Ιδέες

Από τα έξι περίπου δισεκατομμύρια των ανθρώπων που ζούνε σήμερα στη γη, το ένα τέταρτο είναι Μουσουλμάνοι. Από αυτούς το μεγαλύτερο κομμάτι ζει στις δυο πιο φτωχές, καταληστεμένες από τον ιμπεριαλισμό, ηπείρους: την Αφρική και την Ασία. Αν εξαιρέσει κανείς τους -μετρημένους έτσι και αλλιώς στα δάχτυλα- πάμπλουτους σεΐχηδες της Σαουδικής Αραβίας και των άλλων πετρελαιοπαραγωγών χωρών, η συντριπτική πλειοψηφία των Μουσουλμάνων είναι φτωχοί. Διόλου παράξενο η “πολιτισμένη” Δύση έχει ανακηρύξει σήμερα αυτούς τους ανθρώπους σε “νούμερο ένα εχθρό” για την ανθρωπότητα. Το Ισλάμ είναι για τα Δυτικά Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης ισοδύναμο με τον σκοταδισμό, την Σαρία, την μπούργκα και την τρομοκρατία. 

 

 Από αυτή την άποψη η Ισλαμοφοβία δεν διαφέρει και πολύ από τα παλαιότερα ρατσιστικά ιδεολογήματα: τα θύματα του ρατσισμού ήταν πάντα οι φτωχοί και οι κατατρεγμένοι. Η Δύση, από την εποχή που οι Ευρωπαίοι δουλέμποροι άρπαζαν τους “νέγρους” από την Αφρική για να τους πουλήσουν σαν δούλους στην Αμερική, καλλιεργεί συστηματικά τα ρατσιστικά ιδεολογήματα για να δικαιολογήσει τα εγκλήματά της σε βάρος των φτωχών πληθυσμών. Η Ισλαμοφοβία έχει ακριβώς τον ίδιο στόχο: τα θύματα των αμερικανικών Drones, των μη-επανδρωμένων αεροπλάνων που έχουν γίνει ο φόβος και ο τρόμος των πληθυσμών, από την Υεμένη και τη Σομαλία μέχρι το Πακιστάν, δεν έχουν ποτέ ούτε όνομα, ούτε επίθετο, ούτε ηλικία, ούτε φύλο: είναι απλά, “φανατικοί ισλαμιστές”, “Ταλιμπάν”, “μαχητές της αλ Κάιντα”.  

 

Δυστυχώς τα επιχειρήματα αυτά βρίσκουν σήμερα ακροατήριο ακόμα και μέσα στην ίδια την αριστερά. Οι θηριωδίες του ISIS (που σήμερα αυτονομάζεται Ισλαμικό Κράτος) έχουν οδηγήσει ολόκληρα κομμάτια της αριστεράς -κομμάτια που το 2003 κατέβηκαν μαζικά στους δρόμους ενάντια στην επέμβαση του Μπους στο Ιράκ- σε μια στάση ανοχής των νέων βομβαρδισμών του Ομπάμα στη Μέση Ανατολή. 

 

Το νέο βιβλίο που κυκλοφόρησε αυτές τις μέρες από το Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο “Η πάλη Ενάντια στην Ισλαμοφοβία” είναι, από αυτή την άποψη, σήμερα εξαιρετικά επίκαιρο.

 

Τα κείμενα που περιλαμβάνονται στο βιβλίο δεν είναι καινούργια: το πρώτο κεφάλαιο με τίτλο “Ο Προφήτης και το Προλεταριάτο” κυκλοφόρησε για πρώτη φορά στο βρετανικό θεωρητικό μαρξιστικό περιοδικό International Socialism το 1994. Γράφτηκε από τον Κρις Χάρμαν, τον συγγραφέα της διάσημης πλέον “Λαϊκής Ιστορίας του Κόσμου” σε μια εποχή πολύ διαφορετική από τη σημερινή και συμπληρώθηκε το 2001, λίγο μετά την επίθεση στους Δίδυμους Πύργους. Τα υπόλοιπα κείμενα (με συγγραφείς τους Πάνος Γκαργκάνας, Νίκος Λούντος και Λέανδρος Μπόλαρης) έχουν όλα δημοσιευθεί παλαιότερα στο περιοδικό Σοσιαλισμός από τα Κάτω. Όλα μαζί αποτελούν ένα δυνατό όπλο για όποια και όποιον θέλει να παλέψει σήμερα ενάντια στον σύγχρονο ρατσισμό.

