Πολιτισμός

Τρεις ολόκληρες ώρες κράτησε η βιβλιοπαρουσίαση του νέου βιβλίου του Νάσου Μπράτσου «Αθλητισμός και Κοινωνικά Κινήματα» την Δευτέρα 6 Απρίλη στην ΕΣΗΕΑ. Το βιβλίο κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Νότιος Άνεμος και η τιμή του είναι 10 ευρώ. 

 

H αίθουσα του πρώτου ορόφου της ΕΣΗΕΑ γέμισε με φίλους του αθλητικού βιβλίου κι όχι μόνο. Εκεί ήταν συνάδελφοι του Νάσου εργαζόμενοι στο ERT-open, φίλοι και συντοπίτες του από την Ικαρία, δημοσιογράφοι από την Ικαριακή Ραδιοφωνία στην οποία είναι ιδρυτικό μέλος, σύντροφοί του από τα κινήματα στα οποία συμμετέχει, δημοσιογράφοι από όλο τον υπόλοιπο Τύπο, οπαδοί διαφόρων ομάδων (επαγγελματικών και ερασιτεχνικών). 

 

Τον συντονισμό της εκδήλωσης είχε αναλάβει ο Θωμάς Σιδέρης, δημοσιογράφος και συγγραφέας. Στον πρόλογό του μετέφερε μια δική του προσωπική εμπειρία για το πώς κινείται ο Νάσος. «Ήμασταν στο Ηράκλειο για διακοπές και καταλήξαμε να κάνουμε ένα θέμα για τους πρόσφυγες και την εκμετάλλευση που υφίστανται», ενώ ανέφερε ότι σε ραδιοφωνική εκπομπή όταν είπε ότι ο Νάσος είναι συγγραφέας, ο ίδιος του απάντησε ότι «είναι δημοσιογράφος». Σημείωσε ότι όντως το βιβλίο έχει δημοσιογραφικό περιεχόμενο, αλλά ο τρόπος που καταγράφει τα γεγονότα έχει και «λογοτεχνική αξία». 

 

Στη συνέχεια έδωσε το λόγο στους ομιλητές της βιβλιοπαρουσίασης. Πρώτος πήρε το λόγο ο Μιχάλης Λυμπεράτος, ιστορικός και συγγραφέας. Ξεκίνησε τονίζοντας ότι το πεδίο με το οποίο καταπιάνεται ο Ν. Μπράτσος δεν έχει αγγιχτεί ιδιαίτερα. Είπε χαρακτηριστικά ότι ασχολείται με τους πρωταγωνιστές που δεν φαίνονται, δεν βγαίνουν προς τα έξω, με τους απλούς ανθρώπους και την ιστορία τους. Αυτό που ονομάζουμε η «ιστορία των από τα κάτω». 

 

Τόνισε ότι το βιβλίο μεταφέρει τη σημασία που έχει η γειτονιά, η συνοικία, η περιοχή. Ο αθλητισμός και ιδιαίτερα το ποδόσφαιρο αποτέλεσε «μηχανισμό πολιτικοποίησης». Εξήγησε πόσο σημαντικό ήταν ότι το εργατικό κίνημα θέλησε να πάρει τον έλεγχο στη «διαχείριση του ελεύθερου χρόνου των εργαζόμενων». 

 

Χρησιμοποίησε κομμάτια από τον πρόλογο του βιβλίου που έχει γράψει ο ιστορικός, Δημήτρης Λιβιεράτος, ο οποίος είναι από τους ελάχιστους που έχουν γράψει για τον εργατικό αθλητισμό της εποχής του Μεσοπολέμου. 

 

Ο Μ. Λυμπεράτος έδωσε στοιχεία από το βιβλίο όσον αφορά τη συγκρότηση ομάδων στη Θεσσαλονίκη με ονόματα που θυμίζουν την αριστερά και το εργατικό κίνημα (πχ Λένιν, Εργατικός Αστέρας), ενώ έκανε αναφορές και σε διεθνή παραδείγματα. Αναφέρθηκε στις Σπαρτακιάδες και τις Εργατικές Ολυμπιάδες για τις οποίες υπάρχει ιδιαίτερο κεφάλαιο στο βιβλίο. 

 

Έκανε εκτενέστερη αναφορά στην Εργατική Ολυμπιάδα της Βαρκελώνης που δεν πραγματοποιήθηκε καθώς συνέπεσε με την αρχή του φασιστικού πραξικοπήματος του Φράνκο. Τόνισε πως οι φασίστες έκαναν ό,τι περνούσε από το χέρι τους για να μην διεξαχθεί η Ολυμπιάδα αφού αυτό θα ανύψωνε το ηθικό των εργατών. 

