Το “καλό σενάριο” στηρίζεται σε μια σειρά από υποθέσεις: η ελληνική οικονομία θα περάσει φέτος σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης (+0.6%) που θα αυξηθούν θεαματικά μέσα στα επόμενα δυο χρόνια: το 2016, σύμφωνα με το σενάριο αυτό η ελληνική οικονομία θα έχει ρυθμούς ανάπτυξης 3.7%, η ανεργία θα έχει περιοριστεί στο 21%, οι αξίες των ακινήτων θα έχουν σταθεροποιηθεί λίγο κάτω από τις σημερινές τους τιμές ενώ τα μισά περίπου (48%) από τα κόκκινα δάνεια θα έχουν αρχίσει να εξυπηρετούνται. Το “κακό σενάριο” προβλέπει ότι η ύφεση θα συνεχιστεί για δυο χρονιές ακόμα, ενώ στο τέλος του 2016 τα ακίνητα θα έχουν χάσει το ένα τέταρτο της αξίας τους -και οι τιμές τους θα συνεχίσουν να βρίσκονται σε καθοδική πορεία. Με βάση το “κακό σενάριο” οι τράπεζες θα χρειαστούν 9 δις για ανακεφαλαιοποίηση.
Οι υποθέσεις και των δυο σεναρίων, όμως, είναι ολοκληρωτικά αυθαίρετες. Η JP Morgan για παράδειγμα, μια από τις μεγάλες παγκόσμιες τράπεζες, θεώρησε την έκθεση πολύ αισιόδοξη -η δική της εκτίμηση είναι ότι το ελληνικό τραπεζικό σύστημα χρειάζεται πολύ περισσότερα από 6.5 δις για να σωθεί. Εξίσου αρνητικός είναι και ο Πόουλ Τόμσεν, ο “δερβέναγας” του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου: στις διαπραγματεύσεις με τον Γιώργο Προβόπουλο, τον διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδας, αρνήθηκε να αποδεχτεί τα νούμερα της μελέτης της Blackrock (της εταιρείας που έκανε το στρες τεστ για λογαριασμό της ΤτΕ) επιμένοντας ότι τα “κόκκινα δάνεια” θα είναι πολύ περισσότερα από αυτά που έχει υπολογίσει.
Τα ΜΜΕ που στηρίζουν την κυβέρνηση ανακάλυψαν ξαφνικά ότι πίσω από τον Τόμσεν κρύβονται συμφέροντα που θέλουν να αφελληνίσουν τις τράπεζες “μας”. Τα κόκκινα δάνεια, όμως, έχουν μετατραπεί πραγματικά σε ωρολογιακή βόμβα για το τραπεζικό σύστημα: παρά τις “ευνοϊκές ρυθμίσεις” (με τις οποίες οι τράπεζες προσπαθούν στην πραγματικότητα να κρύψουν το πρόβλημα παρά να διευκολύνουν τους δανειολήπτες), ένα στα τέσσερα στεγαστικά δάνεια έχει σταματήσει να εξυπηρετείται. Στα επιχειρηματικά, το ποσοστό ξεπερνάει το 30%. Στα καταναλωτικά το 45%. Σε Ευρώ, η αξία των δανείων που βρίσκονται στο κόκκινο έφτασε το 2013 στα 65 δισεκατομμύρια. Η Price Waterhouse Coopers, μια από τις μεγάλες “λογιστικές” εταιρείες, εκτιμάει ότι to 2014 θα προστεθούν 20 ακόμα δισεκατομμύρια σε αυτόν τον μακρύ κατάλογο. Μπροστά σε αυτά τα ιλιγγιώδη ποσά τα 6.5 δις του στρες τεστ μοιάζουν με ασπιρίνες.
Ανακούφιση
Καθόλου παράξενο, οι ίδιοι οι τραπεζίτες υποδέχτηκαν με ανακούφιση και ενθουσιασμό το αποτέλεσμα. Ο Σάλλας, το αφεντικό της Τράπεζας Πειραιώς έτρεξε αμέσως να αξιοποιήσει το “θετικό κλίμα” ανακοινώνοντας μια ακόμα αύξηση μετοχικού κεφαλαίου και ένα νέο ομολογιακό δάνειο. Ο στόχος του είναι να συγκεντρώσει συνολικά 2.25 δις. Με ένα μέρος από αυτά τα λεφτά ο Σάλλας σκοπεύει τα επιστρέψει στο δημόσιο για να πάρει πίσω τις προνομιούχες μετοχές που είχε εκδώσει το 2008, σαν αντάλλαγμα για τη βοήθεια από το πακέτο Αλογοσκούφη. Το ίδιο ετοιμάζεται να κάνει και ο Κωστόπουλος της Alpha Bank, που ανακοίνωσε ένα σχέδιο συνολικής αξίας 1.2 δις.
