“Θα υπάρχουν εκατομμύρια άνθρωποι που δεν θα ξεχάσουν ποτέ τους το Σάββατο 15 Φλεβάρη 2003”
Γκάρντιαν
“Μετά από αυτές τις διαδηλώσεις, υπάρχουν δύο υπερδυνάμεις στον πλανήτη: οι ΗΠΑ και η διεθνής κοινή γνώμη”
The New York Times
“H 15η Φλεβάρη ήταν η μεγαλύτερη διαμαρτυρία στην ιστορία”
The New Yorker
Με αυτά τα λόγια υποδέχτηκε ο διεθνής Τύπος, τις διαδηλώσεις περισσότερων από 30 εκατομμυρίων αντιπολεμικών ακτιβιστών σε πάνω από 800 πόλεις σε όλο τον κόσμο, ακριβώς μια δεκαετία πριν, στις 15 Φλεβάρη του 2003. Πρόκειται για τον μεγαλύτερο συντονισμό κινημάτων που έχει συμβεί ποτέ στην ιστορία.
Αφορμή ήταν οι προετοιμασίες για επίθεση στο Ιράκ, από την πλευρά του Μπους, τότε προέδρου των ΗΠΑ και της ιμπεριαλιστικής “συμμαχίας των προθύμων” που είχε συγκροτήσει με τον Μπλερ και άλλες κυβερνήσεις.
Ο αμερικάνικος ιμπεριαλισμός είχε χρησιμοποιήσει την 11 Σεπτέμβρη 2001 για να εξαπολύσει το «διαρκή πόλεμο κατά της τρομοκρατίας». Το πρώτο θύμα ήταν το Αφγανιστάν. Τα αμερικάνικα και βρετανικά βομβαρδιστικά ισοπέδωσαν ότι είχε μείνει από τη χώρα και κατόπιν αμερικάνικα στρατιωτικά τμήματα με τη βοήθεια ντόπιων συνεργατών τους την κατέλαβαν. Το επόμενο στη σειρά ήταν το Ιράκ.
Tο αντιπολεμικό κίνημα ήδη είχε αναλάβει δράση με μεγάλες κινητοποιήσεις ενάντια στις σφαγές στο Αφγανιστάν. Το διεθνές αντικαπιταλιστικό κίνημα που είχε ξεκινήσει από το Σιάτλ το '99 και διαδήλωσε σε Πράγα και Γένοβα την επόμενη διετία, είχε βρει τον τρόπο να συντονίζεται μέσα από τα Ευρωπαϊκά και Παγκόσμια Κοινωνικά Φόρουμ.
Στο πρώτο ΕΚΦ που συνεδρίασε στη Φλωρεντία το φθινόπωρο του 2002, τέθηκε σαν κεντρική η μάχη ενάντια στους πολέμους του Μπους στη Μέση Ανατολή και ορίστηκε η 15η Φλεβάρη σαν ημέρα παγκόσμιας αντιπολεμικής δράσης. Το τι θα ακολουθούσε είχε φανεί από τη διαδήλωση του ενός εκατομμυρίου που πλημμύρισε τους δρόμους της Ιταλικής πόλης με το σύνθημα Basta Guerra.
Στις 15/2, πάνω από 200 χιλιάδες διαδηλωτές από κάθε σημείο της Ελλάδας, πλημμύρισαν το Σύνταγμα. 4 εκατομμύρια ,το 10% του πλυθησμού της χώρας, διαδήλωσαν στην Ισπανία. 3 εκατομμύρια στην Ιταλία. Ένα εκατομμύριο στην Αυστραλία. 500 χιλιάδες στο Βερολίνο. 200 χιλιάδες στο Σαν Φραντσίσκο. Εκατοντάδες χιλιάδες σε Λονδίνο και Νέα Υόρκη. Το ίδιο και στη Μέση Ανατολή. Μέχρι και στην παγωμένη κι έρημη Ανταρκτική, επιστήμονες που ζουν εκεί, κινητοποιήθηκαν για να δείξουν την αντίθεσή τους στον πόλεμο.
