Ο Κίρτσνερ είναι συνδεδεμένος με την ιδιότυπη πολιτική που ακολούθησε σχετικά με το εξωτερικό χρέος της Αργεντινής και γι'αυτό η εμπειρία της προεδρίας του είναι χρήσιμη για τη συζήτηση για το δημόσιο χρέος στην Ευρώπη και ειδικά στην Ελλάδα.
Ενα πρώτο κρατούμενο είναι ότι αποδεικνύει πόσο ψεύτικα είναι τα επιχειρήματα ότι κανείς δεν μπορεί να πει όχι στους δανειστές και στο ΔΝΤ. Η αργεντίνικη οικονομία είχε καταρρεύσει στα τέλη του 2001 και κήρυξε στάση πληρωμών σε όλους τους δανειστές της λόγω αδυναμίας. Πρώτα είχε βέβαια κηρύξει στάση πληρωμών στους δημόσιους υπάλληλους, τους εργαζόμενους και σε όλους τους μικρούς και μεσαίους καταθέτες. Τα επόμενα χρόνια βρέθηκε απομονωμένη από τις διεθνείς αγορές, αφού πιεζόταν να αποπληρώσει τα χρέη.
Ο Κίρτσνερ όταν ανέλαβε το 2003 προχώρησε σε μια μεγάλη αναδιάρθρωση του χρέους θέτοντας όρους στους δανειστές. Εκανε δεκτή την ανταλλαγή αργεντίνικων ομολόγων με καινούργια που θα ήταν φτηνότερα -γύρω στο 25 με 30% της αρχικής αξίας, θα είχαν μικρότερο τόκο και μεγαλύτερη διάρκεια αποπληρωμής. Δηλαδή είπε στους διεθνείς δανειστές ότι αν θέλουν να πάρουν κάποια από τα λεφτά τους πίσω πρέπει να αποδεχθούν ότι θα πάρουν μόνο ένα μέρος και αυτό με καινούργιους όρους.
Προσφορά
Σύμφωνα με τους ισχυρισμούς της κυβέρνησης, στα μέσα του 2005 όταν ολοκληρώθηκε το μεγάλο κύμα αναδιάρθρωσης, περίπου 75% των δανειστών έκανε δεκτή αυτήν την προσφορά. Το υπόλοιπο 25% δεν αναγνωριζόταν πλέον από την Αργεντινή.
Οπως ήταν αναμενόμενο, οι σκληροί δανειστές που δεν δέχονταν το “κούρεμα” του χρέους οργανώθηκαν και συνέχισαν πιο δυνατή πίεση πάνω στην Αργεντινή προσπαθώντας να την απομονώσουν στους διεθνείς οργανισμούς. Η επόμενη κίνηση που έκανε η κυβέρνηση Κίρτσνερ ήταν να αποπληρώσει όλο το χρέος προς το ΔΝΤ, τα δάνεια εκείνα δηλαδή που είχαν έρθει ως “διεθνής βοήθεια” προς την Αργεντινή. Στα τέλη του 2005 πλήρωσε σχεδόν μεμιάς 10 δισ δολάρια, όχι μόνο για τη δόση της ίδιας χρονιάς, αλλά ως το 2008. Ηταν μια κίνηση με σκοπό να αφήσει χωρίς πολιορκητικό κριό τα μεγάλα λόμπι των δανειστών που απαιτούσαν τους τόκους τους. Η Αργεντινή το 2010 μπόρεσε να ξαναβγεί στις αγορές, παρότι είχε κηρύξει παύση πληρωμών στο 25% των δανειστών και είχε κάνει 75% περικοπές στους υπόλοιπους.
