H απάτη PSI και νέο Μνημόνιο - «Κουρέματα» για τραπεζικά πάρτι

Τον Ιανουάριο ο τραπεζικός δείκτης στο Χρηματιστήριο Αθηνών εκτινάχθηκε 82%, ύστερα από βουτιά το 2010 και το 2011. Η Alpha Bank εκτοξεύτηκε 262% (!), Eurobank 216,2%, Πειραιώς 207,7%, Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο 130,2%, Εθνική Τράπεζα 110%, τραβώντας και τις ευρω-τράπεζες στο «στοίχημα» του PSI.

Μα γιατί πανηγυρίζουν οι τραπεζίτες; Επειδή χάνουν με το «κούρεμα»; Φυσικά όχι. Όσο και να μας λένε ότι η νέα δανειακή συμφωνία «κουρεύει τους τραπεζίτες και κάνει το χρέος βιώσιμο», η πραγματικότητα είναι ανάποδη. Ο νέος γύρος εκβιασμών για κοινοτικούς «επόπτες τάξης» ώστε να πληρώσουν οι εργαζόμενοι τα σπασμένα με νέα άγρια μέτρα (απολύσεις στο δημόσιο, χτύπημα συλλογικών συμβάσεων στον ιδιωτικό τομέα), δεν μπορεί να κρύψει την αλήθεια.

Και πολύ περισσότερο δεν κρύβεται το γεγονός πως η κρίση χρέους δεν είναι «ελληνικό ζήτημα», αλλά ευρωπαϊκό, παγκόσμιο: στη ρίζα του καπιταλισμού. Αλλιώς, πώς εξηγείται ότι η Ελλάδα (που μόλις ακουμπά το 2% του ευρωπαϊκού ΑΕΠ), κάνει τις αγορές του πλανήτη, τη μια να γκρεμίζονται και την άλλη να χορεύουν;

Χρειάζεται να είναι απολύτως ξεκάθαρο. Το «κούρεμα» δεν το πληρώνουν οι τραπεζίτες. Αντίθετα, η νέα συμφωνία έχει τον ίδιο στόχο με τις προηγούμενες: τη σωτηρία του τραπεζικού τομέα. Όχι μόνο στην Ελλάδα, στην Πορτογαλία, στην Ιρλανδία, στην Ισπανία, αλλά και στην Ιταλία και τη Γαλλία, καθώς η κρίση αντί να αναχαιτίζεται απλώνεται στα πιο «βαριά πεπόνια» του ευρωπαϊκού καπιταλισμού.

Η αλήθεια είναι ότι οι τραπεζίτες τρέμουν. Το 2012, με βάση τα στοιχεία της BIS (Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών), οι αναχρηματοδοτήσεις δανείων κρατών και τραπεζών στην ευρωζώνη ξεπερνούν τα 2,3 τρις ευρώ. Σχεδόν πάνω από μισό τρις ευρώ πρέπει να γίνει μέσα στο πρώτο τρίμηνο του χρόνου. Ήδη 30 ευρω-τράπεζες θα χρειαστούν άμεσα νέα κεφάλαια 115 δισ. ευρώ συνολικά για να είναι βιώσιμες, σύμφωνα με τις ρυθμιστικές αρχές.

Αλλά οι τράπεζες δύσκολα δανείζουν η μια την άλλη. Γι’ αυτό η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), στην ουσία «τύπωσε χρήμα» (ακόμα κι αν δεν το λέει ο πρόεδρός της, Μάριο Ντράγκι), παρέχοντας από το Δεκέμβριο τριετείς δημοπρασίες παροχής ρευστότητας κοντά 500 δις ευρώ, τις αποκαλούμενες LTRO (Πράξεις Μακροπρόθεσμης Αναχρηματοδότησης). Ήδη, ο ισολογισμός της ΕΚΤ ανέβηκε από τα 1,89 τρις τον Ιούνιο του 2011 στα 2,74 τρις το Δεκέμβριο του 2011, δηλαδή αύξηση 44% μέσα σε έξι μήνες. Αν αυτό δεν είναι «ποσοτική χαλάρωση» (QE), τότε τι είναι;

