Ένα γράμμα μιας δασκάλας από τη Ραφήνα σχετικά με το βιβλίο γραμματικής της Ε' και Στ' Δημοτικού κυκλοφόρησε σε κάθε πιθανή διαδικτυακή λίστα, φτάνοντας να προκαλέσει παρέμβαση Πανεπιστημιακών και πολιτικών. Η εκπαιδευτικός κατήγγειλε ότι μέσω του βιβλίου προωθείται η κατάργηση της ορθογραφίας και ορισμένων φωνηέντων της ελληνικής γλώσσας.
Το περιστατικό είναι πολλαπλά αποκαλυπτικό. Το γράμμα της δασκάλας κανονικά θα έπρεπε να προκαλέσει είτε γέλιο είτε απογοήτευση. Η εκπαιδευτικός δείχνει να μην καταλαβαίνει τι γράφει το βιβλίο του δημοτικού. Οι σελίδες που επικαλείται κάνουν λόγο για τους φθόγγους της ελληνικής γλώσσας, δηλαδή τους ήχους που χρησιμοποιούμε όταν μιλάμε. Οι ήχοι των φωνηέντων είναι όντως πέντε στα ελληνικά: α, ε, ι, ο, ου. Όταν αυτούς τους ήχους τους γράφουμε, χρησιμοποιούμε διάφορα γράμματα όπως: η, υ, ει, οι, ω. Όσα όμως γράμματα κι αν έχουν οι λέξεις, οι ήχοι των φωνηέντων παραμένουν πέντε.
Αντίστοιχα για τα σύμφωνα, το βιβλίο της γραμματικής εξηγεί πως υπάρχει ο ήχος “γκ”, ο οποίος είναι σύμφωνο, εξίσου όπως και κάθε άλλο, όπως το “κ”. Όμως τυχαίνει το “γκ” να το γράφουμε με δύο γράμματα. Η δασκάλα κατάλαβε ότι η γραμματική του Δημοτικού εισάγει νέα σύμφωνα στην ελληνική γλώσσα, θίγοντας τα ιερά και τα όσια.
Όπως είδαμε το ίδιο το ζήτημα δεν σηκώνει και πολλή συζήτηση. Η δασκάλα απλώς δεν κατάλαβε ή δεν ήθελε να καταλάβει τι διάβαζε. Αυτό που σηκώνει συζήτηση είναι πώς ένα τέτοιο αστείο θέμα, αποκτά ξαφνικά βαρύτητα. Μια εξήγηση δίνεται στον τίτλο που διάλεξε η δασκάλα για το κείμενό της: “Η ελληνική γλώσσα πρέπει να μείνει ανέπαφη”. Πολλοί από όσους θα διαφωνούσαν με το περιεχόμενο της επιστολής, συμφωνούν με τον τίτλο. Όμως η αντίληψη ότι η γλώσσα είναι κάτι που πρέπει να μείνει ανέπαφο δεν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα, και δίνει χώρο σε αντιδραστικές αντιλήψεις.
Η γλώσσα αλλάζει, όπως αλλάζει και η κοινωνία. Αλλάζει ο τρόπος με τον οποίο μιλάμε, προφέρουμε τις λέξεις, αλλά και τις γράφουμε. Ακόμα και όσοι πιστεύουν ότι υπάρχει μια άρρηκτη συνέχεια από τη γλώσσα του Ομήρου ως σήμερα, ξέρουν ότι οι αρχαίοι Έλληνες έγραφαν με κεφαλαία γράμματα, χωρίς σημεία στίξης και κενά. Όταν, κάποιους αιώνες αργότερα, η Καινή Διαθήκη γράφτηκε στα ελληνικά με πολυτονικό, υπήρχαν “υπερασπιστές” της γλώσσας ακόμα και εκείνη την εποχή, που κατηγορούσαν το κείμενο ως παραβίαση της “σωστής” ελληνικής γλώσσας.
