Τα μέσα ενημέρωσης αντιμετώπισαν την έκρηξη του κινήματος στην Τουρκία σαν το πιο αναπάντεχο γεγονός που θα μπορούσε να υπάρξει. Είναι σίγουρο ότι όπως συμβαίνει σε όλα τα μεγάλα κινήματα, η είσοδος εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων στο προσκήνιο είναι τόσο εντυπωσιακή που μοιάζει να έπεσε από τον ουρανό. Ιδιαίτερα αν σκεφτεί κανείς ότι η αφορμή ήταν ένα συγκεκριμένο πάρκο στην Ιστανμπούλ ενώ πλέον οι διαδηλώσεις έχουν μαζικοποιηθεί σε ολόκληρη τη χώρα, βάζοντας στο στόχαστρο την καταστολή και την κυβέρνηση. Όμως, αυτοί που επιμένουν στο αναπάντεχο ξεκινάνε από τρεις λανθασμένες παραδοχές.
Πρώτο λάθος είναι ότι επειδή η οικονομία της Τουρκίας δεν βρίσκεται σε ύφεση, αντίθετα έτρεχε με πρωτοφανείς ρυθμούς ανάπτυξης τα τελευταία χρόνια, δεν θα μπορούσαν να ξεσπάσουν μεγάλες κινητοποιήσεις. Η αντίληψη ότι η φτώχεια και η ξαφνική κρίση είναι προϋπόθεση για εξεγέρσεις είναι πολύ στενή.
Δεύτερον, όλα αυτά τα χρόνια υπήρχε μια τεράστια φιλολογία για τις οικονομικές επιτυχίες του Ερντογάν, οι οποίες με τη σειρά τους οδηγούσαν και σε νέες γεωπολιτικές φιλοδοξίες. Με μια λέξη αυτό πολλοί το αποκαλούσαν νεο-οθωμανισμό. Αποδεικνύεται ωστόσο ότι πίσω από τη βιτρίνα και τις επιθυμίες, δεν έπρεπε κανείς να επαναλαμβάνει τόσο άκριτα και να υπερτιμά τις δυνατότητες της κυβέρνησης Ερντογάν.
Τρίτον, το κίνημα στην Τουρκία δεν γεννήθηκε την περασμένη βδομάδα μέσα στο πάρκο Γκεζί. Μπορεί οι οικονομικοί αγώνες και οι απεργίες να είχαν περιοριστεί την περίοδο της ανάπτυξης, όμως τα τελευταία δέκα χρόνια εξελίχθηκαν τεράστια κινήματα στην Τουρκία. Ο κόσμος συσσώρευσε εμπειρίες μέσα από το αντιπολεμικό κίνημα, τις κινητοποιήσεις ενάντια στα πραξικοπήματα και το εθνικισμό, υπέρ της ειρήνης με τους Κούρδους, αλλά και μέσα μια σειρά άλλους αγώνες στις γειτονιές και στα συνδικάτα.
Στο πεδίο της ανάπτυξης, μερικά στοιχεία αρκούν για να δείξουν ότι κάθε άλλο παρά για όλους ήταν. Κάθε σπίτι στην Τουρκία έχει 0,9 δωμάτια ανά άτομο, ενώ ο μέσος όρος του ΟΟΣΑ είναι 1,6. Το 87% έχει πρόσβαση σε κανονική τουαλέτα μέσα στο σπίτι του, έναντι 98% στον ΟΟΣΑ. 48% του πληθυσμού μεταξύ 15 και 64 έχει δουλειά με μισθό, ενώ 46% των υπαλλήλων δουλεύουν πάρα πολλές ώρες, το αντίστοιχο ποσοστό στις χώρες του ΟΟΣΑ είναι περίπου 9% (περισσότερα στοιχεία στο http://tinyurl.com/mn7nd53)
Διεθνής κρίση
Σήμερα, η Τουρκία ήδη βιώνει την επίπτωση της διεθνούς κρίσης πάνω της. Οι ρυθμοί ανάπτυξης έχουν πέσει, το έλλειμμα μεγαλώνει και οι τράπεζες εξαρτώνται όλο και περισσότερο από τις βραχυπρόθεσμες ροές κεφαλαίου από το εξωτερικό. Όλη αυτή την προοπτική την βλέπει μπροστά του ο κόσμος που ξέρει πως δεν καρπώθηκε ό,τι του αναλογούσε από την ξέφρενη ανάπτυξη.