H Συμμαχία Σταματήστε τον Πόλεμο στην Ελλάδα καθώς και αντίστοιχες αντιπολεμικές κινήσεις σε δεκάδες χώρες του κόσμου, έβαλαν μπροστά μια τεράστια καμπάνια που κατάφερε να ενώσει τους πιο διαφορετικούς ανθρώπους, πάνω στο αίτημα “Όχι στον Πόλεμο”. Όχι με τον απλοποιημένο πασιφιστικό τρόπο, όπως πολλά κομμάτια της αριστεράς έσπευσαν να κατηγορήσουν. Αλλά συνδέοντας την αντίθεση σε μια κεντρική επιλογή του συστήματος, με τα καθημερινά αιτήματα του κινήματος που παλεύει για αυξήσεις, παιδεία, υγεία. “Θέλουμε σχολές και σχολεία – όχι βόμβες” ήταν το σύνθημα φοιτητών, μαθητών κι εκπαιδευτικών. “Νοσοκομεία κι όχι φρεγάτες στην Αραβία” φωνάζαν οι υγειονομικοί. “Δουλειές – όχι βόμβες” το εργατικό κίνημα. “Καμία εμπλοκή της Ελλάδας στον πόλεμο”, ήταν από τα κεντρικά συνθήματα.
Μετά τις 15Φ η κλιμάκωση ήρθε άμεσα. Στις 28/2 σχολεία και πανεπιστήμια έκλεισαν με αντιπολεμική πανεκπαιδευτική απεργία. Χιλιάδες πολιόρκησαν το Πεντάγωνο στην Αθήνα στις 15/3, ενώ την επόμενη ημέρα έγινε διαδήλωση στη βάση της Σούδας στα Χανιά. Με την πρώτη βόμβα που έπεσε στο Ιράκ, στις 20/3, εκατοντάδες χιλιάδες μαθητές κατέλαβαν τα σχολεία τους και διαδήλωσαν σε κάθε πόλη της χώρας. Η πρώτη πανεργατική απεργία ενάντια στον πόλεμο ήρθε στις 21 Μάρτη. Οι διαδηλώσεις συνεχίστηκαν και τις επόμενες μέρες, όταν υπουργοί της Ε.Ε πραγματοποιούσαν συνόδους, στην Αθήνα, το Ναύπλιο, με αποκορύφωμα το μεγάλο πανελλαδικό συλλαλητήριο στη Θεσσαλονίκη, τον Ιούνη του 2003. Όλη αυτή την περίοδο η κυβέρνηση του Σημίτη, βρισκόταν στην προεδρία της Ε.Ε, σφιχτά αγκαλιασμένη με τον Πάουελ, τον Μπλερ, τον Μπερλουσκόνι κι όλα τα γεράκια, που πρωτοστάτησαν στην εισβολή στο Ιράκ. Η βάση της Σούδας, ήταν ένα κρίσιμο εργαλείο για την ιμπεριαλιστική επέμβαση.
Πολιτικές επιλογές
Η ανάπτυξη της “νέας υπερδύναμης”, του αντιπολεμικού κινήματος, δεν έπεσε από τον ουρανό. Ήταν αποτέλεσμα πολιτικών επιλογών και συγκρούσεων μέσα στο κίνημα. Οι διαφορετικές αντιλήψεις είχαν φανεί ήδη από την επίθεση στους δίδυμους πύργους.
Κομμάτια της αριστεράς τότε, με βασικό εκφραστή στην Ελλάδα τον Συνασπισμό, είχαν πέσει στην παγίδα των ίσων αποστάσεων. Να διαδηλώνουμε ενάντια στον ιμπεριαλισμό αλλά και ενάντια στην τρομοκρατία, ήταν το επιχείρημα, που αφόπλιζε από την καθαρή στοχοθεσία το κίνημα. Αποτέλεσμα ήταν να μπαίνει κόντρα ακόμα και για το αν οι διαδηλώσεις θα καταλήγουν στην αμερικάνικη πρεσβεία. Η Εργατική Αλληλεγγύη, την αμέσως επόμενη της 11ης Σεπτέμβρη, κυκλοφόρησε με εξώφυλλο “Ένοχος ο ίδιος ο Αμερικάνικος Ιμπεριαλισμός”, βάζοντας το σύνθημα για την προσπάθεια να προσανατολιστεί ολόκληρη η αριστερά στην μάχη εναντίον των ιμπεριαλιστικών βλέψεων του Μπους και των συμμάχων.
