Τι εκφράζει η υπόθεση του Όσκαρ Πιστόριους; Πρώτον αποκαλύπτει τι σημαίνει σπορ, διασημότητα και χρήμα. Είναι δύσκολο με οποιονδήποτε άλλο τρόπο να εξηγήσουμε πώς αποφυλακίστηκε με εγγύηση όταν είναι γνωστό πως έσπασε την πόρτα του μπάνιου, σκοτώνοντας την σύντροφό του.
Δεύτερον, έχει να κάνει με το σεξισμό. Η Νότια Αφρική υποφέρει από μια επιδημία σεξουαλικής βίας. Μια έρευνα σε γυναίκες της περιοχής Γκαουτέν, του οικονομικού κέντρου της χώρας, αποκάλυψε πως μία στις τέσσερις έχει υποστεί βιασμό. Η μεγάλη φασαρία γύρω από τον Πιστόριους έβαλε σε δεύτερη μοίρα την αποτροπιαστική υπόθεση του ομαδικού βιασμού της 17χρονης Ανέν Μπούισεν στο Δυτικό Κέιπ, στις αρχές Φλεβάρη.
Τρίτον, αποκαλυπτει τι συμβαίνει στην μετά-απαρτχάιντ Νότια Αφρική. Όπως το διατύπωσε η Μίρεν Τόλσι, στην εφημερίδα Μέιλ&Γκάρντιαν του Γιοχάνεσμπουργκ, “μια Νότια Αφρική που είναι αντιφατική, σύνθετη και -ναι- βίαιη”. Ένα πράγμα που ξεχωρίζει στην περίπτωση είναι ότι όλοι οι πρωταγωνιστές -ο Πιστόριους, το θύμα -Ρέεβα Στέενκαμπ-, αυτός ο απίθανος ερευνητής της αστυνομίας, Χίλτον Μπόθα, ακόμη και ο πάστορας του Πιστόριους, Μπερτ Πρετόριους, είναι όλοι τους λευκοί Αφρικάνερ (μιλάνε τη γλώσσα Αφρικάανς, συγγενική των ολλανδικών).
Την περίοδο του απαρτχάιντ (1948 - 1994), όταν τη Νότια Αφρική κυβερνούσε το Εθνικό Κόμμα (ΕΚ), ήταν η πιο ισχυρή εθνοτική ομάδα. Μπορεί η οικονομία να βρισκόταν στα χέρια αγγλόφωνων λευκών, αλλά το ΕΚ προσπαθούσε να θεσμοθετήσει την πολιτική και ιδεολογική κυριαρχία των Αφρικάνερ.
Η κυβερνητική απόφαση να γίνουν τα Αφρικάανς υποχρεωτική γλώσσα εκπαίδευσης στα αφρικανικά σχολεία ήταν αυτή που οδήγησε στο ξέσπασμα της εξέγερσης του Σοβέτο, στις 16 Ιούνη 1976, η οποία ήταν η απαρχή ενός κύκλου αγώνων που έσπασαν το απαρτχάιντ.
Η Μέρα του Σοβέτο είναι πλέον εθνική γιορτή. Αλλά, παρόλο που οι μαύροι έχουν πλήρη πολιτικά δικαιώματα και το Αφρικανικό Εθνικό Κονγκρέσσο έχει πάρει τη θέση του ΕΚ, ως το αδιαμφισβήτητο κυβερνών κόμμα, υπάρχουν πολλά πράγματα που δεν άλλαξαν.
Η Νότια Αφρική είναι μια από τις πιο άνισες κοινωνιές του κόσμου. Η ανεργία είναι υψηλότερη σε σχέση με πριν το απαρτχάιντ. Με την εξαίρεση της ανόδου μιας μικρής ελίτ μαύρων -επιχειρηματίες και μεσαία τάξη- η οικονομική διαχωριστική γραμμή μεταξύ πλούσιων και φτωχών παραμένει να είναι μια γραμμή που χωρίζει λευκούς και μαύρους. Οι Αφρικάνερ είναι ακόμη εκεί, έχοντας πολύ μικρότερη πολιτική δύναμη και όντας πικραμένοι που αντιμετωπίζουν περισσότερο οικονομικό ανταγωνισμό από μορφωμένους μαύρους.