«Αυτό σημαίνει ότι η κρίση στην ευρωζώνη έληξε; Καθόλου», παραδέχεται ο Μάρτιν Γουλφ, βασικός αρθρογράφος στους Φαϊνανσιαλ Τάιμς. «Η ΕΚΤ έσωσε την ευρωζώνη από καρδιακή προσβολή. Όμως, τα μέλη της θα μείνουν για πολύ καιρό στην ανάρρωση, την οποία θα δυσκολεύει η επιμονή ότι η δημοσιονομική ασιτία είναι το σωστό φάρμακο για τον εξασθενημένο ασθενή».

Το «φάρμακο» αυτό δεν αρκεί για να αντιμετωπίσει την αποτυχία της τελευταίας συνόδου κορυφής να δώσει μεσομακροπρόθεσμη λύση στην κρίση ιδιωτικού και κρατικού χρέους στην ευρωζώνη. Η οπισθοχώρηση στην παγκόσμια οικονομία έχει μετατρέψει την κατάσταση σε βαρέλι δίχως πάτο, γυρίζοντας το ρολόι ξανά τρία χρόνια πριν, όταν κατέρρεε η Λίμαν Μπράδερς. Αλλά τώρα οι «διασώστες» δείχνουν να μην μπορούν να σώσουν ούτε τους εαυτούς τους.

Ενδεικτική είναι η ανησυχία στους ισχυρούς εφοπλιστικούς κύκλους, καθώς οι ναυλαγορές φλερτάρουν ξανά με νέα χαμηλά 3ετίας, καθρεφτίζοντας τάση προς ύφεση για τη διεθνή οικονομία. Ο “δείκτης ξηρού φορτίου” που θεωρείται βαρόμετρο για την οικονομία υποχωρούσε κάτω από τις 1000 μονάδες, προς τα επίπεδα των 950, για πρώτη φορά από τον Ιανουάριο του 2009.

Επιβράδυνση

Ο συγκεκριμένος δείκτης αποτελεί πρόδρομο δείκτη του παγκόσμιου εμπορίου και η προσγείωσή του σε επίπεδα οριακά υψηλότερα από το χαμηλό μετά την κατάρρευση της Λίμαν Μπράδερς το 2008, παραπέμπει και σε επερχόμενη επιβράδυνση της βιομηχανικής παραγωγής στις αναδυόμενες οικονομίες, όπως η Κίνα, αναφέρει το capital.gr.

Υπό αυτό το πρίσμα υφεσιακών τάσεων, κάθε σχέδιο διάσωσης το μόνο που κάνει είναι να ρίχνει χρήμα στη «μαύρη τρύπα» των τραπεζών οδηγώντας σε ένα φαύλο κύκλο, πτωτικού σπιράλ τις οικονομίες και τις συνθήκες διαβίωσης.

Το περασμένο Σαββατοκύριακο στην Αθήνα ο επικεφαλής του Διεθνούς Χρηματοπιστωτικού Ινστιτούτου (IIF), Τσαρλς Νταλάρα δεν ήταν μόνος. Ήρθε μαζί με τον Γιόζεφ Ακερμαν, αφεντικό της Deutche Bank και ισχυρό πρόσωπο του Ινστιτούτου, για να εξασφαλίσουν τη «συμφωνία-ορόσημο» ραμμένη στα μέτρα τους.

Στην πράξη, οι τραπεζίτες με τη συμφωνία θα ανταλλάξουν ομόλογα «κουρελόχαρτα» με νέα, ομόλογα υψηλής πιστοληπτικής βαθμολόγησης, με καλύτερα επιτόκια και ρήτρες ανάπτυξης, που σημαίνει περισσότερα βάρη στον προϋπολογισμό.