 

Οι “επίσημες” ερμηνείες, γράφει ο Χάρμαν, στην εισαγωγή του κειμένου του, στηρίζονται σε “μια γενική σύγχυση ανάμεσα στο Ισλάμ ... και στις Ισλαμιστικές πολιτικές ομάδες που έχουν πολύ μικρότερο αριθμό οπαδών”. Αυτή η ταύτιση, όμως, είναι από κάθε άποψη λάθος, τόσο λάθος σαν να ταυτίζαμε “τον Καθολικισμό με τα Χριστιανοδημοκρατικά Κόμματα της Ευρώπης ή τον Προτεσταντισμό με τα κηρύγματα μίσους του (ηγέτη του ακροδεξιού, φιλοβρετανικού Δημοκρατικού Ενωτικού Κόμματος της Βόρειας Ιρλανδίας) Ίαν Πέσλεϊ...”

 

 

Αυτή η σύγχυση δεν περιορίζεται στους κύκλους των φιλελευθέρων: “Το ίδιο συμβαίνει και με την αριστερά. Δεν ξέρει πώς να αντιμετωπίσει κάτι που θεωρεί σαν ένα σκοταδιστικό δόγμα που το στηρίζουν αντιδραστικές δυνάμεις, αλλά που ταυτόχρονα έχει τεράστια απήχηση σε κάποια από τα φτωχότερα στρώματα της κοινωνίας. Σαν αποτέλεσμα, στους κόλπους της αριστεράς έχουν διαμορφωθεί δυο αντιτιθέμενες προσεγγίσεις. Η πρώτη, είναι η αντιμετώπιση του Ισλαμισμού σαν την ενσάρκωση της αντίδρασης, σαν μια μορφή φασισμού... Μια τέτοια ανάλυση οδηγεί εύκολα στο πρακτικό συμπέρασμα ότι για να αντιμετωπιστούν οι φασίστες απαιτείται η συγκρότηση πολιτικών συμμαχιών με κάθε κόστος...

 

Η άλλη προσέγγιση, ήταν η αντιμετώπιση των ισλαμικών κινημάτων σαν «προοδευτικά», «αντιμπεριαλιστικά» κινήματα των καταπιεσμένων. Αυτή τη θέση είχε πάρει η μεγάλη πλειοψηφία της αριστεράς στο Ιράν στη διάρκεια της πρώτης φάσης της επανάστασης του 1979... 

 

Και οι δυο παραπάνω θέσεις είναι λανθασμένες. Δεν αναλύουν σωστά τον ταξικό χαρακτήρα του σύγχρονου Ισλαμισμού, ούτε τη σχέση του με το κεφάλαιο, το κράτος και τον ιμπεριαλισμό”.

 

Το πολιτικό Ισλάμ δεν είναι σύμμαχος της εργατικής τάξης. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι η αριστερά μπορεί να μένει αδιάφορη απέναντι στις επεμβάσεις του Ιμπεριαλισμού στη Μέση Ανατολή, τη Βόρεια Αφρική ή την Αραβική Χερσόνησο στο όνομα της καταπολέμησης του “θρησκευτικού φανατισμού” και της υπεράσπισης των “κοσμικών αξιών” της κοινωνίας μας.

