Ο ρατσισμός έρχεται από τα πάνω. Κ. Θωίδου, Δ. Χριστόπουλος, Τ. Ζώτος

Κατερίνα Θωίδου

O ρατσισμός εμφανίστηκε τον 17 -18ο αιώνα, σαν ιδεολογία για να δικαιολογηθεί η αρπαγή εκατομμυρίων Αφρικανών προκειμένου να δουλέψουν σαν δούλοι στις φυτείες της Αμερικής. Η αστική τάξη που υμνούσε τον Διαφωτισμό των Αστικών επαναστάσεων και διακήρυσσε τα Ανθρώπινα Δικαιώματα χρειαζόταν ένα ιδεολόγημα που να αφαιρεί την ίδια την ανθρώπινη υπόσταση από ένα κομμάτι της κοινωνίας και αυτό ήταν ο ρατσισμός που πήρε μέχρι και τη μορφή “επιστήμης” που μπορούσε δήθεν να αποδείξει επιστημονικά την “ανωτερότητα” της “λευκής φυλής”.

Αυτό δε σήμαινε ότι με την κατάργηση της δουλείας είχαμε και την εξάλειψη του ρατσισμού. Συνεχίζει να διατηρείται ως η ιδεολογία των συστηματικών διακρίσεων σε βάρος μεγάλων ομάδων ανθρώπων βάσει κοινών χαρακτηριστικών όπως είναι το χρώμα του δέρματος, η καταγωγή, η θρησκεία, η γλώσσα.

Ο Μαρξ αναλύοντας τις σχέσεις ανάμεσα στους Άγγλους και στους Ιρλανδούς εργάτες, προσπάθησε να εξηγήσει γιατί υπάρχει ρατσισμός. Αυτό που έλεγε ήταν ότι ο ρατσισμός εξυπηρετεί τον καπιταλισμό γιατί τροφοδοτεί τον ανταγωνισμό ανάμεσα στην εργατική τάξη και άρα αυξάνει συνολικά την εκμετάλλευση της εργατικής τάξης. Άρα δεν είναι ένα αυθόρμητο ρεύμα μέσα στην κοινωνία, αλλά μια από τα πάνω ιδεολογική επίθεση πάνω στην εργατική τάξη.

Αν μιλάμε για την Ελλάδα θα δούμε ότι ο ρατσισμός δεν αναπτύχθηκε μόνο στην περίοδο της οικονομικής κρίσης, αλλά όλη τη δεκαετία του '90 απέναντι στους Αλβανούς εργάτες. Η κυβέρνηση Σημίτη οργάνωνε πογκρόμ κατά των Αλβανών εργατών, τους μάζευε σε γήπεδα και μετά τους απέλαυνε, μέχρι να αναγκαστεί να ξεκινήσει την κουτσή διαδικασία νομιμοποίησης. Από το 2005 κάθε νομιμοποίηση παγώνει και η κυβέρνηση Καραμανλή, όπως και οι μνημονιακές κυβερνήσεις που τη διαδέχονται οδηγούν στην όξυνση του θεσμικού ρατσισμού – με τη Φρόντεξ, τον φράχτη στον Έβρο, τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, τις σκούπες, τις απελάσεις, το δόγμα Δένδια.

Μηχανισμός

Το αποτέλεσμα είναι να έχει στηθεί αυτή τη στιγμή ένας ολόκληρος μηχανισμός που αποτελείται από τα δικαστήρια, την αστυνομία, τους ρατσιστικούς νόμους που παράγουν παράνομους ανθρώπους.

Σαν Αριστερά χρειάζεται να παλέψουμε το ρατσισμό, συνδέοντας τον με τα αιτήματα του εργατικού κινήματος. Έτσι δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για κοινή δράση ντόπιων και μεταναστών κόντρα στις επιθέσεις της κυβέρνησης, ανοίγοντας το δρόμο για να σπάσουν στην πράξη μέσα από την κοινή δράση τα ρατσιστικά στερεότυπα και να οικοδομηθεί η ενότητα της εργατικής τάξης.

Είναι τεράστιο λάθος να αποσυνδέσουμε τη μάχη ενάντια στη Χρυσή Αυγή από την μάχη ενάντια στο ρατσισμό, γιατί ακριβώς τα ρατσιστικά μέτρα της κυβέρνησης είναι που στρώνουν το δρόμο στους νεοναζί.

Όταν ένα κομμάτι της Αριστεράς υποκύπτει στο ζήτημα ότι χρειάζεται να δοθούν χαρτιά στους μετανάστες και ταυτόχρονα να καταργηθεί το Δουβλίνο 2 για να μπορούν να πάνε σε όποια χώρα θέλουν, (δηλαδή στην ουσία για να φύγουν) χωρίς να διεκδικεί τη νομιμοποίηση των μεταναστών και τα ανοιχτά σύνορα, αφήνει το περιθώριο και στην κυβέρνηση και στους φασίστες να παραπλανούν την εργατική τάξη ότι δήθεν οι μετανάστες είναι υπεύθυνοι για την κρίση.


