Ιστορία

Στις 19 Νοέμβρη του 1915 το εκτελεστικό απόσπασμα της αμερικανικής Πολιτείας της Γιούτα δολοφόνησε, ύστερα από μια δίκη - παρωδία, τον Τζο Χιλ, τον διάσημο ποιητή και αγωνιστή των "Γουόμπλις", των "Βιομηχανικών Εργατών του Κόσμου" (IWW). Ο Τζο Χιλ έφυγε από τον κόσμο αυτό εκείνη την ημέρα. Η μνήμη του, όμως, το πνεύμα του, τα τραγούδια του, συνεχίζουν έναν αιώνα μετά να καταδιώκουν τα αφεντικά -όχι μόνο στις ΗΠΑ αλλά και στον κόσμο ολόκληρο.

 

 

Ο Τζο Χιλ ήταν, όπως ένα μεγάλο κομμάτι της αμερικανικής εργατικής τάξης των αρχών του 20ου αιώνα, μετανάστης. Είχε γεννηθεί το 1879 στο Γκέφλε, ένα χωριό στις ανατολικές ακτές της Σουηδίας. Στις ΗΠΑ μετανάστευσε το 1902 αναζητώντας, όπως και χιλιάδες άλλοι φτωχοί συμπατριώτες του, μια δουλειά που θα μπορούσε να του εξασφαλίσει ένα πιάτο φαΐ. 

 

Η αμερικανική οικονομία βρισκόταν στο φόρτε της. Ήταν η "ένδοξη" εποχή του Τόμας Έντισον, του Τζον Ροκφέλερ και του Χένρι Φορντ, η εποχή της General Electric, της Standard Oil και της US Steel. Όπως όλα τα θαύματα στον καπιταλισμό, όμως, έτσι και αυτό είχε στηριχτεί σε μια εξοντωτική εκμετάλλευση.

 

Η Αμερική που αντίκρισε ο Τζο Χιλ το 1902 μόνο παράδεισος δεν ήταν για τους φτωχούς. Ακόμα και αυτό το "ένα πιάτο φαΐ" ήταν συχνά άπιαστο όνειρο. Η ανεργία και η υποαπασχόληση έκαναν θραύση, ιδιαίτερα ανάμεσα στους μετανάστες εργάτες. Τα μεροκάματα ήταν κυριολεκτικά "της πείνας". Οι συνθήκες εργασίας απλά ασύλληπτες: στο διαβόητο εργοστάσιο της εταιρείας Pressed Steel Car Company στην Πενσιλβανία σκοτωνόταν κατά μέσο όρο ένας εργάτης την ημέρα από "ατύχημα". Πολιτικά, το μείγμα -η ιλιγγιώδης ανάπτυξη από τη μια και τρομαχτική εξαθλίωση από την άλλη- ήταν εκρηκτικό. Οι εργατικές ανταρσίες και εξεγέρσεις ήταν συχνές. Οι εργάτες, όμως, είχαν να αντιμετωπίσουν μεγάλα εμπόδια. 

 

Το πρώτο και μεγαλύτερο ήταν η άγρια καταστολή. Ο Τζο Χιλ δεν ήταν ούτε ο πρώτος, ούτε ο τελευταίος αγωνιστής που καταδικάστηκε σε θάνατο και εκτελέστηκε, με στημένες κατηγορίες. Οι επτά από τους οκτώ κατηγορούμενους για τα "γεγονότα στην Πλατεία Χέιμαρκετ" τον Μάη του 1887 (που καθιέρωσε την εργατική πρωτομαγιά) είχαν καταδικαστεί σε θάνατο από το δικαστήριο.

 

Ο Άλαν Πάρσονς και τρεις ακόμα από τους συντρόφους του εκτελέστηκαν τον Νοέμβρη της ίδιας χρονιάς ενώ οι υπόλοιποι κλείστηκαν στις φυλακές. Η καταδίκη τους, όπως και στην περίπτωση του Τζο Χιλ, στηρίχτηκε καθαρά σε ψευδομάρτυρες.

 

Αλλά δεν ήταν μόνο τα δικαστήρια: η αστυνομία άνοιγε συστηματικά πυρ ενάντια στις εργατικές συγκεντρώσεις. Η αστυνομία είχε σκοτώσει εν ψυχρώ έξι εργάτες πυροβολώντας τυφλά πάνω στο πλήθος την Πρωτομαγιά του 1886 στο Σικάγο -στη μνήμη αυτής της σφαγής είχε οργανωθεί η συγκέντρωση στην Πλατεία Χέιμαρκετ ένα χρόνο μετά. Τα αφεντικά προσλάμβαναν συχνά ιδιωτικές εταιρείες για να ενισχύσουν το "έργο της αστυνομίας". Το 1912 ξέσπασε μια μεγάλη απεργία στα υφαντουργία Λόρενς στη Μασαχουσέτη. "Οι εργοδότες", γράφουν στο βιβλίο τους 'Η άγνωστη ιστορία του εργατικού κινήματος στις ΗΠΑ' οι Ρίτσαρντ Μπόγιερ και Χέρμπερτ Μόρε, "όχι μόνο κάλεσαν είκοσι δύο λόχους πολιτοφυλάκων αλλά έφεραν από ένα γραφείο ντεντέκτιβ της Βοστώνης πενήντα μπράβους οι οποίοι γύριζαν στους δρόμους μεταμφιεσμένοι σε απεργούς, αναποδογύριζαν βαγονέτα, έσπαγαν βιτρίνες και έβριζαν τους περαστικούς".

