Τη Δευτέρα, λίγες ώρες μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων του δημοψηφίσματος στην Κριμαία, που ενέκρινε, όπως ήταν αναμενόμενο με συντριπτική πλειοψηφία, την απόσχιση από την Ουκρανία, οι Ηνωμένες Πολιτείες ανακοίνωσαν την επέκταση των κυρώσεων σε βάρος της Ρωσίας. Και το ίδιο έκανε και η Ευρωπαϊκή Ένωση και λίγο αργότερα και η Ιαπωνία.
"Οι σημερινές μας δράσεις", γράφει το επίσημο ανακοινωθέν του Λευκού Οίκου, "στέλνουν ένα ισχυρό μήνυμα στη Ρωσική κυβέρνηση. Οι πράξεις τους που παραβιάζουν την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας έχουν συνέπειες..."
Υπάρχουν δυο βασικοί λόγοι γιατί προς το παρόν οι δυτικές αντιδράσεις παραμένουν συμβολικές. Ο πρώτος είναι η στρατιωτική δυσκολία. Η Κριμαία βρίσκεται δίπλα στη Ρωσία. Η Σεβαστούπολη φιλοξενεί τη μεγαλύτερη Ρωσική ναυτική βάση. Ούτε η Ουκρανία, ούτε οι δυτικοί φίλοι της νέας κυβέρνησης του Κιέβου είναι σε θέση να αντιπαρατεθούν στρατιωτικά στη Ρωσία στην περιοχή. Στις ίδιες τις Ηνωμένες Πολιτείες η ακροδεξιά -με πρώτο και καλύτερο τον Τζον Μακκέιν, τον ρεπουμπλικάνο αντίπαλο του Μπαράκ Ομπάμα στις εκλογές του 2008- έχουν ξεσπαθώσει αυτές τις μέρες ενάντια στην "αδυναμία" του προέδρου. Αυτή η κριτική, όμως, δεν έχει καμιά σχέση με τα πραγματικά δεδομένα. "Το γεγονός ότι ο κύριος Ομπάμα εμφανίζεται να έχει αποκλείσει μια στρατιωτική αντίδραση", γράφει ο Γκιντεόν Ραχμάν στην εφημερίδα Financial Times, "δεν είναι απόδειξη ότι είναι αδύναμος αλλά ότι έχει σώας τας φρένας..."
Οικονομικές απώλειες
Ο δεύτερος λόγος είναι οι στενές οικονομικές σχέσεις ανάμεσα στη Ρωσία και τη Δύση. "Το πρόβλημα", συνεχίζει ο Ραχμάν, "είναι ότι ενώ η Δύση γνωρίζει ότι μπορεί να βλάψει τη Ρωσία οικονομικά, γνωρίζει εξίσου καλά ότι τιμωρώντας τη Ρωσία θα προκαλέσουν μεγάλες παράπλευρες οικονομικές απώλειες στις δικές τους οικονομίες". Όπως έγραφε πρόσφατα ο Μωυσής Λίτσης (oikonomiallomati.blogspot.gr).
"H Ρωσία είναι ο τρίτος μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της ΕΕ, μετά τις ΗΠΑ και την Κίνα. Η αξία των προϊόντων και των υπηρεσιών που εμπορεύθηκαν οι δυο πλευρές το 2012, έφθασε τα 500 δις δολάρια. Επιπλέον η Ρωσία είναι ο μεγαλύτερος προμηθευτής ενέργειας της ΕΕ και ευρωπαϊκές πολυεθνικές του πετρελαίου, όπως για παράδειγμα η BP, έχουν στενούς δεσμούς με ρωσικές επιχειρήσεις. Δεν είναι όμως μόνο το αέριο και το πετρέλαιο... Μια από τις μεγαλύτερες ευρωπαϊκές επενδύσεις στη Ρωσία είναι αυτή της γαλλικής αυτοκινητοβιομηχανίας Renault-Nissan, που κατέχει το 25% της ρωσικής αυτοκινητοβιομηχανίας Avtovaz που κατασκευάζει τα Lada... Ακόμη και το λονδρέζικο Σίτι εξαρτάται από τα δολάρια Ρώσων και Ουκρανών ολιγαρχών... Μόνο από τις εκδόσεις ομολόγων ρωσικών εταιρειών, το Σίτι εισεπραξε τα τελευταία χρόνια προμήθειες αξίας 300 εκατομμυρίων δολαρίων το χρόνο..."