Δημήτρης Χριστόπουλος

“Για το ρατσισμό φταίει η άνιση κατανομή εξουσίας στις κοινωνίες ανάμεσα σε συλλογικότητες με όποια ιδιότητα και αν διακρίνονται, ταξική, φυλετική, θρησκευτική, κοινωνική, εθνική” είπε ξεκινώντας την εισήγησή του ο Δημήτρης Χριστόπουλος που στη συνέχεια ανέλυσε πως η πάλη ενάντια στον ρατσισμό εντάσσεται “στην υπηρεσία της υπόθεσης της χειραφέτησης”.

“Βασική παραδοχή του σύγχρονου ρατσιστικού λόγου δεν είναι τόσο ο βιολογισμός, ούτε καν οι πολιτισμικές διαφορές μεταξύ μεταναστών και γηγενών” συνέχισε. “Είναι η αντίληψη πως “δεν χωράμε”. Ομως αν σήμερα δεν χωράμε με τους μετανάστες, είναι επίσης βέβαιο ότι δεν θα χωράμε και μεταξύ μας οι γηγενείς. Διότι ο βιοτικός αποκλεισμός κυρίως στην κρίση δεν γνωρίζει ιθαγένειες. Σήμερα είναι αυτοί αύριο είναι άλλοι και πάει λέγοντας.

Πίσω λοιπόν από τη ρατσιστική πρόσοψη, η ακροδεξιά ρατσιστική βία έχει αυθεντικά κοινωνικά και ταξικά χαρακτηριστικά, όπως δηλαδή σε όλη της την ιστορική διαδρομή. Δεν θυμάμαι τα μέλη της συμμορίας να τα βάζουν με Άραβες επενδυτές από το Κατάρ.

Οπως όλες οι ιδεολογίες ο ρατσισμός έχει τα χαρακτηριστικά μιας συμπαγούς ψευδούς συνείδησης. Ενα προκατεργασμένο προσφερόμενο και με συλλογικό τρόπο πρότυπο επεξήγησης, δικαιολόγησης, νομιμοποίησης και ερμηνείας της κοινωνικής τάξης και του τρόπου που το άτομο ορθώνεται και αρθρώνεται μέσα σε αυτή.

Η θέση του αντιρατσισμού στην υπηρεσία της χειραφέτησης θέλει επεξεργασία τριών στρατηγικών θέσεων. Πρώτον δεν είναι ηθική διαστρέβλωση αλλά πολιτική συνέπεια των εξουσιαστικών σχέσεων του σύγχρονου βιοπολιτικού καπιταλισμού.

Πολιτικό φάσμα

Δεύτερον ο ρατσισμός ως ιδεολογία έχει μια σχετική αυτάρκεια και εξάπλωση σε όλο το πολιτικό φάσμα, που εξηγεί και την επιρροή του και εκτός της άκρας δεξιάς. Σε ό,τι αφορά την άκρα δεξιά νομίζω ότι κρίσιμη αφετηρία είναι η ανάδειξη των συνεπειών της ρατσιστικής ιδεολογίας στο ίδιο το συλλογικό υποκείμενο που εκφέρει ρατσιστικό λόγο από άλλους ρατσιστές. Πώς μπορεί δηλαδή σήμερα η Χρυσή Αυγή να αντιπαρέλθει το ότι οι γερμανοί ομόλογοί της σκοτώσανε Έλληνα μετανάστη επειδή ήταν Έλληνας;”

Ο Δημήτρης Χριστόπουλος ανέλυσε την «στρατηγική εμβολισμού του αστικού κόσμου» σαν το τρίτο σημείο επεξεργασίας και κατέληξε: “Η έκβαση του αντιρατσιστικού αγώνα είναι κρίσιμη παράμετρος της υπόθεσης της κοινωνικής χειραφέτησης στους πολύ δύσκολους καιρούς που ζούμε. Ο αντιρατσιστικός αγώνας δεν μπορεί να είναι ολοκληρωμένος εάν δεν συνδέεται με τα μείζονα πολιτικά διακυβεύματα της αλλαγής συσχετισμών της κατεξοχήν αντίθεσης που οξύνεται στους καιρούς που ζούμε. Η ανάδειξη αυτής της σχέσης δεν είναι ικανή προϋπόθεση για την επιτυχή έκβαση του αγώνα κοινωνικής της χειραφέτησης, είναι όμως αναγκαία”.