Το φυλετικό ζήτημα, η φτώχεια και η βία παραμένουν ένα εκρηκτικό κοκτέιλ στη Νότια Αφρική. Ο φόβος απέναντι στο έγκλημα ενδημεί στους λευκούς Νοτιοαφρικανούς. Τα προάστιά τους προβάλλουν τους ψηλούς τους φράχτες και προστατεύονται από ιδιωτικούς φρουρούς που υπόσχονται “Ένοπλη Απάντηση”.
Παρόλο που ζει σε μια έντονα φυλασσόμενη περιοχή με περίκλειστα σπίτια κοντά στην Πρετόρια, ο Πιστόριους ήταν μανιακός με τα όπλα. Σε αυτό, δεν αποτελεί την εξαίρεση. Η νοτιοαφρικανική κοινωνία είναι πορωμένη με τα όπλα. Τα νοτιοαφρικανικά αεροδρόμια έχουν ακόμη γραφεία όπου οι επιβάτες αφήνουν τα όπλα τους για να τα πάρουν όταν επιστρέψουν. Ο Μπόθα πετάχτηκε έξω από την υπόθεση Πιστόριους όταν ήρθε στην επιφάνεια πως ο ίδιος κατηγορείται για απόπειρα ανθρωποκτονίας καθώς πυροβόλησε εναντίον ενός ταξί με επτά, σχεδόν σίγουρα μαύρους, επιβάτες.
Ο πατέρας του Πιστόριους, Χένκε, είπε στην Ντέιλι Τέλεγκραφ: “Όταν ξυπνάς στη μέση της νύχτας, με το έγκλημα να είναι τόσο ενδημικό στη Νότια Αφρική, τι κάνεις αν κάποιος βρίσκεται μέσα στο σπίτι; Πιστεύεις ότι είναι κάποιος από την οικογένειά σου; Φυσικά και όχι”.
Υψηλό ποσοστό
Η Τόλσι σχολίασε: Το Κέντρο Μελέτης Βίας και Συμφιλίωσης δημοσίευσε μια έκθεση το 2008, με τίτλο 'Δρόμοι του Πόνου, Δρόμοι της Θλίψης', βασισμένο σε έξι περιοχές με υψηλό ποσοστό ανθρωποκτονιών επί μία πενταετία. Βρήκε πως πάνω από 90% των θυμάτων ήταν μαύροι Αφρικανοί σε όλες αυτές τις περιοχές, εκτός από μία, όπου το ποσοστό των Μαύρων Αφρικανών ήταν χαμηλότερο, 51%, αλλά πάλι πρώτο σε σχέση με άλλες φυλετικές ομάδες.
Ό,τι και να συνέβη πραγματικά στο σπίτι του Πιστόριους τις πρωινές ώρες της μέρας του Αγίου Βαλεντίνου, ένας παράγοντας που έπαιξε ρόλο ήταν η φυλετική παράνοια που τροφοδοτείται από το βαθύ ρήγμα στην νοτιοαφρικανική κοινωνία.
Υπάρχουν ακόμη πιο σημαντικές εκφράσεις αυτού του ρήγματος, με αποκορύφωμα τη σφαγή των απεργών μεταλλωρύχων στη Μαρικάνα τον περασμένο Αύγουστο. Αυτό που φάνηκε ήταν πως το βάναυσα καταπιεστικό σύστημα μεταφερόμενων εργατικών χεριών που θεσμοθετήθηκε επί απαρτχάιντ συνεχίζει να στηρίζει το σύμπλεγμα μεταλλευμάτων-ενέργειας, το οποίο είναι η κινητήρια δύναμη του νοτιοαφρικανικού καπιταλισμού.
Οι καταθέσεις για τη σφαγή συνεχίζονται. Οι διαδικασίες αυτές συγκεντρώνουν ένα μικρό μόνο μέρος της δημοσιότητας που συγκέντρωσε ο Πιστόριους. Είναι ακόμη μια απόδειξη ότι τα αιτήματα του αγώνα ενάντια στο απαρτχάιντ περιμένουν τη δικαίωσή τους.