Η Εθνική -που βρίσκεται σε δυσκολότερη θέση σύμφωνα με την Blackrock- θα προσπαθήσει να καλύψει τις τρύπες της ξεπουλώντας, κύρια, τις θυγατρικές της. Το “καλό σενάριο” του στρες τεστ έδειξε ότι χρειάζεται πάνω από δυο δις -το κακό γύρω στα 2.5. Όσο για την Eurobank, το ορφανό του Λάτση (ο Λάτσης μετατράπηκε, μέσα από την αποτυχημένη συγχώνευση της με την Εθνική, μέσα σε μια νύχτα από κύριος μέτοχος της πρώτης σε μεγαλομέτοχο της δεύτερης) το μέλλον της παραμένει αβέβαιο: είναι η πιο “άρρωστη” από τις τέσσερις μεγάλες “συστημικές” τράπεζες, οι ανάγκες της μπορεί να φτάσουν και στα τέσσερα δις, αν ισχύσει το “κακό σενάριο” και όλοι προβλέπουν ότι δύσκολα θα αποφύγει την κρατικοποίηση και τις συνέπειές της -δηλαδή ένα bail in (κούρεμα καταθέσεων) σαν αυτό που εφαρμόστηκε στην περίπτωση των κυπριακών τραπεζών.
Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης παρουσιάζουν την κρίση των τραπεζών σαν αποτέλεσμα του “κουρέματος” του δημόσιου χρέους. Ο πραγματικός φταίχτης, λένε, είναι το “σπάταλο δημόσιο”. Το θύμα η “ιδιωτική πρωτοβουλία”. Πρόκειται για πλήρη αντιστροφή της πραγματικότητας: τα κερδοσκοπικά παιχνίδια των τραπεζιτών είναι σε μεγάλο βαθμό υπεύθυνα για την υπερχρέωση του ελληνικού δημοσίου. Για τόκους και μόνο το ελληνικό κράτος πλήρωσε μέσα στη δεκαετία του 2000 πάνω από 100 δις στους τραπεζίτες. Αν προσθέσει κανείς στα ποσά αυτά τα δισεκατομμύρια από τα διάφορα πακέτα “διάσωσης” (από τα 29 δις του Αλογοσκούφη το 2008 μέχρι τα 50 δις που πήραν από το ΤΧΣ πρόσφατα) θα φτάσει σε ένα νούμερο συγκρίσιμο με το ίδιο το δημόσιο χρέος.
Ακόμα και αν καταφέρουν να συγκεντρώσουν από τις αγορές τα δισεκατομμύρια της νέας «ανακεφαλαιοποίησης» (ένα μεγάλο αν) οι τράπεζες θα απέχουν πολύ από το να έχουν σωθεί. Αργά ή γρήγορα οι τραπεζίτες θα καταφύγουν ξανά στο δημόσιο, ζητώντας τη στήριξή του -στέλνοντας τον λογαριασμό, όπως πάντα, σε εμάς.
ανάμεσα στους πιο πλούσιους του κόσμου
Το τραπεζικό σύστημα νοσεί βαριά. Αλλά δεν συμβαίνει το ίδιο και με τους τραπεζίτες. Το πιο τρανταχτό παράδειγμα είναι ο Λάτσης, το πρώην αφεντικό της Eurobank. Η Eurobank βρίσκεται στο χείλος του γκρεμού αλλά ο Λάτσης εξακολουθεί να είναι ο πλουσιότερος άνθρωπος στην Ελλάδα. Το όνομά του βρίσκεται στην 412 θέση του καταλόγου Forbes με τους 1000 πλουσιότερους ανθρώπους του κόσμου. Η περιουσία του ξεπερνάει τα 3 δισεκατομμύρια δολάρια -όσα περίπου χρειάζεται και η Eurobank για να σωθεί, σύμφωνα με το τελευταίο στρες τεστ.
Ο Λάτσης, όμως, δεν έχει καμιά πρόθεση να σώσει την τράπεζα. Για την ακρίβεια δεν έχει πια καμιά σχέση με το “παιδί” του. Μετά την αποτυχημένη συγχώνευση με την Εθνική το 95% των μετοχών της Eurobank ανήκει πλέον στο δημόσιο.
Ο Πάγκαλος είχε δίκιο όταν έλεγε ότι το μνημόνιο είναι “ευλογία για τον τόπο”: ο τόπος, για τον Πάγκαλο και τους όμοιούς του είναι τελικά ο Λάτσης. Το 2003 υπήρχαν 571 πολυεκατομμυριούχοι στην Ελλάδα. Το 2012 είχαν φτάσει στους 709. Σύμφωνα με την εταιρεία Knight Frank που έκανε την έρευνα οι εκατομμυριούχοι που έχουν ρευστά διαθέσιμα άνω των 30 εκατομμυρίων δολαρίων αναμένεται να αυξηθούν κατά 37% μέσα στην επόμενη δεκαετία στην Ελλάδα.