Η ίδια η φιλοξενία της Συνόδου από τον Μπράουν στο Λονδίνο δείχνει το μέγεθος του προβλήματος που αντιμετωπίζουν. Πριν από μερικούς μήνες η Σύνοδος προγραμματιζόταν για την Καμπούλ, την πρωτεύουσα του Αφγανιστάν. Οι «συνθήκες ασφαλείας», όμως, δεν το επέτρεψαν. Ο Μπράουν, πλέον, αναλαμβάνει να υποδεχθεί την Χίλαρι Κλίντον από πλευράς των ΗΠΑ, τον πρόεδρο του Αφγανιστάν, Χαμίντ Καρζάι, τον Σαρκοζί, τη Μέρκελ και ένα σωρό μικρότερα και μεγαλύτερα γεράκια του πλανήτη.
Η βασική αφετηρία για την κυβέρνηση του Ομπάμα είναι ότι στο στρατιωτικό σκέλος, η κατοχή βρίσκεται στο χείλος της καταστροφής. Το 2009 ήταν η χρονιά με τους περισσότερους νεκρούς από την έναρξη της κατοχής, η οποία έχει μπει στον ένατο χρόνο της. Οι πολύνεκρες επιθέσεις της περασμένης βδομάδας στην Καμπούλ, που έφτασαν σαράντα μέτρα από το Προεδρικό Μέγαρο δεν άφησαν καμιά αμφιβολία για το πού βρισκόμαστε. Οι Ταλιμπάν έχουν καταφέρει αυτό που τα παλιότερα αντάρτικα αποκαλούσαν «περικύκλωση των πόλεων». Αφού για μια μεγάλη περίοδο έπαιρναν στον έλεγχό τους όλο και μεγαλύτερα τμήματα της υπαίθρου, τώρα έχουν τη δυνατότητα να χτυπάνε σε οποιοδήποτε σημείο της πρωτεύουσας και των άλλων πόλεων.
Εμπειρία
Η εμπειρία όλων αυτών των ετών έχει πείσει και τους ίδιους τους Αμερικάνους ότι οι 30 χιλιάδες στρατιώτες που στέλνει επιπλέον ο Ομπάμα δεν μπορούν να αλλάξουν ριζικά την κατάσταση. Πόσο μάλλον όταν όλοι οι υπόλοιποι ΝΑΤΟϊκοί σύμμαχοι γίνονται όλο και πιο διστακτικοί να βοηθήσουν με στρατό και ολοένα αποσύρονται. Ετσι, ο Ομπάμα προωθεί μια πιο «πολιτική» αντιμετώπιση της κατοχής. Η αλλαγή αυτή που σηματοδοτείται και με τη Σύνοδο του Λονδίνου έχει δύο όψεις: από τη μια μεριά επισημοποιείται η ήττα της μέχρι τώρα στρατηγικής. Από την άλλη μπαίνει μπρος μια ακόμη μεγαλύτερη διεύρυνση του μετώπου.
Ας ξεκινήσουμε από την παραδοχή της ήττας. Αξίζει να μεταφέρουμε αυτούσια την εισαγωγή άρθρου των Τάιμς της Νέας Υόρκης της περασμένης Παρασκευής που αποδίδει τα λεγόμενα του Υπουργού Αμυνας των ΗΠΑ, Ρόμπερτ Γκέιτς, σε συνέντευξη Τύπου: «Οι Ηνωμένες Πολιτείες αναγνωρίζουν ότι οι μαχητές Ταλιμπάν αποτελούν πλέον τμήμα του πολιτικού σκηνικού του Αφγανιστάν, είπε την Παρασκευή ο Υπουργός Αμυνας Ρόμπερτ Γκέιτς, αλλά θα πρέπει να προετοιμαστούν να παίξουν έναν σύννομο ρόλο πριν συμφιλιωθούν με την αφγανική κυβέρνηση. Αυτό σημαίνει, είπε ο κύριος Γκέιτς, ότι οι Ταλιμπάν πρέπει να συμμετάσχουν στις εκλογές, να μην αντιτίθενται στη σχολική εκπαίδευση και να μην δολοφονούν τοπικούς αξιωματούχους. Το ερώτημα είναι αν οι Ταλιμπάν σε κάποιο σημείο αυτής της διαδικασίας θα είναι έτοιμοι να βοηθήσουν στην οικοδόμηση του Αφγανιστάν του 21ου αιώνα ή θα θέλουν μόνο να σκοτώνουν κόσμο».
Ενας πόλεμος που ξεκίνησε για να διώξει τους Ταλιμπάν από την εξουσία καταλήγει να ζητάει από τους Ταλιμπάν να βοηθήσουν στην οικοδόμηση του Αφγανιστάν του 21ου αιώνα. Η επίσημη διατύπωση λέει ότι θα στηρίξουν την κυβέρνηση Καρζάι να ξαναενσωματώσει Ταλιμπάν που αποκηρύσσουν τη βία και την Αλ-Κάιντα, να κάνουν δηλαδή δήλωση μετανοίας με την παλιά ορολογία. Ομως οι «ανανήψαντες» θα πρέπει να πληρωθούν αδρά. Ο Καρζάι γκρινιάζει στους Αμερικάνους ότι ο μισθός ενός αντάρτη Ταλιμπάν είναι μεγαλύτερος από το μισθό ενός φαντάρου. Ετσι η Σύνοδος του Λονδίνου έχει και σαν σκοπό να ενισχύσει οικονομικά τον αφγανικό στρατό για να μοιράσει δουλειές και μισθούς.
