Το πρωί της Δευτέρας τα επιτόκια του ισπανικού δημόσιου χρέους χτύπησαν ξανά κόκκινο. Τα επιτόκια των δεκαετών ομολόγων έφτασαν στο 6.2%. Τα σπρεντ (έναντι των αντίστοιχων γερμανικών ομολόγων) έφτασαν στα επίπεδο του 1995.
Η Ευρώπη ζει ξανά τον ελληνικό εφιάλτη. Μόνο που αυτή τη φορά η χώρα που ετοιμάζεται να ζητήσει την βοήθεια των μηχανισμών στήριξης δεν αποτελεί, σε επίπεδο ΑΕΠ το 1.03% αλλά το 7.46% της Ευρωπαϊκής Ένωσης (*). Για την διάσωσή της θα χρειαστούν πολλές εκατοντάδες δισεκατομμύρια -ένα ποσό που ξεπερνάει κατά πολύ αυτά τα οποία μπορεί να συγκεντρώσει ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας.
Το επίκεντρο της ισπανικής κρίσης είναι ο τραπεζικός τομέας. Την περασμένη δεκαετία οι ισπανικές τράπεζες, ενθαρρυμένες από τις ανερχόμενες τιμές της γης, το εύκολο χρήμα και τα φτηνά επιτόκια της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας "έχτισαν" μια τεράστια φούσκα -που όπως και στις ΗΠΑ πριν από λίγα χρόνια έχει μετατραπεί σήμερα σε έναν τρομαχτικό βάλτο από τοξικά δάνεια. Σήμερα τα βιβλία τους έχουν πάνω από 300 δισεκατομμύρια σε χρέη συνδεδεμένα με την αγορά της γης. Από αυτά τα 180 τουλάχιστον θεωρούνται ήδη "κακά" σύμφωνα με τους υπολογισμούς της (Κεντρικής) Τράπεζας της Ισπανίας.
Και αυτό το ιλιγγιώδες ποσό δεν περιλαμβάνει τα 660 περίπου δισεκατομμύρια που έχουν δοθεί στα νοικοκυριά με τη μορφή στεγαστικών δανείων. Από αυτά τα 660 δις, τυπικά, το μεγαλύτερο κομμάτι συνεχίζει να εξυπηρετείται. Τυπικά μόνο το 2.8% των στεγαστικών δανείων είναι στο κόκκινο. Αλλά αυτό το νούμερο οφείλεται μόνο στο γεγονός ότι οι τράπεζες "κάνουν τα στραβά μάτια", σε μια απεγνωσμένη προσπάθεια να κρύψουν το μέγεθος της βόμβας που κρύβουν στα θεμέλιά τους.
Ανεργία
Η ανεργία στην Ισπανία έχει, επίσημα, ξεπεράσει το 23% και τα απανωτά μέτρα λιτότητας έχουν οδηγήσει εκατοντάδες χιλιάδες νοικοκυριά στην ανέχεια. Είναι βέβαιο ότι ο αριθμός αυτών που δεν μπορούν πια να πληρώσουν τις δόσεις των στεγαστικών τους δανείων είναι πολύ-πολύ μεγαλύτερος από το 2.8%. Και η αδυναμία πληρωμής είναι μόνο η μια πλευρά του νομίσματος. Η άλλη είναι η πτώση της αξίας της γης και των διαμερισμάτων στην αγορά -που έχει ξεπεράσει μέσα σε 5 χρόνια το 25%. Για χιλιάδες δανειολήπτες η συνέχιση της εξυπηρέτησης των στεγαστικών τους δανείων δεν έχει πλέον απολύτως κανένα νόημα αφού το διαμέρισμα "τους" αξίζει πλέον λιγότερα από όσα χρωστάνε.
Αν η κυβέρνηση δεν πάρει άμεσα μέτρα φωνάζουν εδώ και πολύ καιρό οι οικονομολόγοι η Ισπανία θα γίνει πολύ γρήγορα όχι απλά μια νέα Ελλάδα αλλά μια Ελλάδα στο τετράγωνο. Το πρόβλημα είναι ότι η κυβέρνηση παίρνει μέτρα -απανωτά μέτρα. Αλλά χωρίς κανένα αποτέλεσμα.
Την περασμένη Παρασκευή η δεξιά κυβέρνηση του Ραχόι ανακοίνωσε το τέταρτο πακέτο μέτρων "διάσωσης των τραπεζών". Είχε μεσολαβήσει μια καταστροφική εβδομάδα που άνοιξε με την χρεωκοπία, ουσιαστικά και την αναγκαστική κρατικοποίηση την Τετάρτη της Bankia, της τέταρτης μεγαλύτερης τράπεζας της Ισπανίας και "έκλεισε" με ένα μυστικό ταξείδι του υπουργού Οικονομικών στο Μιλάνο και την Φρανκφούρτη για διαβουλεύσεις με τον Όλι Ρεν, τον επίτροπο της Ευρωπαϊκής Ενωσης και τον Μάριο Ντράγκι, τον διοικητή της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Ο Ρεν και ο Ντράγκι έδωσαν πράγματι το πράσινο φως στον Ντε Γκουίντος, τον υπουργό του Ραχόι να προχωρήσει. Και προχώρησε.
Την Δευτέρα οι "αγορές" αντέδρασαν στο τελευταίο σχέδιο "διάσωσης" των τραπεζών με μαζική φυγή των κεφαλαίων τους από την Μαδρίτη: το χρηματιστήριο πήρε τον κατήφορο ενώ τα spread και τα επιτόκια των κρατικών τίτλων απογειώθηκαν.
Η ισπανική κρίση -όπως και η ελληνική ή η πορτογαλική- δεν αποτελεί κάποια εθνική ιδιαιτερότητα. Αυτό που οδηγεί τις Ισπανικές τράπεζες στην κατάρρευση δεν είναι ούτε τα "λάθη" των τραπεζιτών, ούτε το σπάταλο κράτος, ούτε οι κερδοσκόποι που οδήγησαν τις τιμές των ακινήτων στα ουράνια. Όλα αυτά δεν είναι παρά τα συμπτώματα, οι ιδιαίτεροι τρόποι, με τους οποίους χτυπάει σήμερα η κρίση τους πιο αδύναμους κρίκους του παγκόσμιου καπιταλισμού.
Οι θιασώτες της "ελεύθερης αγοράς" καλλιεργούν τον μύθο ότι, όταν σπάσουν και "εξυγιανθούν" αυτοί οι αδύναμοι κρίκοι, το σύστημα θα επιστρέψει ξανά στην περίοδο της ανάπτυξης και της ευημερίας. Αντί για αυτό, όμως, αυτό που βλέπουμε είναι ότι η κρίση, μόλις τσακίσει τους πρώτους, συγκεντρώνει τα πυρά της στους επόμενους "αδύναμους κρίκους" -κρίκους που μέχρι τώρα θεωρούντο συχνά "βράχοι" της παγκόσμιας σταθερότητας. Και συνεχίζει. Μέχρι να μην μείνει κανένας άθικτος. Όπως είχε γίνει ακριβώς και τη δεκαετία του 1930.