"Ήρθε η ώρα να παραδεχτούμε την ήττα μας", γράφει ο Στέφενς. "Οι τραπεζίτες τη γλύτωσαν. Είδαν πολιτικούς, ρυθμιστικές αρχές και εξαγριωμένους πολίτες να αποχωρούν ενόσω οι ίδιοι έβγαιναν θριαμβευτικά από το μεγάλο κραχ. Κάποιοι πίστεψαν ότι το σοκ του 2008 θα άλλαζε τα πράγματα. Αποδειχτήκαμε ηλίθιοι... Χώρες και επιχειρήσεις έχουν χρεοκοπήσει, πολιτικοί ηγέτες έχουν πέσει σαν κορύνες και οι εργάτες παντού έχουν πεταχτεί από τις δουλειές τους. Συνολικά έχουμε γίνει πολύ φτωχότεροι από ό,τι είμαστε. Και όμως, στην Γουόλ Στριτ και το Σίτυ του Λονδίνου, τίποτα δεν έχει αλλάξει".
Το παράδειγμα που φέρνει ο Στέφενς είναι η JPMorgan Chase, ο αμερικανικός τραπεζικός κολοσσός που διοικείται από τον Τζίμι Ντίμον. Η τράπεζα καταδικάστηκε πρόσφατα σε πρόστιμο 2.6 δις δολαρίων για την ανάμιξή της σε μια από τις μεγαλύτερες απάτες των τελευταίων χρόνων, τις "πυραμίδες" του Μπέρναρντ Μάντοφ. "Το πρόστιμο... είναι το τελευταίο μέχρι στιγμής σε μια μεγάλη λίστα. Οι αμερικανικές και οι ευρωπαϊκές τράπεζες έχουν αναγκαστεί να ομολογήσουν μια σειρά από παράνομες ή εγκληματικές πράξεις που κυμαίνονται από το ξέπλυμα βρώμικου χρήματος και την παραχάραξη των επιτοκίων μέχρι την εξαπάτηση πελατών και το ανεύθυνο τζογάρισμα". Η JPMorgan Chase μόνο έχει καταδικαστεί μέχρι σήμερα σε πρόστιμα που ξεπερνάνε αθροιστικά τα 20 δις δολάρια.
"Οι ποινές αυτές δεν προκάλεσαν ούτε την πιο παραμικρή αναταραχή", γράφει ο Στέφενς. "Καμιά αρχή δεν ξέπεσε στην χυδαιότητα να αμφισβητήσει τη θέση του κυρίου Ντίμον".
Τους μήνες που ακολούθησαν την κατάρρευση της Λήμαν Μπράδερς το φθινόπωρο του 2008 οι αρχές -οι κυβερνήσεις, οι δικαστές, οι εποπτικοί οργανισμοί- υπόσχονταν ότι το μαχαίρι θα φτάσει αυτή τη φορά στο κόκκαλο. Έξι χρόνια μετά, ελάχιστα μόνο έχουν αλλάξει. Και οι περισσότεροι τραπεζίτες εξακολουθούν να βρίσκονται στους θρόνους τους.
Αυτό που έχει εμποδίσει κάθε αλλαγή είναι η ίδια η δύναμη που έχουν οι τραπεζίτες όχι μόνο μέσα στην οικονομία αλλά και την ίδια την εξουσία: οι εποπτικοί οργανισμοί γράφει ο Στέφενς στελεχώνονται από «εσωτερικούς» -από τα ίδια στελέχη του τραπεζικού συστήματος. Και οι πολιτικοί είναι πάντα έτοιμοι να κλείσουν το μάτι στους τραπεζίτες.
Προβόπουλος
Δεν χρειάζεται να πάει κανείς ούτε στο Λονδίνο, ούτε στη Νέα Υόρκη για να βρει παραδείγματα αυτής της διαπλοκής. Αρκεί μια μόνο ματιά στον βίο και την πολιτεία του αρχιερέα του ελληνικού τραπεζικού συστήματος, του Γιώργου Προβόπουλου.