Τάκης Ζώτος

Υπάρχει μία εκτίμηση ότι για το ρατσισμό φταίνε οι καθυστερημένες ιδέες της εργατικής τάξης. Είναι μια λάθος προσέγγιση. Ο ρατσισμός είναι μια κυρίαρχη ιδεολογία που επιβάλλεται με μια σειρά μέτρα. Σήμερα έχουμε έναν ρατσιστικό παροξυσμό όχι μόνο στην Ελλάδα.

Ο κυρίαρχος ρατσιστικός λόγος είναι ότι υπάρχουν πολιτισμικές διαφορές τέτοιες που δεν μας επιτρέπουν να συνυπάρχουμε. Μία τέτοια μεγάλη κατηγορία είναι οι μουσουλμάνοι, που τους κατηγορούν ότι δεν σέβονται τα ανθρώπινα δικαιώματα, είναι κατά των γυναικών κλπ. Τέτοια φαινόμενα είναι ιδιαίτερα έντονα μετά το 2001 με τη μορφή της ισλαμοφοβίας. Οργανώνεται και κατευθύνεται από τους κρατικούς θεσμούς μία επίθεση, για να τσακίσει από τη μία μεριά αυτό το κομμάτι των μεταναστών και από την άλλη να στρέψει το υπόλοιπο κομμάτι εναντίον του.

Μερικά παραδείγματα που αποδεικνύουν ότι ο ρατσισμός έχει κρατική κατεύθυνση: Οι απαγωγές των Πακιστανών το 2005 ήταν ένα τέτοιο παράδειγμα. Η επιχείρηση «Ξένιος Δίας» είχε σαν κύρια κατεύθυνση όλους τους μετανάστες, με συλλήψεις που έγιναν αδιακρίτως και στη συνέχεια διαπιστωνόταν το δικαίωμα τους στη νόμιμη παραμονή. Επίσης είναι το πάγωμα των νομιμοποιήσεων των μεταναστών μετά το 2005. Τα στρατόπεδα συγκέντρωσης που έχουμε παντού. Αυτός είναι ο ρατσισμός την εποχή της κρίσης. Πριν, δεν υπήρχαν στρατόπεδα γιατί ο ελληνικός καπιταλισμός είχε την ανάγκη της φτηνής εργατικής δύναμης.

Ένα δεύτερο επίπεδο είναι τα δικαστήρια και οι νόμοι. Ο μετανάστης έχει την πιθανότητα να ελεγχθεί στο δρόμο 1000 φορές περισσότερο από όσο ο Έλληνας. Άρα έχει πολλές περισσότερες πιθανότητες να βρεθεί κατηγορούμενος. Ας δούμε τη στατιστική των δικαστηρίων. Έχουμε 12.470 κρατουμένους στις ελληνικές φυλακές. Από αυτούς οι 7.887 είναι αλλοδαποί, ένα ποσοστό 63%. Αν σκεφτεί κανείς ότι μόνο το 10% του ελληνικού πληθυσμού είναι μετανάστες, τότε θα πρέπει η εγκληματικότητα των μεταναστών να είναι 600 φορές πιο μεγάλη. Αυτό είναι απόλυτα λάθος με τις δικές τους στατιστικές που λένε ότι η παραβατικότητα των μεταναστών σε σχέση με τον υπόλοιπο πληθυσμό είναι περίπου η ίδια.

Ανεπαρκές

Έχει ανοίξει αυτή τη στιγμή συζήτηση γύρω από το αντιρατσιστικό νομοσχέδιο. Σε οποιοδήποτε νομοσχέδιο ενάντια στη ρατσιστική βία αν δεν υπάρχει η ρήτρα ότι αυτός που καταγγέλλει τη ρατσιστική βία, αυτόματα και χωρίς να ασκηθεί η ποινική δίωξη, εξαιρείται από κάθε διαδικασία απέλασης και έχει δικαίωμα νόμιμης παραμονής, είναι κενός λόγος. Είναι νομικίστικος ακτιβισμός του Ρουπακιώτη.

Αυτό όμως δείχνει και κάτι άλλο. Η σύμβαση υπάρχει από το 2008 και η υποχρέωση της χώρας για την κύρωση ενός τέτοιου νόμου είναι πολύ παλιότερη. Δείχνει τις πιέσεις που δέχονται οι συνεταίροι της κυβέρνησης από το αντιρατσιστικό κίνημα. Πιστεύω ότι χωρίς όλη αυτή τη δράση που αναπτύχθηκε όλη την προηγούμενη περίοδο κατά του ρατσισμού, κατά των φασιστικών επιθέσεων, χωρίς τη Μανωλάδα ή τη Σκάλα Λακωνίας, δεν θα εμφανιζόταν ποτέ ούτε αυτό το σχέδιο νόμου.