Αυτή η σαθρή «πολιτική» διαδικασία ξεκινάει από μια σαθρότερη βάση. Ο Καρζάι, που πάνω του στηρίζουν τις ελπίδες τους οι ιμπεριαλιστές, εκλέχθηκε ξανά πρόεδρος, με τη βοήθεια ενός εκατομμυρίου τουλάχιστον πλαστών ψηφοδελτίων, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΗΕ. Δεν έχει ούτε την εμπιστοσύνη των βουλευτών, όπως φάνηκε όταν καταψηφίστηκαν οι 17 από τους 24 υπουργούς που πρότεινε ως νέα κυβέρνηση.
Αυτό όμως είναι το «αμυντικό σκέλος» της στρατηγικής Ομπάμα. Η άλλη όψη είναι αυτό που οι ίδιοι αποκαλούν «περιφερειοποίηση» του πολέμου, ή στρατηγική Αφ-Πακ. Στην πραγματικότητα, όπως φαίνεται, το Αφ-Πακ (Αφγανιστάν - Πακιστάν) δεν είναι αρκετό για να περιγράψει πόσο μεγάλο γίνεται το ντόμινο της αποσταθεροποίησης.
Στρατός
Το Πακιστάν σίγουρα είναι το πρώτο και σημαντικό άνοιγμα. Ο πακιστανικός στρατός έχει αναλάβει να χτυπάει από το ανατολικό μέτωπο και η συνοριακή περιοχή είναι «ξέφραγο αμπέλι» για τους βομβαρδισμούς που οργανώνουν οι Αμερικάνοι. Το Πακιστάν βρίσκεται σε κατάσταση διαρκούς κρίσης τα τελευταία χρόνια και αυτό σημαίνει ότι οι ΗΠΑ χρειάζεται να προσφέρουν ανταλλάγματα στην κυβέρνηση του Ζαρντάρι.
Ο Γκέιτς αναγκάστηκε να κάνει μεγαλοπρεπή επίσκεψη στο μεγαλύτερο ανταγωνιστή του Πακιστάν, την Ινδία, την περασμένη βδομάδα, για να διαβεβαιώσει την κυβέρνηση ότι οι ΗΠΑ θεωρούν την Ινδία εξίσου σημαντικό σύμμαχο. Η επίσκεψη στην Ινδία έφερε στο προσκήνιο και το βασικό μέλημα των ΗΠΑ -το πώς η ήττα τους στο Αφγανιστάν δεν θα μετατραπεί σε συνολική ανατροπή υπέρ της Κίνας στην περιοχή.
Στην άλλη κατεύθυνση, το ντόμινο περνάει μέσα από τη Ρωσία και φτάνει ως τη Γερμανία. Η Ρωσία έχει αναδειχθεί σε βασικό στήριγμα για την τροφοδοσία του αμερικάνικου στρατού στο Αφγανιστάν. Αυτό όμως σημαίνει αλλαγές στο ισοζύγιο σε σχέση με τις τρεις πρώην σοβιετικές δημοκρατίες που συνορεύουν με το Αφγανιστάν αλλά και το Καζακστάν. Η εποχή που οι πρώην σοβιετικοί δορυφόροι έμοιαζαν να περνάνε εξ ολοκλήρου στην αμερικάνικη αυλή έχει περάσει. Στα τέλη του 2009 η Ρωσία έκανε νέες ενεργειακές συμφωνίες για πετρέλαιο και αέριο με το Καζακστάν και το Τουρκμενιστάν. Το Καζακστάν, εξάλλου, παρέλαβε μετά την Ελλάδα την προεδρία του ΟΑΣΕ για το 2010. Ο χειρισμός της κατάστασης ανοίγει ευκαιρίες και προβλήματα για όλες τις χώρες. Στη Γερμανία προκλήθηκε μίνι πολιτική κρίση για το ποιος θα συμμετάσχει στη Σύνοδο του Λονδίνου: ο Υπουργός Εξωτερικών Βεστερβέλε ή ο Αμυνας, Γκούτενμπεργκ; Οι δυο τους έχουν αντίθετες απόψεις και για το αν η Γερμανία πρέπει να στείλει επιπλέον φαντάρους στο Αφγανιστάν.
Η πρωτοβουλία του Ερντογάν να οργανώσει μια δική του Σύνοδο στην Ιστανμπούλ με τη συμμετοχή του Ζαρντάρι και του Καρζάι δείχνει τι αλυσιδωτές επιπτώσεις έχει η ανάγκη του Ομπάμα να βρει και «μουσουλμανική» στήριξη στην πολιτική του.
Αν αυτό το γεωγραφικό ντόμινο μοιάζει σε κάποιους υπερβολικό, η ίδια η θεματική τη Συνόδου του Λονδίνου παρέχει μια απάντηση. Αφγανιστάν και Υεμένη είναι δύο κρίσιμα σημεία του συνολικού τόξου στο οποίο οι ΗΠΑ φοβούνται ότι θα χάσουν τον έλεγχο. Απειλή νέων βομβαρδισμών στην Υεμένη και άπλωμα της κρίσης στο Αφγανιστάν. Αυτά είναι τα «δώρα» της κυβέρνησης Ομπάμα για τη νέα χρονιά.