Ομως η πολιτική Κίρτσνερ κάθε άλλο παρά φιλεργατική ήταν. Πολιτικά η άρχουσα τάξη της Αργεντινής κατάφερε να ξανασταθεροποιηθεί μετά το σοκ του “κασερολάσο” το Δεκέμβρη του 2001, όταν ο ξεσηκωμός του κόσμου οδήγησε σε ανατροπές δύο προέδρων μέσα σε ένα μήνα, με έναν απ' αυτούς να εγκαταλείπει το Προεδρικό Μέγαρο με ελικόπτερο. Η κάτω στήλη σε αυτή τη σελίδα, για τη δολοφονία του Μαριάνο Φερέιρα είναι ένα δείγμα για το τι σημαίνει να ξαναπαίρνουν τα αφεντικά τον έλεγχο μετά από μια εξέγερση.
Τόκοι
Η ανάκαμψη της αργεντίνικης οικονομίας επί κυβέρνησης Κίρτσνερ, η οποία έδωσε τη δυνατότητα για μεγάλη αναδιάρθρωση του χρέους έγινε πάνω στις πλάτες των εργατών. Τα χρήματα που δεν πήγαιναν για τόκους στους διεθνείς τραπεζίτες πήγαν για ενίσχυση των ντόπιων καπιταλιστών. Οι ενισχύσεις προς τις ντόπιες βιομηχανίες έφτασαν να είναι 50% πάνω την περίοδο πριν το 2001.
Την ίδια στιγμή, καθώς το πέσο, το νόμισμα της Αργεντινής, είχε καταρρεύσει σε σχέση με το δολάριο, οι πραγματικοί μισθοί έπεσαν κατακόρυφα. Με άλλα λόγια οι καπιταλιστές ήταν σε θέση να παράγουν προϊόντα για εξαγωγή με πολύ καλύτερες συνθήκες από πριν την κρίση. Εχοντας να πληρώσουν μικρότερους μισθούς, πουλώντας σε φθηνότερες τιμές στο εξωτερικό λόγω της υποτίμησης και παίρνοντας μεγαλύτερες επιδοτήσεις από το κράτος.
Ολα αυτά ενώ πολλές πολυεθνικές είχαν αποσυρθεί από την οικονομία και το κενό το κάλυπταν ντόπιοι καπιταλιστές ή το κράτος. Η βιομηχανία, δηλαδή, ξαναπήρε μπρος και τα ταμεία της χώρας άρχισαν να ξαναγεμίζουν, επειδή οι εργάτες βίωσαν απότομα υποτίμηση της εργατικής τους δύναμης. Ο Κίρτσνερ μπορούσε να χρησιμοποιεί τη ρητορεία κατά του ΔΝΤ, των διεθνών τραπεζιτών και των μεγάλων πολυεθνικών για να προβάλλεται ως συμπαραστάτης των φτωχών, καταφέρνοντας να καθυποτάξει τις πρωτοβουλίες των εργατών που είχαν προσπαθήσει να δώσουν διαφορετική διέξοδο από την κρίση, για παράδειγμα με καταλήψεις εργοστασίων.
Μπορεί οι Αργεντίνοι χρηματιστές να χάρηκαν με το θάνατο του Κίρτσνερ, γιατί ξέρουν πως μερικές φορές ακόμη και ένας στα λόγια αντικαπιταλισμός μπορεί να τους δημιουργήσει πρόβλημα, όμως ο Κίρτσνερ στην πράξη είχε αποδειχθεί σωτήρας του αργεντίνικου κεφαλαίου. Η εμπειρία της κυβέρνησής του είναι μάθημα κι απ' τις δυο μεριές. Αφενός, κόντρα με τους διεθνείς τοκογλύφους μπορεί να γίνει, χωρίς να έρθει “το χάος”. Ομως, το στοίχημα είναι η κόντρα να δοθεί από τα κάτω, από τους εργάτες με κατεύθυνση αντικαπιταλιστική, με απεργίες και καταλήψεις, με κρατικοποιήσεις που θα βάλουν τις επιχειρήσεις σε εργατικό έλεγχο. Οχι για να σώσουμε το σύστημα, αλλά για να το ανατρέψουμε.