Ακόμα και τα 100 δις που διαφημίζει ο Βενιζέλος ότι γλυτώνει, είναι πολύ λιγότερα. Αφού το «κούρεμα» αφορά μόνο ένα μέρος (κοντά στο 60%) του συνολικού χρέους ύψους 350 δισ. Δεν κουρεύονται τα χρέη του μνημονίου κι άλλων διακρατικών συμφωνιών, ούτε τα χρέη (ομόλογα) που έχει η ΕΚΤ και τα hedge fund.

Έτσι, ακόμη και μετά το «εθελοντικό κούρεμα του ιδιωτικού τομέα» το χρέος παραμένει υψηλό, στα 275 δις, κοντά στο 140% του ΑΕΠ. Ποσοστό, κατά πολύ μεγαλύτερο από αυτό που ανάγκασε το 2010 την κυβέρνηση του Παπανδρέου να ζητήσει την "συνδρομή" της Τρόικας. Τώρα ακόμα και οι πιο πιστοί υπερασπιστές της κυβέρνησης και των μνημονίων χρεοκοπίας, σαν την Τρέμη και τον Πρετεντέρη, φορούν τα «φισεκλίκια» κι αναγκάζονται να παραδεχτούν ότι το «κούρεμα» δεν πρόκειται να κάνει το χρέος βιώσιμο.

Μέχρι και το ΔΝΤ ζητά μεγαλύτερο «κούρεμα». Η Τρόικα απαιτεί ήδη προκαταβολικά μέτρα περικοπών για το 2012, ύψους 1,5% του ΑΕΠ, στα οποία συμφώνησαν την Κυριακή οι τρεις πολιτικοί αρχηγοί με τον Παπαδήμο (κι ας το παίζουν αντι-τροϊκανοί), υπό το δεδομένο ότι η ελληνική οικονομία δεν θα υποστεί ύφεση 2,8%, όπως γράφει ο προϋπολογισμός, αλλά πάνω από 3,5%. Πέρσι το ΑΕΠ βούτηξε πάνω από 6% και σωρευτικά 16% στην τριετία.

Οι ελληνικές και κυπριακές τράπεζες έχουν στα χέρια τους ομόλογα του ελληνικού δημοσίου αξίας σχεδόν 50 δις. Σε αντίθεση με τα ασφαλιστικά ταμεία, όμως, οι τράπεζες μετά το «κούρεμα» του 50% θα αναπληρώσουν τα διαφυγόντα κέρδη με φρέσκα κεφάλαια 40 δις.

Γι’ αυτό τρελάθηκαν οι τραπεζικές μετοχές, μαζί με τη διαφαινόμενη διατήρηση του μάνατζμεντ από τους τραπεζίτες, αφού πλέον το (δημόσιο) Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ) αναμένεται να συμμετάσχει στις νέες αυξήσεις κεφαλαίου με άνευ ψήφου μετοχές.

Ψάχνουν κι άλλα κόλπα. Ήδη, οι τραπεζίτες ζητούν τη δυνατότητα συμψηφισμού ζημιών με μελλοντικά κέρδη, από την 5ετία (που ισχύει σήμερα) στη 30ετία. Με το Βενιζέλο να παζαρεύει την επέκταση στη 15ετία.

Εάν ισχύσει η δυνατότητα συμψηφισμού στη 15ετία, οι τράπεζες θα μπορούν να συμψηφίσουν ως και το 20% της «ζημίας» από το κούρεμα. Η «ζημία» τους δηλαδή θα μειωθεί κατά 10%. Για παράδειγμα, τράπεζα με ομόλογα 1 δις ευρώ και «απώλειες» στην ονομαστική αξία 500 εκατ. ευρώ, θα μπορεί να γλυτώσει 100 εκατ. «χασούρας» και να τη συμψηφίσει με κέρδη 15ετίας. Στην ουσία δεν πρόκειται για ζημιές αλλά για διαφυγόντα κέρδη.