 

Αναφέρθηκε στη συνέχεια στην συγκρότηση της Ομοσπονδίας Αθλητικών Σωματείων Αθηνών και τις ομάδες που είχαν άμεση σχέση με την αριστερά και το εργατικό κίνημα αφού το βιβλίο είναι πολύ πλούσιο σε ιστορικά στοιχεία. 

 

Τόνισε ότι στην Κατοχή όπου υπήρχαν τέτοιοι σύλλογοι, η αντίσταση στους ναζί ήταν «ρωμαλέα» αφού οι αθλητές των ομάδων συμμετείχαν ενεργά. Έκανε ιδιαίτερη αναφορά στις περιγραφές του βιβλίου για τον αγώνα του Μεσσηνιακού με Γερμανούς στρατιώτες που επαναλήφθηκε προκειμένου να νικήσουν οι ναζί, για τους εκτελεσθέντες αθλητές της Τόλμης Περιστερίου και για τον φιλικό αγώνα ΑΕΚ-Παναθηναϊκός το 1942 στη Λεωφόρο που εξελίχτηκε σε αντιφασιστική διαδήλωση. 

 

Τέλος, μίλησε για τα κεφάλαια του βιβλίου που είναι αφιερωμένα στον Νίκο Γόδα και τον καπετάν Νικήτα που ενώ ήταν σπουδαίοι ποδοσφαιριστές, έπαιξαν ιδιαίτερο ρόλο και στην Αντίσταση. 

 

 

Δεύτερος πήρε το λόγο ο Γιάννης Λευκιμιάτης, εργαζόμενος στο ERT-open. Σημείωσε ότι είναι ιδιαίτερη του τιμή να συμμετέχει στο πάνελ της βιβλιοπαρουσίασης εκπροσωπώντας τους αγωνιζόμενους εργαζόμενους της δημόσιας τηλεόρασης. Εξήγησε ότι για πολλά χρόνια θεωρούσε ότι ο αθλητισμός και τα κινήματα είναι δύο πεδία που είναι άσχετα μεταξύ τους, αλλά το τελευταίο διάστημα έχει αλλάξει γνώμη. Έδωσε ως παράδειγμα τον αγώνα που έγινε μεταξύ της ομάδας ποδοσφαίρου της ΠΟΣΠΕΡΤ και την ομάδα του Εργατικού Κέντρου Αθήνας με τα έσοδα να πηγαίνουν στους εργαζόμενους του Αλτερ και της Ελευθεροτυπίας. Είπε ότι το βιβλίο του Νάσου μεταφέρει πολλές τέτοιες ιστορίες, ενώ στο τέλος της τοποθέτησης του ζήτησε να κρατηθεί ενός λεπτού σιγή για τα θύματα του αγώνα της ΕΡΤ όπως και έγινε. Άλλωστε, το ίδιο το βιβλίο είναι αφιερωμένο στους 18 αγωνιστές που έχασαν τη ζωή τους σε αυτούς τους 22 μήνες αγώνα. 

 

Ακολούθησε η τοποθέτηση της Λαμπρινής Θωμά, δημοσιογράφου και παραγωγού του περίφημου ντοκιμαντέρ «Παλικάρι» που πραγματεύεται την ζωή του Λούη Τίκα. Ξεκίνησε αναφέροντας ότι ο Νάσος την στήριξε στην μάχη που έδινε με την εργοδοσία στον σταθμό 9.84 από την συνδικαλιστική του θέση. Στη συνέχεια αφού τόνισε ότι είναι φανατική της Θύρας 4 του ΠΑΟΚ, αναφέρθηκε στη σημασία που έχουν τα σπορ στην κοινωνική ζωή, όχι μόνο στη σύγχρονη ιστορία. Μίλησε για το πώς ο Ιππόδρομος στο Βυζάντιο «ανέβαζε και κατέβαζε αυτοκράτορες». Έπειτα, αναφέρθηκε στο πως οι μετανάστες της Αμερικής της εποχής του Λ. Τίκα χρησιμοποίησαν τα σπορ, ειδικά το μπέιζμπολ, για να ενσωματωθούν στην αμερικάνικη κοινωνία, «για να γίνουν αποδεκτοί στον τόπο που είχαν πάει». 

 

Επόμενος ομιλητής ήταν ο Βαγγέλης Δεληπέτρος, από το enetpress.gr και παλιός συνάδελφος του Νάσου. Χαρακτήρισε το βιβλίο «ύμνο στην αλληλεγγύη» σε πολύ δύσκολους καιρούς. Τόνισε ότι ήρθε η ώρα να ανοίξει η ΕΡΤ, «να ανοίξει όπως είναι το ΕΡΤ-open και η ΕΡΤ3, να κρατηθεί και να θεριέψει» αυτή η ενημέρωση. 