 

 

Στη μεγάλη απεργία που ξέσπασε δυο χρόνια αργότερα στο Λάντλαου του Κολοράντο τα αφεντικά (η εταιρεία ανήκε στον Ροκφέλερ) πέταξαν τους εργάτες και τις οικογένειές τους έξω από τα σπίτια τους (ανήκαν στην εταιρεία). Οι απεργοί αναγκάστηκαν να κατασκηνώσουν σε μια πλαγιά: 

 

"Ο καταυλισμός τους ήταν περικυκλωμένος από την εθνοφρουρά και πότε πότε δέχονταν πυροβολισμούς από τους πολιτοφύλακες, ιδιαίτερα τη νύχτα... (Ένα) βράδυ της άνοιξης του 1914 μπράβοι πληρωμένοι από την εταιρία και εθνοφρουροί κατάβρεξαν τις σκηνές με πετρέλαιο και τους έβαλαν φωτιά... Μόλις το κατάλαβαν (οι ανθρακωρύχοι) και έκαναν να βγουν από τις φλεγόμενες σκηνές, αντιμετώπισαν τα πυρά των πολυβόλων..." 

 

Τέσσερις γυναίκες και έντεκα μικρά παιδιά κάηκαν κυριολεκτικά ζωντανά. Πολλοί εργάτες δολοφονήθηκαν από τους μπράβους και τους εθνοφύλακες εν ψυχρώ. Ανάμεσά τους ήταν και ο Λούης Τίκας (Ηλίας Σπαντιδάκης), ένας μετανάστης εργάτης από την Κρήτη πού ήταν ένας από τους βασικούς οργανωτές της απεργίας.

 

Από την AFL, την "Αμερικανική Ομοσπονδία Εργασίας", οι εργάτες δεν είχαν πρακτικά τίποτα να περιμένουν. Για να το πούμε παραστατικά, ο Παναγόπουλος της δικής μας ΓΣΕΕ μοιάζει με Τσε Γκεβάρα αν συγκριθεί με τον Σάμουελ Γκόμπερς, τον τότε ηγέτη της AFL. Με εξαίρεση μια χρονιά, το 1896, ο Γκόμπερς ήταν πρόεδρος της AFL από την ίδρυσή της, το 1886, μέχρι το θάνατό του το 1924. Η AFL υποστήριζε με πάθος τον περιορισμό της μετανάστευσης, ιδιαίτερα από τις ασιατικές χώρες -που απειλούσαν, υποτίθεται, την αμερικανική κουλτούρα. Στη μάχη με το ρατσισμό η AFL ήταν στη λάθος πλευρά του χαρακώματος.

 

Η IWW, οι Γουόμπλις, δημιουργήθηκαν το 1905, την ίδια ακριβώς χρονιά που ξέσπαγε η πρώτη επανάσταση στη Ρωσία. Στο ιδρυτικό της συνέδριο συμμετείχαν περίπου διακόσιοι αντιπρόσωποι -σοσιαλιστές, αναρχικοί, συνδικαλιστές ή απλά μαχητικοί εργάτες που εκπροσωπούσαν τους χώρους δουλειάς που είχαν δώσει τις μεγαλύτερες μάχες μέσα στα προηγούμενα χρόνια. 

 

Το συνέδριο άνοιξε ο Μπιλ Χέιγουντ, ο ηγέτης της μαχητικής Δυτικής Ομοσπονδίας Ανθρακωρύχων (WFM) και μέλος του Αμερικανικού Σοσιαλιστικού Κόμματος (ΑΣΚ). Ανάμεσα στους ομιλητές ήταν ο Ευγένιος Ντεμπς, ο ηγέτης του ΑΣΚ, η "Μητέρα Τζόουνς" (Μαίρη Χάρις), μια διάσημη επαναστάτρια που είχε πρωταγωνιστήσει σε δεκάδες απεργίες (είχε γεννηθεί το 1837), η Λούση Πάρσονς, κόρη σκλάβων και χήρα του εκτελεσμένου το 1887 Άλαν Πάρσονς (στον φάκελό της η αστυνομία την χαρακτήριζε πιο επικίνδυνη και από χίλιους διαδηλωτές) και ο Άλτζι Μάρτιν Σίμονς, ο εκδότης του περιοδικού "Διεθνιστική Σοσιαλιστική Επιθεώρηση". "Τα συνδικάτα", έγραφε, αναφερόμενη στην AFL, στην εισαγωγή του μικρού βιβλίου που εξέδωσε στη μνήμη του Τζο Χιλ ένα χρόνο μετά την εκτέλεσή του η IWW, "προωθούν μια κατάσταση που σπρώχνει τη μια ομάδα εργατών ενάντια στην άλλη... ανοίγοντας έτσι το δρόμο για να ηττηθούν σε έναν πόλεμο μισθών. Ακόμα χειρότερα τα συνδικάτα βοηθούν τις εργοδοτικές τάξεις να παραπλανούν τους εργάτες κάνοντάς τους να πιστέψουν ότι έχουν κοινά συμφέροντα με τα αφεντικά..."