Ο Προβόπουλος διορίστηκε στη θέση του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδας το 2008. Πριν τοποθετηθεί σε αυτό το νευραλγικό πόστο -η Τράπεζα της Ελλάδας έχει υπό την εποπτεία της όλες τις ελληνικές τράπεζες- ήταν αντιπρόεδρος της Τράπεζας Πειραιώς. Παλαιότερα υπήρξε στέλεχος της Εμπορικής Τράπεζας και της Alpha Bank. Εκτός από το τραπεζικό σύστημα, έχει στενές σχέσεις και με τη Νέα Δημοκρατία.
«Ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας», έγραφε τον Οκτώβρη του 2012 το ειδησεογραφικό πρακτορείο Reuters, «έλαβε σαν αποζημίωση 3.4 εκατομμύρια από τον προηγούμενο εργοδότη του, μια από τις βασικές τράπεζες που τώρα ελέγχει. Η κλίμακα της αποζημίωσης, άγνωστη μέχρι τότε στους περισσότερους Έλληνες ενδέχεται να αποδειχτεί προβληματική...». Την ημέρα της παραίτησής του, ο Προβόπουλος είχε συμπληρώσει 19 μήνες στην Τράπεζα Πειραιώς. Η αποζημίωση μεταφράζεται σε πάνω από εκατομμύριο για κάθε έτος υπηρεσίας. Ο Θόδωρος Πανταλάκης, ένα άλλο στέλεχος της Τράπεζας Πειραιώς που αποχώρησε την ίδια περίοδο, έλαβε σαν αποζημίωση, ύστερα από πέντε χρόνια στη θέση του αντιπροέδρου, 470.000 ευρώ - λιγότερα από 100.000 ευρώ το χρόνο. Με απλά λόγια, αυτό που υπονοεί το Reuters (η Τράπεζα Πειραιώς το έχει μηνύσει για παλαιότερα δημοσιεύματα σε βάρος της) είναι ότι ο Σάλλας λάδωσε, με νομιμοφανή τρόπο, προκαταβολικά τον Προβόπουλο για τις «υπηρεσίες» που επρόκειτο να του προσφέρει.
Το τι έγινε πραγματικά, αυτό ίσως δεν θα το μάθουμε ποτέ. Αυτό που είναι, όμως, βέβαιο είναι ότι η Πειραιώς του κ. Σάλλα έγινε μια από τις μεγαλύτερες ελληνικές τράπεζες επί τις θητείας του κ. Προβόπουλου: εκτός από ένα μεγάλο κομμάτι από τα 40 δις του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας πήρε τα «καλά» κομμάτια της Αγροτικής, της Γενικής, της Κύπρου, της Ελληνικής και της Millenium -μαζί με τις «προίκες» τους από την Τρόικα, φυσικά. Σήμερα ο όμιλος της Πειραιώς διαθέτει 1700 υποκαταστήματα, έχει παρουσία σε 10 χώρες και απασχολεί σχεδόν 25.000 υπαλλήλους. Μια μικρή αυτοκρατορία δηλαδή.
"Οι τράπεζες δεν είναι οι μόνες υπεύθυνες για το κραχ", γράφει στην εφημερίδα Financial Times ο Στέφενς. "Υπήρχαν και άλλες δυνάμεις σε λειτουργία... Οι εποπτικές αρχές κοιμούνταν. Παρόλα αυτά, είναι πραγματικά απίστευτο ότι η βασιλεία των τραπεζιτών έχει συνεχιστεί χωρίς καμιά διακοπή. Όπως και οι μονάρχες της παλιάς εποχής, έχουν δεχτεί κάποιους περιορισμούς, οι οποίοι όμως μπορούν να εξουδετερωθούν με το πέρασμα του χρόνου. Η εξουσία τους και ο πλούτος τους παραμένουν ανέπαφοι. Τι απέγινε, αναρωτιέμαι μερικές φορές, η γκιλοτίνα του Ροβεσπιέρου;"