 

Η ταύτιση του Ισλάμ με τον σκοταδισμό είναι από μόνη της προκλητική, όπως αποκαλύπτει γλαφυρά το κείμενο του Πάνου Γκαργκάνα με τίτλο “Επιστημονικά αντίδοτα στην Ισλαμοφοβία” που ακολουθεί. Το κείμενο γράφτηκε με αφορμή την κυκλοφορία το 2011 (στα αγγλικά) ενός  βιβλίου για τον “Χρυσό Αιώνα” των Αραβικών Επιστημών: η “Ισλαμική Αναγέννηση” αποτέλεσε στην πραγματικότητα “τη γέφυρα... στην εξέλιξη των επιστημών ανάμεσα στους αρχαίους ελληνιστικούς χρόνους και στις σύγχρονες επιστημονικές επαναστάσεις του Κοπέρνικου, του Γαλιλαίου και του Νεύτωνα”. Και η συμβολή των Αράβων δεν περιορίστηκε μόνο στο επίπεδο των ιδεών:

 

“Ένας από τους παράγοντες που συνέβαλαν σε εκείνη την άνθηση ήταν το πέρασμα της γνώσης του χαρτιού από την Κίνα στους άραβες. Η πρώτη παραγωγή χαρτιού στην αυτοκρατορία των Αββασιδών έγινε στη Σαμαρκάνδη, από κινέζους αιχμάλωτους πολέμου μετά την ήττα της κινεζικής δυναστείας των Τανγκ από τα μουσουλμανικά στρατεύματα το 751. Η παραγωγή χαρτιού άνθισε στη Βαγδάτη την τελευταία δεκαετία του 8ου αιώνα και συνδυάστηκε με άνθηση όλων των τεχνικών που απαιτεί η παραγωγή βιβλίων (μελάνια, κόλλες, δέρματα, βιβλιοδεσία). Εκτός από τις ιδέες, λοιπόν, το Ισλάμ και ο αραβικός κόσμος αποτέλεσε τη γέφυρα και για την πρώτη ύλη για τη διάδοσή τους...”

 

Η στενή σχέση ανάμεσα στη ρατσιστική προπαγάνδα και τις ιμπεριαλιστικές σκοπιμότητες φαίνεται ανάγλυφα στην περίπτωση της τελευταίας δυτικής επέμβασης στο Μαλί, όπως εξηγεί ο Νίκος Λούντος:

 

“Το φόβητρο του «Ισλαμισμού» που χρησιμοποιούν οι Γάλλοι για να δικαιολογήσουν την επέμβασή τους, συσκοτίζει τις πραγματικές αιτίες της αστάθειας του Μαλί. Ο ανατραπείς πρόεδρος της χώρας ήταν πιο ειλικρινής: 

 

[Στο βόρειο Μαλί] δεν υπάρχουν δρόμοι, δεν υπάρχουν νοσοκομεία, σχολεία, πηγάδια, ούτε βασικές υποδομές. Δεν υπάρχει τίποτα. Ένας νέος από εκείνη την περιοχή δεν έχει καμιά πιθανότητα να παντρευτεί και να πετύχει στη ζωή του, εκτός αν κλέψει κανένα αμάξι και μπει σε κάποιο δίκτυο λαθρεμπόρων.”

 

Το βιβλίο κλείνει με ένα πρόσφατο κείμενο του Λέανδρου Μπόλαρη, γραμμένο λίγο μετά τη δολοφονική επίθεση ενάντια στο διάσημο (και διαβόητο για την Ισλαμοφοβία του) γαλλικό σατυρικό περιοδικό Charlie Hebdo. “Είμαστε όλοι Charlie Hebdo;” αναρωτιέται ο Λέανδρος. Η απάντηση είναι προφανώς “όχι”. 

 

“Αυτό φυσικά δεν σημαίνει ότι οι αδελφοί Κουασί, που πραγματοποίησαν την επίθεση στο Charlie Hebdo, ήταν αντιμπεριαλιστές μαχητές... Ήταν προϊόν του συνδυασμού οργής και απόγνωσης που βιώνουν πλατιά στρώματα της δεύτερης και τρίτης γενιάς των μεταναστών στη Γαλλία, τόσο από την καταπίεση του γαλλικού κράτους στο εσωτερικό όσο και από τα εγκλήματα του ιμπεριαλισμού στο «εξωτερικό».

 

Αυτά τα αδιέξοδα της απελπισίας θα εντείνονται αν η Αριστερά, και ιδιαίτερα η επαναστατική, υποστέλλει τη σημαία της πάλης ενάντια στις ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις και στο ρατσισμό της ισλαμοφοβίας, στο όνομα ενός «διμέτωπου» ενάντια στον «ισλαμοφασισμό»”