Παπαδιαμάντης
Δεν χρειάζεται να πάει κανείς τόσο μακριά. Όποιος έχει προσπαθήσει να διαβάσει Παπαδιαμάντη, ξέρει ότι πριν από 130 χρόνια και ο τρόπος εκφοράς αλλά και η ορθογραφία ήταν διαφορετική. Ενώ, αν κάποιος ανησυχεί για τα γκρίκλις (ελληνικά με λατινικούς χαρακτήρες) που χρησιμοποιούνται ευρέως στην ηλεκτρονική επικοινωνία, θα πρέπει να ξέρει πως ο Βιτσέντζος Κορνάρος και ο Γεώργιος Χορτάτσης σε μια τέτοια γλώσσα έγραψαν τα κείμενά τους.
Στην πραγματικότητα, όποιος θέτει ζήτημα περί ανέπαφης γλώσσας, θέλει να κρατήσει τους μαθητές χωρίς καμιά επαφή με την πραγματική γλώσσα, τόσο τη γλώσσα της λογοτεχνίας, όσο και τη ζωντανή γλώσσα της ανθρώπινης επικοινωνίας.
Η “δασκάλα της Ραφήνας” προσπαθεί να κρυφτεί, δήθεν υπερασπιζόμενη τη γραμματική του Μανόλη Τριανταφυλλίδη σε βάρος της καινούργιας γραμματικής. Στο κείμενό της, όμως, γράφει για τους “αλλεπάλληλους βιασμούς” που υπέστη η ελληνική γλώσσα, την “εκλαΐκευση” και τις “καταστροφικές” αλλαγές στις οποίες συγκαταλέγει και το μονοτονικό σύστημα.
Με λίγα λόγια πρόκειται για μια καθαρόαιμη νοσταλγό της καθαρεύουσας και του πολυτονικού. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Βύρων Πολύδωρας βγήκε να υπερασπιστεί τη δασκάλα της Ραφήνας με την έκκληση «Πόλεμος! Γρηγορείτε Συνέλληνες!». Το πρόβλημα δεν είναι ότι θέλουν να κάνουν τους μαθητές να μιλάνε σαν τον Βύρωνα Πολύδωρα. Αυτό δεν θα το καταφέρουν με τίποτα. Αυτό που θέλουν είναι να συνεχίσουν να υπάρχουν Πολύδωρες που μιλάνε ακαταλαβίστικα χωρίς να λένε τίποτα, αλλά ταυτόχρονα να έχουν το θράσος να ισχυρίζονται ότι μιλάνε “καλύτερα ελληνικά” από τον απλό κόσμο.
Το σημαντικότερο πρόβλημα είναι ότι τέτοιου είδους παρεμβάσεις βρίσκουν πολλές φορές χώρο μέσα στους συλλόγους των εκπαιδευτικών. Πριν από λίγο καιρό, ένα αντίστοιχο κείμενο με θέμα έναν υποτιθέμενο κύπριο ευρωβουλευτή που ζητούσε την κατάργηση της ελληνικής γλώσσας, είχε κυκλοφορήσει σε πολλούς συλλόγους.
Το πρόσφατο κείμενο για τα φωνήεντα κυκλοφόρησε μέσα από το σύλλογο Αλέξανδρος Δελμούζος. Πολύ σωστά το ΔΣ του Συλλόγου έβγαλε διευκρινιστική ανακοίνωση ότι η επιστολή δεν εκφράζει τα μέλη του, αλλά μόνο την υπογράφουσα. Είναι αποκαλυπτικό ότι οι δύο ΔΑΚίτες του συλλόγου έβγαλαν δική τους ανακοίνωση για να αφήσουν το δίαυλο ανοιχτό με τις αντιδραστικές απόψεις περί γλώσσας.
Οι σύλλογοι των εκπαιδευτικών δεν μπορούν να αφήνουν κανένα περιθώριο στους νοσταλγούς της “ελληνικής γλώσσης”.
Όπως δεν θα αφήσουμε το Σαμαρά και τους υπουργούς του να επιστρέψουν το επίπεδο της χρηματοδότησης των σχολείων πίσω και από τη δεκαετία του '50, το ίδιο δεν θα επιτρέψουμε να επιστρέψει και το περιεχόμενο της εκπαίδευσης στην εποχή της ποδιάς και της τιμωρίας.