Πάντως, ό,τι κόλπα και να σκαρφίζονται ανησυχούν για την «πολιτική αβεβαιότητα», τις αντιστάσεις. Να τι σχολίαζε ένας χρηματιστής:

«Οι περισσότεροι ανησυχούν ότι θα δυσκολευθεί να «περάσει» από τη Βουλή το σχέδιο της Τρόικας… Οι βουλευτές είναι διχασμένοι στο τι θα ψηφίσουν και αυτό υπό τον φόβο κοινωνικών αντιδράσεων. Σε μία γενικότερα τραπεζοκεντρική πολιτική που ακολουθείται σε όλο τον κόσμο και η οποία στοχεύει περισσότερο στην εξυπηρέτηση των συμφερόντων που έχουν οι μέτοχοι των χρηματοοικονομικών ομίλων και λιγότερο οι πολίτες της κάθε χώρας».

Γιατί οι τραπεζίτες να παίρνουν δημόσιο χρήμα χωρίς δημόσιο έλεγχο; Οι μεγαλύτεροι ιδιοκτήτες σπιτιών και γης στην Ελλάδα είναι οι Λάτσηδες και οι Κωστόπουλοι. Γιατί όταν κάποιος δεν έχει τη δυνατότητα αποπληρωμής της δόσης του δανείου του να χάνει το σπίτι ή το χωράφι του και οι τραπεζίτες που απομυζούν το δημόσιο με την κερδοσκοπία στα ομόλογα να τσεπώνουν δημόσιο χρήμα για να σώζονται;

Μπορεί ο ΓΑΠ να το παίζει ριζοσπάστης μιλώντας για κρατικοποίηση τραπεζών με τις κοινές μετοχές (μετοχές με δικαίωμα ψήφου) ως αντάλλαγμα για την ενίσχυση των τραπεζών. Αλλά αυτές είναι μαϊμού - κρατικοποιήσεις, αφού και τα ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια παραμένουν και οι ληστρικές πρακτικές.

Επιβολή ελέγχου

Το ζήτημα είναι ποιος μπορεί να επιβάλει πραγματικό δημόσιο έλεγχο στο τραπεζικό σύστημα. Η απάντηση είναι μόνο ο εργατικός έλεγχος, τον οποίο μπορεί να επιβάλει η μάχη που έχει ξεκινήσει το εργατικό κίνημα ήδη απέναντι στους εκβιασμούς των από πάνω.

Η διαγραφή του χρέους, η στάση πληρωμών στους τραπεζίτες, είναι η μόνη απελευθερωτική λύση που μπορεί να επιβάλει το εργατικό κίνημα για να σταματήσει ο συνεχής κατήφορος, ανοίγοντας την προοπτική των δικών του εναλλακτικών λύσεων: κρατικοποίηση με εργατική «εποπτεία» στις τράπεζες και στις επιχειρήσεις που απολύουν και κλείνουν μαζικά εκβιάζοντας.

Το πρόβλημα είναι ότι δεν δουλεύει το σύστημά τους και όχι ότι «δεν δουλεύουν επαρκώς ανταγωνιστικά» οι εργαζόμενοι, σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα. Δεν υπάρχει κάτι χειρότερο από το να ακούει κάποιος όλα αυτά τα ψέματα, από τους τραπεζίτες και τους εργοδότες, που έτσι κι αλλιώς δεν δουλεύουν ποτέ.

Όταν ο Μόντι στην Ιταλία λέει σε στιλ “πάτερ-φαμίλια”, πως «η σταθερή εργασία αποτελεί μονοτονία». Όταν ο ρομπότ-Παπαδήμος αγκαζέ με την εσωτερική τρόικα, Βενιζέλο, Σαμαρά, Καρατζαφέρη και τα αφεντικά στον ιδιωτικό τομέα κραυγάζουν «δεχθείτε περικοπές μισθών, αλλιώς στην ανεργία». Δεν κάνουν κάτι λιγότερο από ό,τι το κύκλωμα των τοκογλύφων-εκβιαστών που αποκαλύφθηκε στη Θεσσαλονίκη πριν μερικές ημέρες.

Η απάντηση μπορεί να είναι μόνο μια. Απεργιακό ξήλωμα!