Το πάρτι, όμως, δεν κράτησε. Την Τετάρτη η ανησυχία για την αξιοπιστία της ελληνικής οικονομίας χτύπησε κόκκινο. Αλλόφρονες οι «επενδυτές» έτρεχαν να ξεφορτωθούν τα ελληνικά ομόλογα σπρώχνοντας με αυτόν τον τρόπο τα επιτόκια στον ουρανό. Το περιβόητο spread, η διαφορά ανάμεσα στα επιτόκια των ελληνικών και των γερμανικών ομολόγων έφτασε στο 3.56% -σχεδόν μια ολόκληρη μονάδα πάνω από τα επίπεδα της προηγούμενης βδομάδας. «Για χάρη σύγκρισης», έγραφε την ίδια κιόλας μέρα η εφημερίδα Financial Times, «... τα ομόλογα των αναπτυσσόμενων χωρών, κατά μέσο όρο, εμπορεύονται με ένα spread 2.97%... Η Ελλάδα, μια χώρα της Ευρωζώνης, θεωρείται σήμερα πιστωτικά πιο επικίνδυνη από ότι η μέση αναπτυσσόμενη αγορά...».
Αυτό που πυροδότησε το νέο πανικό ήταν η είδηση ότι ο Παπακωνσταντίνου είχε αναθέσει στην Goldman Sachs να μεσολαβήσει για την εξασφάλιση πιστώσεων 25 δισεκατομμυρίων ευρώ από την Κίνα. Η παράκαμψη της «αγοράς» με την προσφυγή σε έναν μεγάλο «θεσμικό» επενδυτή σημαίνει, στη διάλεκτο των τραπεζιτών και των χρηματιστών, ότι η ελληνική κυβέρνηση δεν πιστεύει ότι θα καταφέρει να συγκεντρώσει τα ποσά που χρειάζεται από την αγορά. Άρα κινδυνεύει να χρεοκοπήσει. Άρα πουλάμε, όσο-όσο...
Το πραγματικό πρόβλημα, δεν βρίσκεται ούτε στα «παπαγαλάκια» -που κερδοσκοπούν διαδίδοντας φήμες- ούτε στους χειρισμούς της κυβέρνησης. Το πραγματικό πρόβλημα είναι ότι από τις λύσεις που έχουν πέσει στο τραπέζι καμιά δεν έχει την παραμικρή δυνατότητα να δουλέψει.
Η Ελλάδα, πρώτα απ΄ όλα, δεν μπορεί να παζαρέψει τη διάσωσή της από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Η Ευρωπαϊκή Ένωση επέτρεψε στην Ουγγαρία, μια από τις 27 χώρες-μέλη, να καταφύγει στο ΔΝΤ αλλά η Ουγγαρία δεν ανήκε στην ευρωζώνη. Μια τυχόν διάσωση της Ελλάδας θα μεταφραζόταν αυτόματα από τις αγορές σαν αδυναμία του ίδιου του ευρώ -με άμεση συνέπεια την εξίσου αυτόματη υποτίμησή του: οι επενδυτές που τώρα τρέχουν να ξεφορτωθούν τους επισφαλείς ελληνικούς τίτλους θα έτρεχαν να ξεπουλήσουν κάθε χρεόγραφο διατιμημένο σε Ευρώ -όχι γιατί θα φοβούνταν ότι θα κινδύνευε να χρεοκοπήσει η Γερμανία αλλά απλά για να προστατέψουν τις «επενδύσεις» τους από την υποτίμηση.
Ακόμα χειρότερα, σε αντίθεση με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, η Κίνα δεν είναι διεθνής οργανισμός: την περασμένη βδομάδα ο Γιου Γιονγκντίνγ, ένας από διάσημους συμβούλους της κινεζικής κυβέρνησης, συνέστησε δημόσια στις κινεζικές αρχές να μην επενδύσουν στα «επισφαλή» ελληνικά ομόλογα.
Ανταλλάγματα
Δεν υπάρχει η παραμικρή αμφιβολία ότι μια τυχόν κινεζική βοήθεια θα ήταν συνδεδεμένη με μια ολόκληρη σειρά από παραχωρήσεις και ανταλλάγματα από την πλευρά της ελληνικής κυβέρνησης. Κάποτε ίσως μάθουμε πόσο «κατασκευασμένες» ήταν οι φήμες για την Εθνική Τράπεζα ή τον ΟΣΕ που οργίασαν την περασμένη βδομάδα. Τέτοιες παραχωρήσεις, όμως, δεν μπορεί με τίποτα να ανεχθεί η Ευρωπαϊκή Ένωση.
