Η φετινή επέτειος της 11ης Σεπτέμβρη αναμενόταν να είναι η πλέον ήσυχη. Έντεκα χρόνια μετά την επίθεση στους δίδυμους πύργους, με τον Οσάμα μπιν Λάντεν νεκρό και με την αμερικάνικη εξωτερική πολιτική να έχει πάρει αποστάσεις από τις “ακρότητες” του Τζορτζ Μπους, οι περισσότεροι σχολιαστές περίμεναν να ανακοινώσουν ότι ο κύκλος της σύγκρουσης των ΗΠΑ με τον μουσουλμανικό κόσμο έχει πια κλείσει.
Αντί για όλα αυτά, συμπτωματικά στις 11 Σεπτέμβρη ξεκίνησε ένας κύκλος διαδηλώσεων, ταραχών και συγκρούσεων με επίκεντρα τις κατά τόπους αμερικάνικες πρεσβείες και προξενεία. Η δολοφονία του αμερικάνου πρέσβη στη Λιβύη είναι το γεγονός που έδειξε μέχρι πού μπορούν να φτάσουν τα πράγματα. Είναι ο πρώτος αμερικάνος πρέσβης που δολοφονείται μετά το 1979 στο Αφγανιστάν. Άλλοι τρεις διπλωμάτες έχασαν τη ζωή τους κατά τη διάρκεια της επίθεσης στην πρεσβεία στη Βεγγάζη. Αμερικάνικα πολεμικά πλοία αναπτύχθηκαν ανοιχτά της Λιβύης “για παν ενδεχόμενο”. Τις ίδιες μέρες έπεφταν νεκροί στις συγκρούσεις κατά τη διάρκεια επίθεσης στην αμερικάνικη πρεσβεία στην Υεμένη, το Λίβανο, το Σουδάν, την Τυνησία και την Αίγυπτο. Στο Αφγανιστάν, μια μεγάλη επίθεση σε αμερικάνικη βάση στην πόλη Χελμάντ οδήγησε στο θάνατο 20 μαχητές, οι οποίοι είχαν προλάβει να καταστρέψουν τουλάχιστον έξι πολεμικά αεροσκάφη.
Όλες αυτές οι συγκρούσεις ξέσπασαν με αφορμή μια ρατσιστική ταινία που γυρίστηκε στις ΗΠΑ και προσβάλλει τους ιδρυτές του Ισλάμ. Η αμερικάνικη κυβέρνηση αναγκάστηκε να καταγγείλει την ταινία ως “αηδιαστική” και ζήτησε από τους μουσουλμάνους σε όλο τον κόσμο να μην συνδέουν το αμερικάνικο κράτος με τέτοια “δημιουργήματα”. Η ταινία εξάλλου δεν είναι κανένα έργο τέχνης, αλλά ένα προπαγανδιστικό κατασκεύασμα, το οποίο έγινε γνωστό μέσα από δίκτυα φανατικών ακροδεξιών χριστιανών και έχει μόνο στόχο να προκαλέσει.
Αφορμή
Όμως τα γεγονότα δεν ήταν αποτέλεσμα ενός ισλαμιστικού παροξυσμού που μπορούσε να καταλαγιάσει με δηλώσεις απόστασης από το αμερικάνικο κράτος. Η ταινία έδωσε μια ακόμη αφορμή να εκφραστεί η αντιιμπεριαλιστική οργή που υπάρχει από άκρη σε άκρη του μουσουλμανικού κόσμου. Αυτή η οργή παίρνει κάποιες φορές θρησκευτικό χαρακτήρα αλλά όχι πάντα. Στην Αίγυπτο για παράδειγμα, την ίδια στιγμή που εξελίσσονται οι διαδηλώσεις για την ταινία, η εργατική τάξη δίνει μια σημαντικότερη και δυνατότερη μάχη έχοντας ξεκινήσει ένα απεργιακό κύμα (δείτε παρακάτω).
Το περιοδικό Εκόνομιστ, εξάλλου, στο τελευταίο του τεύχος θυμίζει ότι μύριζε μπαρούτι τις τελευταίες μέρες σε πολλά σημεία, ανεξάρτητα από την ταινία: “Η δολοφονία του [πρέσβη] Στίβενς κάθε άλλο παρά το μοναδικό πρόσφατο παράδειγμα αραβικής δυσλειτουργίας είναι. Μόνο τις τελευταίες επτά μέρες πριν από τη δολοφονία ας κοιτάξουμε: στο Ιράκ δεκάδες άνθρωποι σκοτώθηκαν από εκρήξεις βομβών μέσα σε μία μέρα και ο αντιπρόεδρος καταδικάστηκε σε θάνατο χωρίς να είναι παρών στη δίκη κατηγορούμενος για φόνο, στην Υεμένη ο Υπουργός Άμυνας γλύτωσε από απόπειρα δολοφονίας, στη Λωρίδα της Γάζας το Ισραήλ σκότωσε έξι ενόπλους, στην Τυνησία οι εξτρεμιστές Σαλαφίτες κατεδάφισαν ένα μπαρ που σερβίρει αλκοόλ στην πόλη όπου ξεκίνησε η αραβική άνοιξη και το πιο δραματικό από όλα: στη Συρία ο αριθμός των νεκρών στην αιματηρό εμφύλιο πόλεμο συνέχισε να αυξάνεται εκθετικά, ξεπερνώντας τις 25 χιλιάδες.”
Τα γεγονότα δείχνουν ότι ήταν κοντόφθαλμοι όσοι βιάστηκαν να πουν ότι η Αραβική Άνοιξη έχει μετατραπεί σε “αμερικάνικη άνοιξη” επειδή σε κάποιες περιπτώσεις οι ΗΠΑ κατάφεραν να παρέμβουν στη διαμόρφωση του πολιτικού σκηνικού μετά τις επαναστάσεις.
Η Λιβύη ήταν το καλύτερό τους παράδειγμα. Ο Κάμερον και ο Σαρκοζί περπάτησαν σε κόκκινο χαλί στην “απελευθερωμένη” Βεγγάζη για να δείξουν ότι ελέγχουν την κατάσταση. Με τέσσερις νεκρούς μέσα στην αμερικάνικη πρεσβεία, θα δυσκολεύονταν να κάνουν σήμερα το ίδιο. Οι διαδηλώσεις στο Ιράκ, τα γεγονότα στην Τυνησία και στην Αίγυπτο (όπου ξηλώθηκε η αμερικάνικη σημαία στην πρεσβεία του Καΐρου) δείχνουν ότι δεν υπάρχει πλέον ούτε ένα σημείο που να θεωρείται σταθερό για τα συμφέροντά τους.
Το κρατούμενο για την αμερικάνικη εξωτερική πολιτική είναι ότι γίνονται ακόμα πιο δύσκολα τα σενάρια για νέες επεμβάσεις, σαν κι αυτήν που ορισμένοι οραματίζονται στη Συρία. Σχεδόν εννιάμισυ χρόνια από την αρχή της κατοχής στο Ιράκ και δεν έχουν καταφέρει να δημιουργήσουν ένα ελεγχόμενο καθεστώς, πόσο μάλλον αν παίξουν με τη φωτιά της Συρίας. Οι εξεγέρσεις στον αραβικό κόσμο έχουν δώσει αυτοπεποίθηση στον κόσμο να εκφράζει τη θέλησή του με τρόπο που δεν μπορούσε ως τώρα. Γι' αυτό και το “Έξω οι ιμπεριαλιστές” θα ακούγεται όλο και πιο δυνατά.