Θα ήταν λάθος, όμως, να πιστέψει κανείς ότι οι δυσκολίες αυτές αποτελούν και εγγύηση για την ειρήνη. Η Γερμανία ήταν ο στενότερος οικονομικός εταίρος της Βρετανίας το 1914, όταν ξέσπασε ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος. Η διάσημη ρήση του Αμερικανού δημοσιογράφου Τόμας Φρίντμαν "ποτέ δυο χώρες όπου υπάρχουν Μακντόναλντ δεν έχουν πάει σε πόλεμο αναμεταξύ τους" ανήκει απλά στο χώρο της νεοφιλελεύθερης (και καθόλου επιστημονικής) φαντασίας.
Ο πόλεμος είχε πάντα συνέπειες και για τις δυο πλευρές. Τρομαχτικές συνέπειες: άνθρωποι (και μάλιστα η νέα, πιο παραγωγική γενιά) σκοτώνονται, πόλεις μετατρέπονται σε ερείπια, εργοστάσια βομβαρδίζονται, υποδομές διαλύονται. Παρά τις συνέπειες αυτές όμως -που κανένας δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι δεν τις ήξερε- οι άρχουσες τάξεις καταφεύγουν ξανά και ξανά στον πόλεμο.
Ζήτημα στρατιωτικής σύρραξης δεν μπαίνει αυτή τη στιγμή στην Κριμαία. Αλλά κανένας δεν μπορεί να προβλέψει πως θα εξελιχθεί η αντιπαράθεση στο οικονομικό επίπεδο. Ο κίνδυνος μιας οικονομικής "σύρραξης" είναι πάνω από υπαρκτός.
Η αναμέτρηση ανάμεσα στη Ρωσία και τη Δύση έχει ξεφύγει από τα όρια της Ουκρανίας. "Η αντιπαράθεση με τη Ρωσία έχει διεθνείς επιπλοκές", γράφει ο Ραχμάν, "γιατί, υποθετικά, είναι μια δοκιμασία για μια ενδεχόμενη μεγαλύτερη αντιπαράθεση που μπορεί να έρθει μια μέρα με την Κίνα". Η εξάρτηση της Δύσης από την Κίνα είναι πολύ μεγαλύτερη από ότι είναι από τη Ρωσία. Η Κίνα είναι η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία του πλανήτη. Ακόμα χειρότερα, οι κινεζικές τράπεζες έχουν στα χέρια τους ομόλογα του αμερικανικού δημοσίου αξίας εκατοντάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων. Όλα αυτά πιέζουν τον Ομπάμα να μην εμφανίζεται «ενδοτικός»
Η αριστερά δεν πρέπει να αφήσει αυτά τα ψυχροπολεμικά παιχνίδια, ακόμα και αν περιορίζονται αυτή τη στιγμή στο συμβολικό επίπεδο, αναπάντητα. Οι αυταπάτες για την αποτρεπτική, υποτίθεται, δύναμη της αγοράς, της παγκοσμιοποίησης, της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή των ρωσικών τανκς δεν είναι παρά το πράσινο φως προς την καταστροφή. Μέσα σε αυτές τις συνθήκες πρέπει να ξαναθυμηθούμε τα παλιά συνθήματα της δεκαετίας του '60 και του '70: Όχι στον πόλεμο -οικονομικό ή φυσικό. Ούτε Ουάσινγκτον, ούτε Μόσχα. Διεθνής Σοσιαλισμός.
Δεκάδες χιλιάδες διαδηλωτές κατέβηκαν στους δρόμους της Μόσχας την περασμένη βδομάδα για να διαμαρτυρηθούν ενάντια στην επέμβαση της χώρας τους στην Ουκρανία. Οι διαδηλωτές, γράφει το Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων, κρατούσαν Ουκρανικές και Ρωσικές σημαίες, φώναζαν τα συνθήματα που ακούγονταν στις αντικυβερνητικές διαδηλώσεις της Πλατείας Μαϊντάν στο Κίεβο, ζητούσαν από τον Πούτιν να αποσύρει τα στρατεύματά του από την Κριμαία και να σταματήσει να απειλεί την Ανατολική Ουκρανία.