 

Μέσα στα χρόνια που ακολούθησαν η IWW έγινε η ραχοκοκαλιά του εργατικού κινήματος στις ΗΠΑ. 

 

"Η οργάνωση αυτή δεν έμοιαζε με καμιά προηγούμενη", γράφουν οι Μπόγιερ και Μόρε. "Τα μέλη της, τουλάχιστον στη Δύση, βρίσκονταν συνέχεια σε κίνηση: μετακινούνταν από δουλειά σε δουλειά, από πολιτεία σε πολιτεία, από το Ρίο Γκράντε στην Κολούμπια, από την Ομάχα στο Σαν Ντιέγκο. Σκαρφάλωναν σε φορτηγά τρένα, ταξίδευαν πάνω στις μπάρες των βαγονιών, πάντα λαθρεπιβάτες οπουδήποτε και οποτεδήποτε. Ήταν ένα συνδικάτο πάνω σε ρόδες, σε σιδερένιες ρόδες. Ο ρυθμικός μεταλλικός ήχος του τρένου, η μυρωδιά του καπνού και του κάρβουνου, η διαπεραστική φωνή της σφυρίχτρας μέσα στη νύχτα συντρόφευαν τους συνδικαλιστές." 

 

 

Το ίδιο και τα τραγούδια του Τζο Χιλ. Οι μετανάστες αποτελούσαν ένα μεγάλο κομμάτι της αμερικανικής εργατικής τάξης των ΗΠΑ στις αρχές του αιώνα. Ελάχιστοι ήξεραν αγγλικά, η επικοινωνία μεταξύ τους ήταν δύσκολη. Το τραγούδι τους ένωνε. Η Μαίρη Χίτον Βορς, που έζησε την απεργία στου Λόρενς της Μασαχουσέτης (μια από τις μεγάλες μάχες που είχε οργανώσει η IWW) περιγράφει με αυτά τα λόγια την εμπειρία της:

 

"Ήταν ένα νέο είδος απεργίας. Ποτέ και σε κανένα μέρος της Νέας Αγγλίας δεν είχε γίνει τόσο μαζική διαδήλωση. Δέκα χιλιάδες εργάτες διαδήλωναν με πανό στα χέρια. Το ηθικό τους ήταν φοβερό. Σίγουροι, χαρούμενοι και απελευθερωμένοι τραγουδούσαν... Τα γκρίζα κουρασμένα πλήθη που μια ζωή έμπαιναν και έβγαιναν κοπαδιαστά από τα εργοστάσια, είχαν ξυπνήσει και ύψωναν τη φωνή τους σε τραγούδι. Όταν τραγουδούσαν όλες οι εθνικότητες είχαν πλέον μια γλώσσα..."

 

Εργάτες όλου του κόσμου, ξυπνήστε!

Σπάστε τις αλυσίδες σας, 

απαιτήστε τα δικαιώματά σας

Όλος ο πλούτος που παράγετε αρπάζεται από τα παράσιτα που σας εκμεταλλεύονται

Θα μείνουμε γονατιστοί, υποταγμένοι 

βαθιά από την κούνια ως τον τάφο;

Είναι αυτό το απόγειο των ελπίδων μας, 

να είμαστε καλοί και πρόθυμοι σκλάβοι;

 

Στα τραγούδια του ο Τζο Χιλ κορόιδευε τους απεργοσπάστες και τους υποτακτικούς των αφεντικών.

 

Όπου κι αν πας θα συναντήσεις 

τον ίδιο Σίζορ Μπιλ

Τον συναντάς στην έρημο, 

τον βρίσκεις πάνω στο λόφο,

Μοιάζει με άνθρωπο, τρώει και περπατάει, αλλά θα ανακαλύψεις ότι δεν είναι, μόλις αρχίσει να μιλάει. Λέει όλος αθωότητα, "αυτή είναι η δική μου χώρα" Ενώ την ίδια ώρα οι μπάτσοι τον διώχνουν από παντού...

Και λέει ο Σίζορ Μπιλ, "αυτή η χώρα πρέπει να απελευθερωθεί από τους αράπηδες, τους Γιαπωνέζους, τους Ολλανδούς και ­αυτούς τους αναθεματισμένους τους Σουηδούς

 

Χορωδία:

 

Ο Σίζορ Μπιλ είναι ένας ηλίθιος,

να πάει στο Μισισίπι να πνιγεί

Ο Σίζορ Μπιλ είναι ο χαμένος κρίκος

που ο Δαρβίνος προσπαθούσε να βρει...

"Μην κλαίτε για μένα", ήταν τα τελευταία του λόγια πριν από την εκτέλεση στις 19 Νοέμβρη του 1915. "Οργανωθείτε".