίττας

Και τα δυο βιβλία και αυτό για την Παλαιστίνη με το νέο κείμενο που συνοψίζει τον ένα χρόνο του πολέμου και αυτό για τον Λίβανο γραμμένο από τον Νίκο Λούντο, είναι πολύτιμα γιατί πρώτον μας δίνουν το περίγραμμα για να μπορούμε να κατανοήσουμε που βρισκόμαστε σήμερα. Ένας δεύτερος λόγος είναι προσπαθούν να πάνε πίσω στις ρίζες. Στην αποικιοκρατική περίοδο, την παρέμβαση της Βρετανίας και της Γαλλίας που βάζουν τους πληθυσμούς υπό την κυριαρχία τους. το σιωνιστικό σχέδιο δεν θα είχε καμία απολύτως τύχη αν δεν είχε πίσω του την στήριξη των ιμπεριαλιστών. 

Το κράτος του Ισραήλ είναι ένα κατοχικό κράτος, σε κλεμμένα εδάφη με εθνοκάθαρση. Είναι κράτος-τρομοκράτης που έχει εισβάλει σε τρία κράτη αυτή τη στιγμή. Είναι ένα κράτος εποίκων  που εποικίζει μια περιοχή διώχνοντας τον τοπικό πληθυσμό. Είναι ένα θρησκευτικό κράτος απαρτχάιντ. Είναι ένα γενοκτονικό κράτος όπως βλέπουμε στη Γάζα και τη Δυτική Όχθη. 

Τα βιβλία, όπως επισήμανε και ο Σωτήρης, έχουν μια κινηματική αφετηρία, τα λέμε από την πλευρά της στράτευσης στον αγώνα της Παλαιστίνης, της σύγκρουσης με τους ιμπεριαλιστές και τη δική μας κυβέρνηση. Ενάντια στον άξονα με το Ισραήλ, τις κοινές στρατιωτικές ασκήσεις, τις βάσεις που είναι τα μετόπισθεν του. Είδαμε τον Μητσοτάκη να πηγαίνει στον Λίβανο λέγοντας ότι θέλει να στείλει δυνάμεις να «βοηθήσουν» τον λιβανικό στρατό και διεκδικεί να γίνει η Ελλάδα εκπρόσωπος της Ε.Ε στην περιοχή. 

Εχει τεράστια σημασία το κίνημα αλληλεγγύης, που βάλανε και οι δυο προηγούμενοι ομιλητές. Τους δημιουργεί τεράστια πίεση και τους απομονώνει πολιτικά και διπλωματικά. Εχει τεράστια σημασία να το ενισχύσουμε. 

Το Ισραήλ προσπαθεί να πλασαριστεί ως ο νικητής. Είναι πλασματική αυτή η εικόνα. Στη Γάζα δεν κερδίζει. Δεν έχει πετύχει την εθνοκάθαρση παρόλο που έστειλε όλο τον πληθυσμό στη Ράφα. Ο κόσμος αντιστέκεται. Δεν έχει διαλύσει τη Χαμάς, εφτά νεκροί στη Γάζα την προηγούμενη βδομάδα μετράει ο ισραηλινός στρατός. Δεν πιέζεται μόνο η Χαμάς για εκεχειρία αλλά και ο Νετανιάχου. 

Προσπάθησε να βγει από αυτό το αδιέξοδο κλιμακώνοντας στο Λίβανο. Δυο μήνες χερσαία επέμβαση και κόλλησε δυο τρία χιλιόμετρα από τα σύνορα. Συνάντησε μια ενωμένη αντίσταση. Τώρα μπήκε στο Γκολάν. Τι προοπτική έχει αυτό;

Η κατάρρευση του καθεστώτος στη Συρία προφανώς επηρεάζεται από διάφορους παράγοντες, τη στάση της Ρωσίας, του Ιράν, τις κυρώσεις κλπ. Αλλά δεν μπορεί να εξηγηθεί μια τέτοια κατάρρευση από αυτούς τους παράγοντες. Ο Άσαντ δεν είχε την παραμικρή υποστήριξη. Μπορεί να χρησιμοποίησε την πιο σκληρή βία για να καταστείλει τη Συριακή Επανάσταση, μπορεί να φάνηκε ότι την τέλειωσε με αυτόν τον τρόπο, ότι είχε σταθεροποιηθεί. Αλλά από τον κόσμο υποστήριξη δεν είχε. Γι’ αυτό κατέρρευσε μέσα σε δέκα μέρες με την επίθεση ενός στρατού το πολύ τριάντα χιλιάδων. 

Και ενώ όλοι πιάστηκαν αδιάβαστοι, εννοώ οι κυβερνήσεις και οι «αναλυτές», βγαίνουν όλοι και σου λένε με λεπτομέρειες πως έχει κανονιστεί η μοιρασιά. Αυτές οι αναλύσεις δεν έχουν σχέση με την πραγματικότητα. Όλες οι δυνάμεις σπεύδουνε να πλασαριστούν στη νέα κατάσταση αλλά με τα συμφέροντά τους να συγκρούονται. Είναι σε κρίση πως θα αντιμετωπίσουν τη Συρία. 

Ο Τζολάνι προσπαθεί να ελέγξει το κράτος παίρνοντας ολόκληρα κομμάτια του κρατικού μηχανισμού του Άσαντ. Δεν είναι δείγμα δύναμης, αλλά αδυναμίας. Ο κόσμος κατεβαίνει στο δρόμο και πανηγυρίζει για την πτώση του Άσαντ. Σήμερα στη Δαμασκό είχαμε μεγάλη διαδήλωση με τις γυναίκες μπροστά για τα δικαιώματά τους που λέγανε δεν θέλουμε θρησκευτικό κράτος. Αυτή η ρωγμή της αποσταθεροποίησης δίνει τη δυνατότητα να βγει ο κόσμος από τα κάτω, να ξαναπιάσει το νήμα της Αραβικής Ανοιξης, να ξαναμιλήσει το «αραβικό πεζοδρόμιο». Το μήνυμα που στέλνει η Συρία δεν αφορά μόνο την ίδια. Ένα πράγμα που τρέμουνε φίλοι κι εχθροί του Άσαντ είναι η κατάρρευση, γιατί είναι ανασφαλείς.