Η ίδια διαμάχη συνεχίστηκε και στο ΕΚΦ της Φλωρεντίας, για το αν οι αντιπολεμικές επιλογές θα είναι προτεραιότητα. Η απόφαση για την διοργάνωση της 15Φ, από τη Γενική Συνέλευση των κινημάτων, ήταν μια νίκη για τη Συμμαχία Σταματήστε τον Πόλεμο και τις αντιπολεμικές πρωτοβουλίες ανά τον κόσμο, που συντάσονταν με την άποψη των αντιπολεμικών προτεραιοτήτων. Μόνο στην τελική ευθεία για τη μεγάλη διαδήλωση και με την έκταση που είχε πάρει από τον κόσμο της βάσης, αναγκάστηκε τόσο ο ΣΥΝ όσο και το ΚΚΕ να συμμετέχουν. Αυτό δεν σημαίνει ότι η διαμάχη σταμάτησε με την επιτυχία της 15Φ. Η ρεφορμιστική αριστερά πανευρωπαϊκά συνέχισε να υποτιμάει την καθαρή αντιπολεμική στόχευση, με αποτέλεσμα ακόμα και σε χώρες που έφτασε να παίρνει την εξουσία, όπως στην Ιταλία, η συμμετοχή της χώρας στον πόλεμο να βαθαίνει. Επιλογές που έκαναν ζημιά συνολικά στην αριστερά και το κίνημα.
Ακόμα και σήμερα 10 χρόνια μετά, πολλοί είναι αυτοί που σπεύδουν να μιλήσουν για αποτυχία του κινήματος που διαδήλωσε στις 15 φλεβάρη, αφού δεν κατάφερε να σταματήσει την ιμπεριαλιστική επέμβαση στο Ιράκ. Πρόκειται όμως για μια πέρα για πέρα λάθος ανάγνωση. Το αντιπολεμικό κίνημα ανέδειξε μια νέα ριζοσπαστικοποίηση που έβαλε γερά εμπόδια στις επιδιώξεις των κυβερνήσεων. Παρά τη βάση της Σούδας και τις διάφορες κάτω από το τραπέζι βοήθειες, που πρόσφερε, η ελληνική κυβέρνηση, δεν κατάφερε ποτέ να συμμετέχει στη “συμμαχία των προθύμων”. Τόσο η 15/2, όσο και η κλιμάκωση που ακολούθησε με κατειλλημένα σχολεία, αντιπολεμικές απεργίες και σχεδόν καθημερινές διαδηλώσεις εκατοντάδων χιλιάδων κυρίως μαθητών, μπλόκαραν τις επιδιώξεις για πιο βαθιά συμμετοχή στο Ιράκ.
Αυτό το αντιπολεμικό κίνημα ήταν που εμπόδισε να κουκουλωθούν οι βρόμικες μπίζνες με τα σκάνδαλα των υποκλοπών και τις απαγωγές των πακιστανών. Γέμισε με εμπειρία και αυτοπεποίθηση μια ολόκληρη γενιά που έδωσε μεγάλες μάχες στη συνέχεια. Οι φοιτητές και οι φοιτήτριες που τσάκισαν με τις καταλήψεις τα νομοσχέδια της Γιαννάκου το 2006, κουβαλούσαν αυτή την εμπειρία. Το ίδιο και οι εργαζόμενοι που απεργούσαν ενάντια στη λιτότητα του Καραμανλή. Τον αέρα και την εμπειρία του αντιπολεμικού κινήματος την βλέπουμε στο κίνημα ακόμα και σήμερα, μια δεκαετία μετά. Πολύ περισσότερο, το διεθνές αντιπολεμικό κίνημα, ήταν ένα μεγάλο όπλο στη μάχη τόσο της Ιρακινής όσο και της Αφγανικής Αντίστασης, ενάντια στην κατοχή των χωρών τους. Ήταν αυτό που ανέδειξε εκ νέου την αλληλεγγύη στη Παλαιστίνη, απομονώντας τον σιωνισμό στην διεθνή κοινή γνώμη.