Ηλίας Γιαννόπουλος: 100 χρόνια από την απάτη του “Ηωανθρώπου”

Πριν από έναν αιώνα, τους πρώτους μήνες του 1913, στους κόλπους της παγκόσμιας ανθρωπολογικής κοινότητας επικρατούσε αναβρασμός. Η αιτία ήταν μια επιστημονική ανακοίνωση που είχε γίνει στο Λονδίνο, το Δεκέμβρη του 1912. Ένας ερασιτέχνης ανθρωπολόγος, δικηγόρος στο επάγγελμα, ο Τσαρλς Ντώσον και ο Άρθουρ Γούντγουορντ, γεωλόγος του Βρετανικού Μουσείου Φυσικής Ιστορίας, είχαν παρουσιάσει ένα εκπληκτικό εύρημα: ένα προϊστορικό κρανίο ανθρωποειδούς με ηλικία πάνω από 2 εκατομμύρια χρόνια. Το ακόμα πιο εκπληκτικό, όμως, ήταν η ιδιαιτερότητα που παρουσίαζε και η οποία ανέτρεπε την ίδια τη θεωρία της εξέλιξης: ενώ η κρανιακή κάψα ήταν ανθρώπινη, η κάτω σιαγόνα και τα δόντια φαίνονταν να ανήκουν σε κάποιο πιθηκοειδές.

Σύμφωνα με τον Ντώσον τα ευρήματα προέρχονταν από ένα ορυχείο εξόρυξης χαλικιού στο Ανατολικό Σάσεξ, στην τοποθεσία Πιλτντάουν. Ισχυρίστηκε ότι τα είχαν βρει και του τα είχαν παραδώσει οι εργάτες. Η γεωλογική αποστολή που πήγε στο σημείο το Μάρτη του 1913 επιβεβαίωσε ότι το ορυχείο ανήκε στην Πλειόκαινη γεωλογική βαθμίδα (περίπου 3 εκατομμύρια χρόνια πριν), πριν από το ξεκίνημα των παγετώνων.

Συμπέρασμα

Ο Γούντγουορντ μαζί με τον Τεγιάρ ντε Σαρντέν, έναν Γάλλο παλαιοντολόγο αλλά και Ιησουίτη ιερωμένο, που το μελέτησαν αποφάνθηκαν ότι ανήκε σε γυναίκα, με όγκο εγκεφάλου παρόμοιο με του σύγχρονου ανθρώπου, και το ονόμασαν «Ηωάνθρωπο». Μετά την αναστήλωσή του τοποθετήθηκε στα υπόγεια του Βρετανικού Μουσείου. Μόνο εκμαγεία του μπορούσαν να μελετούν οι επιστήμονες. Τα συμπεράσματα ήταν προφανή: ένα πιθηκίσιο σαγόνι κολλημένο σε ένα ανθρώπινο μυαλό με ηλικία 2,5 εκατομμυρίων ετών σήμαινε ότι η εξέλιξη του ανθρώπου ξεκίνησε απ’ τον εγκέφαλο πριν καλά καλά ο άνθρωπος σταθεί στα πόδια του και υποδήλωνε ξεκάθαρη υπερφυσική επέμβαση.

Τα προηγούμενα χρόνια η ανθρωπολογία είχε αρχίσει να κάνει τα πρώτα της βήματα. Το 1856 στο Νεάντερνταλ, ανατολικά του Ντίσελντορφ, είχε βρεθεί ανθρώπινος σκελετός με ηλικία 50 χιλιάδες χρόνια, ενώ το 1908 στη Δορδόνη της Γαλλίας ανακαλύφθηκαν παρόμοια λείψανα. Εξαιτίας, όμως, της ανεύρεσης του «Ηωανθρώπου», ο άνθρωπος του Νεάντερταλ θεωρήθηκε κατώτερο είδος που έμεινε ανεξέλικτο, ενώ το κρανίο Αυστραλοπιθήκου που βρέθηκε στο Τάουνγκ της Μπετσουάναλαντ (σημερινή Μποτσουάνα) το 1924, αγνοήθηκε για χρόνια.

Χρειάστηκε να περάσουν 40 χρόνια για να αποκαλυφθεί η αλήθεια. Στα 1953, τρεις επιστήμονες επιβεβαίωσαν ότι το κρανίο ανήκε σε σύγχρονο άνθρωπο ενώ το σαγόνι σε ουραγκουτάγκο και είχαν συγκολληθεί τεχνητά. Τα δόντια είχαν λιμαριστεί και στιλβωθεί ενώ το κρανίο είχε υποστεί κατεργασία με χρωμικό οξύ για να φαίνεται αρχαιότερο. Το βάρος της υποψίας έπεσε στον Ντώσον ο οποίος, όμως, είχε πεθάνει από το 1916. Στην πραγματικότητα πίσω απ’ την απάτη του Πίλτνταουν κρυβόταν μια ολόκληρη επιστημονική κοινότητα που ένιωθε φρίκη στην ιδέα ότι καταγόταν από πιθήκους.