 

Συμφώνησε ότι ο Νάσος κάνει δημοσιογραφία χωρίς να κρύψει την γνώμη του κάτι που ενοχλεί τα καθεστωτικά ΜΜΕ που δεν θέλουν ούτε την πραγματική δημοσιογραφική έρευνα, όπως αυτό το βιβλίο. 

 

«Αυτό το βιβλίο μπορεί να είναι μόνο η αρχή και άλλα κεφάλαια μπορούν να προστεθούν», επισήμανε. Έκλεισε λέγοντας ότι αυτά που γράφει ο Νάσος «για τον Ολυμπιακό σώζουν την ιστορία του πέρα από τις παράγκες, την εμπορευματοποίηση και τους προέδρους». 

 

Aκολούθησε ο Σωτήρης Τριανταφύλλου, δημοσιογράφος και πρόεδρος του ΠΣΑΤ. Θύμισε ότι στις 7 Απριλίου (σ.σ. η βιβλιοπαρουσίαση έγινε 6/4) του 1929 η Εθνική Ελλάδας  έδωσε τον πρώτο της επίσημο αγώνα και έχασε από την Β΄ ομάδα της Ιταλίας 1-4. Το μοναδικό γκολ της Εθνικής το πέτυχε ένας Έλληνας εβραίος, ο Αλβέρτος Ναμία. 

 

Στη συνέχεια, δήλωσε ότι ο ΠΣΑΤ έχει τιμήσει τον αγώνα της ΕΡΤ απονέμοντας βραβεία στις εκπομπές «Αθλητική Κυριακή» και «Μικρόφωνο στα γήπεδα». Για το βιβλίο τόνισε ότι είναι η πρώτη φορά που συγκεντρώνονται όλα αυτά τα στοιχεία σε ένα βιβλίο. Μπορεί να υπήρχαν σε ξεχωριστές αναφορές, σε σκόρπια κείμενα, αλλά ποτέ μαζεμένα. 

 

 

Μίλησε και για την πρόσφατη περίοδο όπου σε πολλά γήπεδα εμφανίστηκαν πολιτικά πανό, πχ κατά τη διάρκεια της εξέγερσης του Δεκέμβρη του 2008, πανό ενάντια στα Μνημόνια και άλλα. Θύμισε ακόμα ότι κατά τη διάρκεια της δικτατορίας διαλύθηκαν ομάδες πχ Εργοτέλης, ενώ σημείωσε ότι πολλά περισσότερα υπάρχουν στο βιβλίο. Έκλεισε την δική του τοποθέτηση λέγοντας ότι το βιβλίο είναι το μοναδικό στο οποίο υπάρχει εκτενή αναφορά στην Μεικτή Μακρονήσου, την ομάδα των εξόριστων μετά των Εμφύλιο. 

 

Στην δική του ομιλία ο Νάσος Μπράτσος ευχαρίστησε όσους παραβρέθηκαν στην εκδήλωση, τόνισε ότι ήταν επιλογή το βιβλίο να μην μεγαλώσει άλλο σε όγκο παρόλο που υπάρχουν στοιχεία και διάθεση για βοήθεια από αναγνώστες και συναδέλφους για δύο λόγους. Πρώτον, για να μην ανέβει η τιμή και δεύτερον για να μην χαθεί το ιστορικό κέντρο του βιβλίου που απευθύνεται στα νέα παιδιά που αγαπάνε το ποδόσφαιρό και το γήπεδο. 

 

Τέλος, παρατήρησε ότι πολλές ομάδες δεν γνωρίζουν ότι η ιστορία τους έχει κοινά με άλλες δίνοντας παραδείγματα από το βιβλίο, ενώ σημείωσε ότι και σήμερα πολύς κόσμος προσπαθεί να έχει ένα διαφορετικό πρότυπο αθλητισμού μέσα από τα εργασιακά πρωταθλήματα και τις ερασιτεχνικές ομάδες. 

 

Μετά το πάνελ το λόγο πήραν ο Λευτέρης Σερλής από την Μεικτή Ομάδα νοσοκομείων Αττικής, ο Σωτήρης Πολίτης από την Ικαριακή Ραδιοφωνία, ο Δημήτρης Αλεξόπουλος από την ΕΡΤ, ο Νίκος Μάλλιαρης, πρώην ποδοσφαιριστής και από τα ιδρυτικά μέλη του ΠΣΑΠ, ο Σωτήρης από τους Refugees της Νέας Ιωνίας κ.ά.