Όσον αφορά το κίνημα, ας θυμηθούμε ότι ο Ερντογάν ανέλαβε την πρωθυπουργία το 2003 εν μέσω μαζικών αντιπολεμικών κινητοποιήσεων. Την 1η Μάρτη λίγες μέρες πριν γίνει επίσημα πρωθυπουργός, μια τεράστια διαδήλωση περικύκλωσε το κοινοβούλιο και ανάγκασε την κυβέρνηση του AKP να μην δώσει άδεια στους Αμερικάνους για χερσαία εισβολή στο Ιράκ μέσω Τουρκίας. Το αντιπολεμικό κίνημα στην Τουρκία συνέχισε μαζικά ακόμη και όταν στην Ευρώπη τα πράγματα υποχώρησαν. Μάλιστα, παρότι υπήρχαν δυνάμεις που ήθελαν να το στρέψουν σε εθνικιστική τροχιά, η συμμετοχή Κούρδων και τμήματος της βάσης του AKP μπόρεσε να το μετατρέψει σε ένα κίνημα που ζητούσε ειρήνη όχι μόνο στο Ιράκ αλλά και μέσα στην Τουρκία.
Το 2007, μετά τη δολοφονία του τουρκο-αρμένιου δημοσιογράφου Χραντ Ντινκ από φασίστες, η κηδεία του μετατράπηκε σε μια πρωτοφανή διαδήλωση ενάντια στο παρακράτος και υπέρ της φιλίας μεταξύ των λαών της Τουρκίας. Την ίδια χρονιά, ο στρατός προχώρησε στο λεγόμενο “ηλεκτρονικό πραξικόπημα” με το οποίο απειλούσε με επέμβαση αν ο Αμπντουλάχ Γκιουλ γινόταν πρόεδρος. Παράλληλα έρχονταν στο φως νέα στοιχεία για τις παρακρατικές οργανώσεις τύπου “Εργκένεκον”. Ο κόσμος βγήκε στους δρόμους και σήμερα το στρατιωτικό κατεστημένο είναι πιο απομονωμένο από ποτέ.
Τα συνδικάτα στην Τουρκία παραμένουν οργανωμένα, ικανά να κινητοποιούν εκατοντάδες χιλιάδες εργάτες, με το δημόσιο και τους εκπαιδευτικούς να έχουν πρωτοπόρο ρόλο. Αυτές τις μέρες, η συνομοσπονδία KESK κάλεσε σε 48ωρη απεργία. Είναι ανοιχτό στοίχημα αν η σπίθα του πάρκου Γκεζί θα περάσει στους εργατικούς χώρους και μέσα στα Πανεπιστήμια. Αυτή είναι η δουλειά της Αριστεράς, όσο κι αν η κληρονομιά του σταλινισμού και του κεμαλισμού βαραίνει ακόμη ισχυρή πάνω στις επιλογές της.
Όσοι ήθελαν πατριωτικές συμμαχίες μέσα στην κρίση, ήθελαν να μας απομονώσουν από αυτόν τον τεράστιο σύμμαχο που ξεδιπλώνει τη δύναμή του στην άλλη πλευρά του Αιγαίου. Στη δική μας μεριά, δικαιωνόμαστε όσοι φωνάζουμε το σύνθημα “Άγκυρα, Αθήνα, Λευκωσία, εχθρός μας το κεφάλαιο και η στρατοκρατία”. Και θα χρειαστεί να το φωνάξουμε ακόμη δυνατότερα, σε αλληλεγγύη με τους εξεγερμένους της Τουρκίας.