Αλλά ούτε η Ευρωπαϊκή Ένωση -με την έκδοση Ευρωομολόγων για παράδειγμα- μπορεί να είναι λύση. Η Ελλάδα δεν είναι μόνη. Στην Πορτογαλία τα ελλείμματα του δημοσίου πλησίασαν την περασμένη χρονιά το 10%. Η οικονομία της Ιρλανδίας βρίσκεται σε εξίσου κακά χάλια. Στην Ισπανία η ανεργία βρίσκεται στα επίπεδα του 20%. Στην Ιταλία, μια από τις ισχυρότερες βιομηχανικές οικονομίες του κόσμου, το δημόσιο χρέος βρίσκεται κοντά στα ελληνικά επίπεδα. Μια τυχόν διάσωση της Ελλάδας από την Ευρωπαϊκή Ένωση θα ήταν μια μεγάλη νίκη για τους κερδοσκόπους που έχουν ποντάρει στους φτηνούς, μέχρι τώρα (αυτό σημαίνει υψηλό επιτόκιο) ελληνικούς τίτλους και θα βρίσκονταν τώρα ξαφνικά με τίτλους ισότιμους με τους γερμανικούς. Η επόμενη κίνησή τους, θα ήταν δίχως άλλο, να την πέσουν στην Πορτογαλία, την Ιρλανδία, την Ισπανία, μέχρις ότου να αναγκάσουν την Ευρωπαϊκή Ένωση να σώσει και αυτές. Το τελικό αποτέλεσμα θα ήταν το ίδιο: υποβάθμιση της αξιοπιστίας της Ευρωζώνης, υποτίμηση του Ευρώ και εξάπλωση των προβλημάτων των πιο αδύναμων καπιταλισμών της Ευρώπης στους ισχυρούς. Αλλά ακριβώς αυτό ήταν που ήθελαν να αποφύγουν η Γερμανία και η Γαλλία όταν επέβαλλαν το διαβόητο Σύμφωνο Σταθερότητας΄.
Αντιμέτωποι με αυτές τις δυσκολίες κάποιοι προτείνουν και πάλι ανοιχτά να αφεθεί η Ελλάδα να χρεοκοπήσει. Οι επιπτώσεις, λένε, θα είναι σχετικά μικρές, αφού το μέγεθος της ελληνικής οικονομίας δεν ξεπερνάει το 2-3% της Ευρωζώνης. Αλλά ούτε η χρεοκοπία είναι λύση: η Ελλάδα χρωστάει σχεδόν 300 δισεκατομμύρια Ευρώ στους «διεθνείς επενδυτές». Η Lehman Brothers, η τράπεζα που πυροδότησε την σημερινή κρίση με την κατάρρευσή της τον Σεπτέμβρη του 2008, θα είναι λεπτομέρεια της ιστορίας μπροστά σε αυτό που θα ακολουθήσει αν κηρύξει στάση πληρωμών το ελληνικό δημόσιο.
«Όπως και με τους λαβυρίνθους της αρχαίας μυθολογίας, η Ελλάδα ανακαλύπτει ότι δεν υπάρχει εύκολη διέξοδος από την σημερινή οικονομική της κρίση» έγραφε την περασμένη βδομάδα ένας από τους κορυφαίους οικονομικούς σχολιαστές στην εφημερίδα Financial Times. Σωστά. Με μια μικρή διόρθωση μόνο: να αλλάξουμε την λέξη Ελλάδα με τις λέξεις «παγκόσμιος καπιταλισμός». Η καπιταλισμός, παρά τις φιλολογίες για «αχτίδες φωτός», «πράσινα βλαστάρια» και «ανάκαμψη» εδώ ή εκεί συνεχίζει να βρίσκεται στη χειρότερη κρίση της μεταπολεμικής ιστορίας. Δύο χρόνια μετά τα περιβόητα πακέτα διάσωσης η κατάρρευση απειλεί σήμερα όχι μόνο τράπεζες, αυτοκινητοβιομηχανίες ή μεγαλεπήβολα πρότζεκτ σε αναπτυσσόμενες χώρες σαν το Ντουμπάι αλλά και αναπτυγμένες οικονομίες σαν την Ελλάδα, την Πορτογαλία και την Ισπανία. Ή ακόμα και ολόκληρη την Ευρωζώνη, όπως δραματικά προέβλεψε ο Νουριέλ Ρουμπίνι, ο διάσημος αμερικανός οικονομολόγος.